284 milyar dolar sıcak para stoku

Yabancıların Türki­ye’deki hisse senedi ve borçlanma senetleri ile mevduata park etmiş yatırım­ları ve kullandırdıkları kısa va­deli kredilerden oluşan sıcak para stokunun piyasa değeri bu yıl özellikle ikinci çeyrekte kaydettiği hızlı büyüme ile ha­ziran sonu itibarıyla 284,1 mil­yar dolara ulaştı.

Sıcak para stokunun 2023 so­nunda 263,8 milyar dolar olan piyasa değeri ilk çeyrekte 5,4 milyar dolar büyüyerek mart sonu itibarıyla 269,2 milyar do­lar olmuştu. Söz konusu stok, 10 milyar dolara yakını carry tra­de akını yaşanan mayıs ayın­da olmak üzere izleyen üç ayda ise yaklaşık 15 milyar dolarla ilk çeyrektekinin neredeyse üç ka­tı bir büyüme kaydetti. Böylece piyasa değeri olarak stokta ilk altı ay itibarıyla büyüme 20,4 milyar dolara ulaştı.

Büyük bölümü portföy yatırımı

Merkez Bankası tarafından açıklanan uluslararası yatırım pozisyonu verilerine göre, ha­ziran sonu itibarıyla sıcak para stokunun 119,7 milyar dolar­lık piyasa değeri ile en büyük bölümünü portföy yatırımla­rı oluşturuyor. Bunun da 79,9 milyar dolarla en büyük bü­yük bölümü kamu ve özel sek­tör borçlanma senetlerinden oluşuyor. Yabancı portföyün­deki borçlanma senetlerinin 54,9 milyar doları genel hükü­met, 15,1 milyar dolarlık bölü­mü bankalar, 9,9 milyar dolar­lık kısmı da reel sektörce ihraç edilmiş kağıtlardan oluşuyor.

Yabancıların portföy yatı­rımı stokunun 39,8 milyar do­larlık bölümünü de BIST’ten aldıkları ve Kayıtları Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) tarafın­dan kaydı tutulan hisse senetle­ri oluşturuyor. Bunun 7,6 milyar dolarlık bölümü bankalar, 32,1 milyar doları ise reel sektör fir­malara ait. Hisse senetlerinin piyasa değeri her ay açıklanan “uluslararası yatırım pozisyo­nu” tablosunda stok veri olarak, iki dönem arasındaki değişim ise fiyat ve kur hareketlerinden arındırıldıktan sonra “akım veri” olarak ödemeler dengesi tablosundaki “sermaye hesabı” kalemine kaydediliyor.

85,5 milyar dolarlık kredi ve mevduat

Hisse senedi stoku içinde yer almakla birlikte yüzde 10 kri­terini aşan ve BIST’te gerçek­leştirilen hisse senedi alımları, portföy yatırımı yerine doğru­dan yatırım sayılıyor.

Haziran sonu itibarıyla ya­bancıların Merkez Bankası’n­daki kısa vadeli mevduatları 44,7 milyar, bankalardaki döviz mevduatları da 40,8 milyar do­larlık bir büyüklük oluşturuyor.

Aynı tarih itibarıyla yaban­cıların bankalardan 13,1 milyar ve diğer sektörlerden 2,2 milyar dolar olmak üzere toplam 15,4 milyar dolarlık kısa vadeli kre­di alacağı bulunuyor. Yabancı­ların Türk özel sektörüne kul­landırdığı kısa vadeli ticari kre­diler kaynaklı alacağı da aynı tarih itibarıyla 56,5 milyar dü­zeyinde bulunuyor.

Türkiye’nin Uluslararası Para Fonu (IMF) nezdindeki “Özel Çekme Hakkı” (SDR) ise mayıs sonu itibarıyla 7,1 milyar dolar düzeyinde.

