2.9 milyar dolarlık fiyat 1.9 milyar dolara indi
Boğaziçi Elektrik Dağıtım hizmetleri özelleştirme ihalesinde 2010 Ağustos ayında 2.9 milyar dolara satılmıştı. İhaleyi kazananlar yükümlülüklerine yerine getiremedi. Geçen hafta sonu yapılan ihalede 1.9 milyar dolara satıldı.
Burada önemli olan şudur:
.Daha önce ihaleyi kazananlar ödemeyi kabul ettikleri fiyatın yüksek olduğunu anladıklarından mı tazminat ödeyerek vazgeçtiler?
.Yoksa ödeme yapmak için para bulamayacaklarını anladıklarından mı tazminatlarının yakılmasına razı oldular?
.Acaba fiyat 2.9 milyar dolardan 1.9 milyar dolara düşünce kredi bulmak daha mı kolay olacak. Kredi bulunabilecek mi ?
Bunlar alıcı yönünden tartışılması gereken konulardır.
Bir de işin satıcı boyutu var. Satıcı devlet. Özelleştirme yapıyor.
Özelleştirmenin amacı ne?
.Hazineye nakit para girişi sağlamak arayışı var. Kamu borçlarının aşağıya çekilmesine çalışıyor. Borç ödemesi yapılamasa bile,bütçe açığı kapatılarak yeni borçlanmaya gerek kalmaması isteniliyor.
.Alıcıların dış kredi kullanarak getirecekleri döviz, cari açığın kapatılmasına ve döviz rezervinin artırılmasına katkı yapacak.
.Fakat devlet peşin satış ile yıllık gelir imkanından uzun süre mahrum kalacak.
Bu ön tespitlerden sonra gelelim en önemli soruna:
.Türkiye'de son zamanlarda yapılan özelleştirme ihalelerine, alt yapı ihalelerine, yap-işlet-devret projesi ihalelerine katılan sermaye grupları-firmalar 20 den fazla değil.
.Hemen her ihaleye bu 20 firma katılıyor. Bu 20 firma hem kamu ihalelerine katılıyor hem de kendi imkânlarıyla kendi aile grupları adına yatırım yapıyor.
.Bu 20 firmanın kurucuları, patronları çekirdekten yetişmiş, başarılı, kendilerini ispatlamış kişiler ama tamamı aile birikimi olmayan, "sıfırdan başarıya ulaşmış" girişimciler. Açık anlatımı ile özkaynakları yok.
.Bu 20 önde gelen firmanın özkaynakları bugüne kadar üstlendikleri işlere bağlanmış durumda. Bundan sonra üstlenecekleri her iş için kredi kullanacaklar.
.Alt yapı yatırımları getirisi uzun döneme bağlı yatırımlardır. Nakit akımı sağlamaları zaman alır.
.Bu durumda bu 20 firmanın öz kaynak yetersizliğinden kredi bulmaları kredi bulsalar da kredi ödemelerini aksatmamaları çok güç. Kaldı ki, bu 20 firmanın hemen her birinin kredi riski şimdiden çok büyük rakamlara ulaşmış durumda.
.Firmalar bu konuda cesur davransalar, borçlanmaktan korkmasalar da kredi verecekler riski dikkate alıyor.
Bundan önceki elektrik dağıtım ihalesini kazananlar kredi bulamadı. Daha sonra ihaleye çıkarılan yol ve köprü ihalelerinin kredi sorunları çözülemedi.
Evet, dünyada para bol. Faizler ucuz. Dış finans çevreleri kredi verecek girişimci arıyor ama bizim durumumuz farklı. Bunları tartışmakta yarar var.