29 Ekim’de işyerleri kapalı olmak zorunda mı?
Bu ay hem Kurban Bayramı, hem de 29 Ekim üst üste gelince ulusal bayram ve genel tatil günlerinde işyerlerinde çalışma olup olmayacağı ve ücret ödenip ödenmeyeceği konusunu ele almak istedik.
17/3/1981 tarihli 2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun'un 1 ve 2'nci maddelerinde Ulusal Bayram ve Genel Tatil günleri belirtilmiştir. Bir takvim yılında Ulusal Bayram ve genel tatil günlerinin toplamı 14,5 gündür.
2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanunu’nun 1. maddesine göre, 1923 yılında Cumhuriyetin ilan edildiği 29 Ekim günü Ulusal Bayramdır. Türkiye'nin içinde ve dışında devlet adına yalnız bugün tören yapılır. Bayram 28 Ekim günü saat 13.00'ten itibaren başlar ve 29 Ekim günü devam eder. 2429 Sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanunu’nun 2. maddesine göre, ulusal, resmi ve dini bayram günleri ile yılbaşı günü ve 1 Mayıs günü resmi daire ve kuruluşlar tatil edilir.
29 Ekim günü özel işyerlerinin kapanması zorunludur. Ancak, 29 Ekim günü kapatılmayan özel işyerine uygulanacak yaptırım yasada yer almadığından, Yargıtay 2. Dairesi bir kararında (Yargıtay 2. Ceza Dairesi’nin 17.09.1985 tarih ve E.985/6678 ve K.985/6909 sayılı kararı) Ulusal Bayram ve genel tatiller hakkındaki 2429 sayılı Kanun’un 2. maddesinin son fıkrası, 29 Ekim günü özel işyerlerinin kapatılması zorunluluğunu getirmekte ise de, bu zorunluluğa uymayanlar hakkında bir müeyyide koymadığı gibi, takibat yapılacağına dair bir hüküm de ihtiva etmediği cihetle, kanunsuz suç ve ceza olmaz prensibinden hareket edilerek sanığın beraatına karar verilmesini istemiştir.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 44. maddesine göre, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde işyerlerinde çalışılıp çalışılmayacağı toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmeleri ile kararlaştırılabilecektir. Sözleşmelerde hüküm bulunmaması halinde söz konusu günlerde çalışılması için işçinin onayı gereklidir. Toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmelerine hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatillerde işçilere tanınan haklara, ücretli izinlere ve yüzde usulü ile çalışan işçilerin bu Kanunla tanınan haklarına aykırı hükümler konulamaz.
Bu hususlarda işçilere daha elverişli hak ve menfaatler sağlayan kanun, toplu iş sözleşmesi, iş sözleşmesi veya işyeri uygulamalarından doğan kazanılmış haklar saklıdır.
29 Ekim günü özel işyerlerinin kapanması zorunludur. Ancak, 29 Ekim günü kapatılmayan özel işyerine uygulanacak yaptırım yasada yer almadığından, bu zorunluluğa uymayanlar hakkında bir müeyyide/yaptırım uygulanmayacaktır. Yargıtay 2.Ceza Dairesi 17.09.1985 tarih ve E.985/6678 ve K.985/6909 sayılı kararında, 29 Ekim günü özel işyerlerinin kapatılması zorunluluğunu getirmekte ise de, bu zorunluluğa uymayanlar hakkında bir müeyyide koymadığı gibi, takibat yapılacağına dair bir hüküm de ihtiva etmediği cihetle, kanunsuz suç ve ceza olmaz prensibinden hareket edilerek sanığın beraatına karar verilmesini istemiştir.
4857 sayılı Kanun kapsamına giren işyerlerinde çalışan işçilere, kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışmazlarsa, bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretleri tam olarak, tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücreti ödenecektir. İşçinin tatil günü ücreti çalıştığı günlere göre bir güne düşen ücretidir. Saat ücreti ile çalışan işçilerin tatil günü ücreti saat ücretinin 7.5 katıdır.