2023'ün 500 milyar dolarına şunun şurasında 350 milyar kaldı!

Büyük hedeflere, resmi programlara büyük rakamlar yazarak ulaşılabilseydi, hayat ne kadar kolay olurdu: 

- Efendim, Cumhuriyetimizin 100'üncü yılı için bazı hedefler belirlenmesini emretmiştiniz. Ama efendim, ihracat için buyurduğunuz 500 milyar dolara ulaşmak pek mümkün olmuyor. Acaba diyo...

- Ne kem küm ediyorsun kardeşim, ne demek ulaşmak mümkün olmuyor. Hazırlayın rakamları getirin. Size bunu benimle tartışabilirsiniz diyen mi oldu. 

- Efendim ne yaparsak yapalım 500 milyarı tutturamıyoruz. Geçen yıllara falan bakıyoruz da, olmuyor.

- Olmuyor diye bir şey anlamam kardeşim, tamam mı; olacak, o kadar. 

Üç aşağı beş yukarı böyle diyaloglarla oluşuyor rakamlar. Cumhuriyetimizin 100'üncü yıldönümü için öngörülen 500 milyar dolarlık ihracat hedefi de böyle bir diyalogla belirlenmiş gibi duruyor. Oysa kim istemez ihracatımızın böylesine yüksek bir düzeye çıkmasını. Ama; aması var işte...

Sekiz yılda yüzde 250 artış 

Hükümet, bu yılki ihracat gerçekleşmesini 143 milyar dolar olarak bekliyor. 2016-2018 dönemi orta vadeli programına göre yıllık ihracat 2016'da 150 milyar, 2017'de 170 milyar, 2018'de ise 192 milyar dolar düzeyinde öngörülüyor. Bu rakamların gerçekleştiğini varsayalım. 2018'deki ihracatımız 192 milyar ve artık 2023'e yalnızca beş yıl kalmış. İşte bu beş yılda ihracatımızı tam 308 milyar dolar artırmamız gerekiyor. Yani, her yıl ortalama 60 milyar doların üstünde bir artış sağlamak durumundayız. 

Bu mümkün olabilir mi? "Kardeşim itiraz istemiyorum, hazırla getir"le tabii ki olabilir. 

Ama olmaz. Hani genellikle seçim öncelerine denk gelen Karadeniz'de zengin petrol ve gaz rezervleri bulunması bu kez gerçekleşmezse, bir anda müthiş teknolojik bir ürün geliştirilip dünyaya hakim olunamazsa, böyle bir ihracat artışı yakalanamaz. 

Bakınız, bu yıldan sonra 2023'e kadar önümüzde sekiz yıl var. Ve bu yılın ihracatı 143 milyar dolar olarak bekleniyor. Yani 143'ten 500'e, sekiz yılda ihracatımızı 357 milyar dolar artırmamız gerekiyor. Atalım küsuratı, 350 milyar dolarlık bir artışa ulaşmak durumundayız. 

Ya ithalat boyutu?

Varsayalım ihracatta inanılmaz bir gelişme sağladık, olmaz denileni oldurduk ve yıllık ihracatın 500 milyara doğru gitmesini sağlar duruma geldik. Eğer klasik ihracat profilinin dışına çıkmayacaksak, bu ihracat için de önemli ölçüde ithal girdi kullanacak, ithalat yapacağız. 

Uzun yıllar boyunca ihracatın ithalata oranı ortalama yüzde 65 dolayında seyretti. Yine varsayalım, bu oranı lehimize döndürmeyi başardık. Hükümet, ihracatın ithalata oranının 2015 ve 2016'da yüzde 69, 2017'de yüzde 71, 2018'de yüzde 72 olmasını öngörüyor. Biz bu oranın her yıl 1 puan artacağını varsayarak hesap yaptık. Bunun sonucunda da 2023'e geldiğimizde ihracatımızın ithalatımıza oranının yüzde 77'yi bulacağını öngördük.

Ama yine de dış ticarette müthiş düzeyde açık vermekten kurtulamayacağımızı gördük. 2106-2023 döneminde ihracat yüzde 250 arttığında, ithalat da lehimize onca değişikliğe rağmen yine de yüzde 210 artacak. 2023 yılında ihracat 500 milyarı bulsa, ithalat da 645 milyara ulaşacak. Yani bu, 145 milyar dolarlık bir ticaret açığı demek.

Yine altını çizerek söyleyelim. Bu denge, ihracatın ithalata oranının yüzde 77 gibi rekor bir düzeye çıkması halinde oluşuyor. Oran, şimdiki gibi yüzde 70'lerde kalırsa ithalat 700 milyar doları bulacak demektir. 

Bu dönemde 100 milyar dolara yaklaştığında cari işlemler dengesinin adeta alarm verdiği dış ticaret açığı, 150 milyarı, 200 milyarı bulursa ne yapacağız peki? 

Neyse ki, 2023'e geldiğimizde ne ihracatımız ileri sürüldüğü gibi 500 milyar doları bulacak, ne de ihracatımız bu düzeye çıkmayacağı için ithalat 650-700 milyar dolarlara ulaşacak...

Hem, önümüzdeki sekiz yılın nasıl seyredebileceğini görmek için geride kalan sekiz yıla da bir göz atmak yeter. 2008-2015 döneminde ihracat yüzde 34, ithalat yüzde 22 artmış. Şimdi biz bu yüzde 34'ü yüzde 250'ye, yüzde 22'yi de yüzde 210'a çıkarmayı öngörüyoruz. Ne kadar "gerçekçi" hedefler değil mi...