403 şirketin 361’i henüz kadının gücünü farketmedi

Sabancı Üniversitesi, Kurumsal Yönetim Forumu 2012 yılından bu yana yönetim kurulları ile ilgili veri topluyor ve raporluyor. Yönetim kurulunda yer alan direktörler, profesyonel ve kontrol eden ailelerle ilişkili olarak sınıflandırılıyor. Bu sınıflandırma ile profesyonel kadınların cam tavan etkisini kırabilme olasılığının takip edilmesi amaçlanıyor.

Türkiye’de Yönetim Kurullarında Kadın 2018 Raporu BIST’e kayıtlı 403 şirketin tamamını kapsıyor.

Rapora göre kadın yönetim kurulu üyesi oranı 2017 yılındaki düşüşten sonra tekrar iyileşmeye başlayarak yüzde 15,2’ye yükseldi. 2018 yılında yönetim kurullarının tamamı erkeklerden oluşan şirketlerin oranı ise ilk defa yüzde 40’ın altına düştü.

“Yönetim Kurullarında ve İşte Dönüşüm” adını taşıyan raporun sonuçlarını Sabancı Üniversitesi Kurumsal Yönetim Forumu tarafından düzenlenen ve Zorlu Holding ve Zorlu PSM’nin sponsorluğunda gerçekleşen 6.Türkiye Kadın Direktörler Konferansı’nda dinledik. Raporda öne çıkan bulguları şöyle özetleyebiliriz:

- BIST’e kayıtlı 403 şirketin yönetim kurullarına 2 bin 768 direktör atandı. Bu direktörlerin 817’si şirketler tarafından bağımsız yönetim kurulu üyesi olarak beyan edildi. Bağımsızların oranı yüzde 30’da kaldı.

- Tüm BIST şirketleri içinde 159 şirket, BIST-100 içinde ise 34 şirket hala tamamı erkeklerden oluşan kurullar tarafından yönetiliyor. 2018’de yönetim kurularının tamamı erkek olan şirketlerin oranı ilk defa yüzde 40’ın altına düştü.

- 2017’de BIST yönetim kurullarına 421 kadın üye seçildi. 421 kadın üyeden 222’si (yüzde 53) icracı olmayan ancak bağımsız olmayan üye, 131’i (yüzde 31) bağımsız üye ve sadece 68’i (yüzde 16) icracı üye oldu.

- BIST Yönetim Kurullarında yer alan kadınların oranı yüzde 13,9’dan yüzde 15,2’ye çıkarak yüzde 9,4 oranında arttı. Bu artış BIST-100 şirketlerinde ise yüzde 7,6 ile geriden geldi.

- 2012’den itibaren kadın üyeler arasında şirketin hâkim pay sahibi ailelerin üyeleri giderek azalırken profesyonel kadın oranı arttı. 2018’de 421 kadının yüzde 45,6’sı hâkim pay sahibi ailelerin üyeleri arasından seçildi. Cam tavanı kırarak yönetim kurullarına seçilen 230 kadın BIST şirketleri yönetim kurulu üyeliklerinin sadece yüzde 8,3’ünü oluşturdu. Bu oran 2012’deki yüzde 5,1 oranına kıyasla yüzde 63 artışa karşılık geldi.

- SPK’nın önerdiği minimum kadın üye oranı olan yüzde 25’i yakalayan 105 şirket, tüm şirketlerin sadece yüzde 26’sını temsil ediyor. En az 3 kadın üyesi olan 42 şirket tüm şirketlerin sadece yüzde 10,4’ünü oluşturuyor. 361 şirket henüz toplumsal cinsiyet çeşitliliğinin etkin fayda sağlayacağı bu eşiği aşabilmiş değil.

Artışlar yeterli değil

Sabancı Üniversitesi Kurumsal Yönetim Forumu Direktörü Melsa Ararat’a göre, dünyada ve Türkiye’de yönetim kurullarında kadın oranında gözlemlenen artışlar yeterli değil. Daha da önemlisi, şirketlerin tepe yönetiminde kadın oranı ve kadın CEO oranı hala çok düşük. Şöyle diyor Ararat: “Türkiye’de aileleri temsil eden kadın CEO’lar hariç tutulursa profesyonel kadın CEO oranının sadece yüzde 2 olduğu görülüyor. Bu tablonun önemli sebeplerinden birisi toplumun kadınlardan bekledikleri ile mevcut iş ortamının gereklerinin uyuşmaması. Katılımcı ve kapsayıcı bir ekonomi kadınların ücretsiz emeği üzerine kurulamaz. Bu sene yönetim kurullarına seçilen 421 kadını kutluyor, şirketlerinde her aşamada kadınların kalıcı olarak dengeli temsilini sağlayacak politikaların benimsenmesi için harekete geçmelerini ve toplumun diğer kurumlarına örnek olmalarını diliyorum.”

Kadınlarla güçlenen şirketler

Doğuş Otomotiv, Ford Otomotiv, Tat Gıda, TAV Havalimanları Holding ve Tekfen Holding yönetim kurullarını kadınlarla güçlendiren şirketler olarak ödül aldılar. Ford Otomotiv ve TAV Havalimanları yönetim kurullarındaki kadın sayısını en çok artıran şirketler olarak Özel Ödül’e layık görüldüler. Kadınlarla Güçlendirilmiş Yönetim Kurulları Endeksi’nde ise sırasıyla Doğuş Otomotiv, Tat Gıda ve Tekfen Holding ilk üçte yer aldı.