2023’te 45,2 milyar dolar cari açık verildi
Türkiye’nin ödemeler dengesi kapsamında cari işlemler açığı, aralık ayında 2,1 milyar ve 2023 yılının tümünde 45,2 milyar dolar oldu. Merkez Bankası, aralık ayı ödemeler dengesi gerçekleşmelerini açıkladı.
Buna göre aylık bazda cari işlemler açığı beklentilerin altında geldi. Cari açık aralıkta geçen yılın aynı ayına göre yüzde 65 daha düşük olmak üzere 2 milyar 91 milyon dolar olarak gerçekleşti.
Böylece yıllık bazda cari açık da kasım sonundaki 49 milyar 75 milyon dolarlık düzeyinden aralık sonunda 45 milyar 150 milyon dolara geriledi. Aralık 2022’de 49 milyar 86 milyon dolar olan yıllık cari açık, 2023’ün ilk yarısında büyümeye devam ederek yıllıklandırılmış verilere göre mayıs sonunda 60 milyar 85 milyon dolara kadar yükselmiş, sıkı para politikasına geçilen ikinci yarıda küçülme sürecine girmişti.
Böylece cari açıkta Aralık 2022’ye göre yüzde 8 oranında küçülme yaşandı. Yıllıklandırılmış verilere göre hazirandan bu yana yaşanan gerilemeye rağmen cari açık, 2023’ün tümünde Orta Vadeli Program’da (OVP) öngörülen 42,5 milyar dolarlık tahmini yakınsamakla birlikte bunun üzerinde gerçekleşti.
Dış ticaret açığında küçülme
Ödemeler dengesindeki tanımıyla ihracat, 2023’te önceki yıla göre yüzde 0,9 azalarak 251,2 milyar dolar olurken, ithalat ise yüzde 1,5 oranında bir düşüşle 337,7 milyar dolara ve böylece dış ticaret açığı yüzde 3,4 küçülerek 86,6 milyar dolara geriledi.
Bu kapsamda genel mal ihracatı ekimde yüzde 2,2 azalışla 246,6 milyar, ithalatı yüzde 4,6 azalışla 307,7 milyar dolar, açık da yüzde 13,1 azalışla 61,1 milyar dolar oldu. Parasal olmayan altında yıllık ihracat yüzde 311,1 artışla 4,3 milyar dolar olurken, ithalat ise yüzde 46,8 artışla 30 milyar doları aştı. Böylece altın ticaretindeki açık önceki yıla göre yüzde 32,5 büyüyerek 25,7 milyar dolar oldu.
Net hizmet gelirinde artış
Taşımacılık, turizm, yurt dışı müteahhitlik gibi kalemleri kapsayan “hizmetler dengesi”nde yıllık gelir 99,9 milyar, önceki yılkinin yüzde 12,3 üstünde gerçekleşti, bu alanlardaki giderler ise yüzde 21,8 artışla 47,9 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti.
Böylece net hizmetler geliri 2023 yılında yüzde 4,8’lik bir artışla 52 milyar dolar oldu. Hizmet gelirlerinin büyük bölümünü oluşturan turizm kapsamında seyahat gelirleri, OVP’de bu yılın tümü için 49 milyar dolar öngörülürken, ilk on ayda net bazda 47,7 milyar dolarda kaldı. 2023 yılında doğrudan ve portföy yatırımı gelir-giderleri ile faiz gelir-giderini kapsayan birincil gelir dengesinde 11,2 milyar dolar net çıkış; karşılıksız transferleri kapsayan ikincil gelir dengesinde ise 593 milyon dolar net giriş kaydedildi.
2023 yılında doğrudan yatırımlarda net bazda 4,7 milyar dolar, portföy yatırımlarında ise 8,3 milyar dolar tutarında giriş yaşandı. Yurt dışı borçlanmayı gösteren diğer yatırımların neti de 41milyar dolar giriş olarak gerçekleşti. Resmi rezervlerde yılın tümünde 2 milyar dolar dolayında azalış olurken, net hata noksan kalemi 10,7 milyar dolar açık verdi.
Çekirdek dengede 33,2 milyar $ fazla
Cari işlemler dengesi 2023 yılında 45,2 milyar dolar açık verirken, ithal enerji faturası ve “parasal olmayan altın” dışarıda tutulduğunda ise rekor düzeyde fazla olduğu belirlendi. Yıllık bazda altın ithalatı hariç tutulduğunda cari dengedeki açık 19,3 milyar dolara inerken, enerji hariç cari dengede 7,6 milyar dolarla fazla olduğu görüldü. Bu iki kalemin de hariç tutulması durumunda ise yıllık bazda 33,2 milyar bir cari fazla olduğu dikkati çekti.
'Net hata ve noksan'a güncelleme
Merkez Bankası, “Revizyon Politikası” doğrultusunda yapılan yıl sonu çalışmaları kapsamında, Ödemeler Dengesi İstatistikleri’nde 2019 yılından itibaren hizmetler dengesi, birincil gelir dengesi, doğrudan yatırımlar, portföy yatırımları ve diğer yatırımlar kalemleri başta olmak üzere çeşitli güncellemeler gerçekleştirdi.
Söz konusu güncellemelerden “Cari İşlemler Hesabı” ile “Finans Hesabı” kalemleri ve dolayısıyla “Net Hata ve Noksan” kalemi etkilendi. Yapılan çalışma sonucunda Net Hata ve Noksan kalemi, 2019 yılında 176 milyon, 2020 yılında 253 milyon, 2021 yılında 419 milyon, 2022 yılında 258 milyon ve 2023 yılının Ocak-Kasım dönemi için 434 milyon dolar güncellendi.