23 Nisan Milli Hakimiyet Bayramı'dan Çocuk Bayramı'na

OLAYLARIN İÇİNDEN / Tevfik Güngör 12 Ocak 1920: İstanbul'da Osmanlı'nın son "Meclis-i Mebusan"ı açıldı. 14 Ocak 1920: Mustafa Kemal, "Meclis-i Mebusan"ın açılışını telgrafla kutladı. 28 Ocak 1920: "Meclis-i Mebusan" üyeleri gizli bir toplantıda "Misak-ı Milli"yi kabul etti. 16 Mart 1920: İstanbul işgal edildi. İşgal kuvvetleri bazı milletvekillerini tutukladı. 18 Mart 1920: "Meclis-i Mebusan" kapanış toplantısı yaptı. 19 Mart 1920: Mustafa Kemal, "Olağanüstü yetkiler taşıyacak bir meclisin" Ankara'da toplanmasının sağlanacağını ilan etti. Kurucu Meclis ile ilgili bildiri doğrultusunda yurdun her yerinde seçimler yapıldı. 22 Nisan 1920'de yapılan çağrıyla Millet Meclisi, 23 Nisan 1920 günü toplandı. TBMM, 24 Nisan 1920 günü yaptığı ikinci toplantısında Mustafa Kemal Paşa'yı başkanlığa seçti. TBMM'nin açılış günü olan 23 Nisan, 1921'de çıkarılan bir kanun ile ilk resmi bayram ilan edildi. Kanunda "23 Nisan günü milli bayramdır" ifadesi yer aldı. Fakat 1935 ylında çıkarılan bir kanun ile 23 Nisan, "Milli Hakimiyet Bayramı" olarak adlandırıldı. 23 Nisan'ın Çocuk Bayramı olması ise Çocuk Esirgeme Kurumu'nun (Himaye-i Etfal Cemiyeti) o yıllardaki başkanı Dr. Fuad Umay'ın çabalarına dayanır. Dr. Fuad Umay, TBMM'nin açılış günününde yetim çocukları eğlendirmek ve onlara gelir sağlamak için her yıl 23 Nisan'da çeşitli etkinlikler düzenlemeye başladı. Çocuk Esirgeme Kurumu tarafından 23 Nisan'larda özel posta pulları, kartpostallar, zarflar çıkarıldı. Sokaklarda dolaşan çocuklar kumbaralarla bağış topladı. İlk özel pulun çıkarılması ve buna bağlı etkinlikler 23 Nisan 1924 günü yayınlanan Hakimiyet-i Milliye Gazetesi'nde "Bu gün yavruların rozet bayramıdır" haberi ile verildi. Halk yetim çocuklar yararına bağış yapmaya davet edildi. Hakimiyet-i Milliye Gazetesi, 1926 yılı etkinliklerini, "Bugün Türkler'in çocuk günüdür" başlığı ile verdi. Düzenlenen şenliklerle çocukların eğlenmeleri sağlandı. Etkinliklerin kamuoyunca benimsenmesi üzerine Çocuk Esirgeme Kurumu Yönetim Kurulu, 1927'de "Millet Meclisi'mizle milli devletimizin Ankara'da teşkil günü olan milli bayram, cemiyetimizce Çocuk Günü olarak tespit edilmiştir" kararını aldı. Bu günün daha geniş çaplı etkinliklerle kutlanmasını halktan istedi. O yıl 23 Nisan Çocuk Günü etkinlikleri devlet erkanı ve halkın geniş katılımı ile gerçekleşti. Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal, makam arabalarından birini çocuklara tahsis etti ve Cumhurbaşkanlığı bandosu Çocuk Sarayı'nda bir konser verdi. (O yıllar Ankara'da Çocuk Esirgeme Kurumu'nun bir Çocuk Evi vardı) 1928 yılının 23 Nisan'ında Gürbüz Türk Çocuğu Yarışmaları düzenlendi. Çocuklara hediyeler verildi. 1929 yılında Çocuk Esirgeme Kurumu kararı ile 23 Nisan'ın içinde bulunduğu hafta, "Çocuk Haftası" ilan edildi. Etkinlikler bir haftaya yayıldı. 1933 yılında çocukları özendirmek amacı ile devlet makamları 23 Nisan günü kısa süre çocuklara verildi. İlk uygulamayı Mustafa Kemal yaparak, cumhurbaşkanlığı makamına bir çocuk oturtuldu. Diğer kurumlar da bu etkinliğe aynı şekilde katıldı. Bu gelenek günümüze artık 23 Nisan'lar Milli Hakimiyet ve Çocuk Bayramı olarak kutlanıyor. Bu kutlamalara 1975'te TRT'de katılarak etkin rol üstlendi. 1978'de TBMM'de çocuk parlamentosu oluşturuldu. Çocuk Bayramı ile ilgili hukuki dönüşüm ise 1980'de askeri yönetim tarafından yapıldı. Milli Güvenlik Konseyi aldığı bir kararla bayramın adını resmileştirerek "23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı" olarak değiştirdi. İlk defa 1985'te TBMM'nin daveti ile her kıtadan, değişik ülkelerden, farklı din, dil ve ulustan çocuklar Ankara'da toplanarak, "Dünya Barışı"nı simgelediler. Unesco 1979'da 23 Nisan'ı Dünya Çocuk Günü ilan ederek kutlanmasını istedi. O yıl UNESCO'nun önderliğinde dünyada çeşitli etkinlikler gerçekleştirildi. Birleşmiş Milletler'de Dünya Çocuk Günü tarihi belirlenirken, dünyanın ilk çocuk bayramı olan 23 Nisan günü, Türkiye'nin ısrarlarına rağmen kabul görmedi. Birleşmiş Milletler'in aldığı bir karar ile 4 Ekim, "Dünya Çocuk Günü", 20 Kasım, "Evrensel Çocuk Hakları Günü" ilan edildi.