Büyüme kamu kağıtlarından

Yabancıların portföy yatı­rımlarının ilk çeyrekte yakla­şık 7 milyar dolar artan toplam değeri, ikinci çeyrekte hem hız­lanan yeni girişler hem de Bor­sa’da yükseliş, kurlarda yatay seyir ve yüksek faiz koşulları­nın etkisiyle 16,8 milyar dolar­lık bir büyüme kaydetti. Böy­lece portföy yatırımlarında ilk altı aydaki büyüme 23,8 mil­yar dolara ulaştı. Yılın ilk ya­rısında sıcak para stokunda­ki büyüme esas olarak portföy yatırımlarından, bunun da bü­yük bölümü yoğun bir borç yö­netimi mesaisi yaşayan Hazi­ne tarafından ihraç edilen dev­let iç borçlanma senetlerinden (DİBS) kaynaklandı.

Yabancıların hisse senedi portföyünün değeri ilk çeyrek­te 4,5 milyar, ikinci çeyrekte 5,7 milyar, alta ayda 10,2 milyar do­lar büyüdü. Yabancıların port­föyündeki borçlanma senetle­rinin değeri ise ilk çeyrekte 2,5 milyar dolar artarken, ikinci çeyrekteki değerlenme 11,1 mil­yar dolarla bunu neredeyse beşe katladı ve ilk altı ay itibarıyla de­ğer artışı 13,6 milyar dolar oldu.

Borçlanma senedi portföyün­deki büyümenin ikinci çeyrek­te 9,4 milyar ve ilk altı ay itiba­rıyla 9,7 milyar dolarlık bölümü DİBS’ten geldi. Başka deyişle bu dönemde yabancılar en çok ka­mu kağıtlarına yatırım yaptılar ve en çok bu araçlardan kazan­dılar. İlk altı ay itibarıyla yaban­cıların portföyündeki banka­larca ihraç edilmiş borçlanma senetlerinin değeri de 3,7 mil­yar dolar büyürken, özel sektör borçlanma senetlerinin (ÖST) değeri yerinde saydı.

Yabancıların efektif ve mev­duatları ise ilk çeyrekte 532 milyon, ikinci çeyrekte 3,5 mil­yar, altı aylık dönem itibarıyla 4,1 milyar dolar azaldı. Kısa va­deli kredilerin bakiyesi ilk çey­rekte 563 milyon dolar azalır­ken ikinci çeyrekte 2,6 milyar dolar ve böylece ilk altı ay itiba­rıyla yaklaşık 2 milyar dolar bü­yüdü. Özel sektörün kısa vadeli ticari kredilerinin bakiyesinde ise yılın ilk yarısında 1,2 milyar dolar azalma yaşandı.

321 milyar doları görmüştü

Merkez Bankası’nın 1996-2024 dönemini kapsayan veri setinden yapılan hesaplamaya göre Türkiye’deki sıcak para stokunun piyasa değeri son dört yıldır artmakla birlikte, 321 milyar dolarla yıl sonları itibarıyla en yüksek düzeye ulaştığı 2014’teki hacmin hala altında bulunuyor. Sıcak para stokunun 1996 yılında 33,8 milyar dolar olan değeri, 2003’te 50 milyar doları, 2005’te 100 milyar doları, 2011’de 200 milyar doları, 2013’te 300 milyar doları aşmış, 2014’te 321 milyar dolarla zirveyi görmüştü.

İzleyen dönemde çıkışlara bağlı olarak gerileyerek 2019 sonunda 222,9 milyar dolara inen stok, küresel pandemi yılı 2020’de 214,6 milyar dolara kadar indikten sonra yeniden büyüme sürecine girdi. 2021’de 215,8 milyar, 2022’de 237,7 milyar, 2023 sonunda 263,8 milyar dolar olan stok, bu yılın haziran sonu itibarıyla 284 milyar doları aşarak 2014’ten bu yana en yüksek düzeye geldi.