2018’de Türkiye’nin çevreye dair “iyi, kötü ve çirkin” adımları
Başrollerini Clint Eastwood, Lee Van Cleef ve Eli Wallach’ın paylaştığı, 1966 yapımı western filmi “İyi, Kötü ve Çirkin”i hatırlarsınız.
Isı bilimleri konusunda uzman bir isim olan Dr. John Abraham, 2016 yılında küresel ısınmaya yönelik yaşanan gelişmeleri “iyi, kötü ve çirkin” olmak üzere üç başlık altında değerlendirmişti. Biz de bu değerlendirmeye Dünya Gazetesi’nde yer vermiştik. TEMA Vakfı, Türkiye’de 2018 yılında yaşanan çevresel gelişmelere yönelik bir değerlendirme yayınladı. Bu değerlendirmeyi okuduğumda aklıma yine bu üç başlık geldi.
TEMA VAkfı’nın değerlendirmesini bu üç başlık altında toplayınca, Türkiye’de çevre adına yaşanan “iyi” gelişmelerin, “kötü” ve “çirkin” gelişmelerden daha fazla olduğunu görüyoruz. Bu gayet umut verici. Umarız 2019 yılında da, çevre adına olumlu ve yapıcı adımlar atmaya devam ederiz. Türkiye’de çevre ile ilgili yaşanan “iyi, kötü ve çirkin” gelişmeler neler oldu bakalım:
İYİ
Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) tarafından Ekim ayında yayımlanan 1,5 °C Küresel Isınma Özel Raporu’na göre, küresel ortalama sıcaklıklar 1 °C artmış durumda. Böyle devam ederse artış 2 °C’yi bulabilecek. Bu durumda da dünyadaki yoksulluğun derinleşmesi kaçınılmaz olacak. Dünyadaki sıcaklık artışında en önemli etken, sera gazlarının atmosferdeki miktarının artması. Türkiye’nin de sera gazı azaltım taahhütlerini iyileştirmesi ve imzacı olan diğer 184 ülke gibi Paris İklim Anlaşması'nı onaylayarak yürürlüğe koyması gerekiyor.
- İklim konusunda yaşanan tüm hareketsizliğe ve olumsuzluklara rağmen, henüz geri dönülmez bir noktaya gelmedik. Yani iklimi korumak için hala geç kalmış değiliz.
- Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nca yapılan düzenleme kapsamında 1 Ocak 2019 tarihinden itibaren tüm plastik alışveriş poşetleri ücretli olacak. Kullanımı her geçen gün artan plastik alışveriş poşetleri hızlı bir şekilde çöpe dönüşmesi, hafif ağırlıkları nedeniyle etrafa yayılarak çevre kirliliğini önemli ölçüde artırması ve mevcut geri dönüşüm oranları çok düşük olduğundan kaynak verimliliğini olumsuz yönde etkilemesi nedeniyle ücretlendirilecek.
- İsrafı önlemek, kaynakları daha verimli kullanmak, atık miktarını azaltmak ve geri kazanmak, yarınlara temiz bir dünya bırakmak için Sıfır Atık Projesi başlatıldı. Atıkların kaynağında ayrıştırılması ve geri dönüşüme girmesi gerekliliğine vurgu yapan Sıfır Atık Projesi, güçlü ekonomi ve yeşil bir doğa için hayata geçirildi. TEMA Vakfı, Milli Eğitim Bakanlığı ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı arasında imzalanan protokolle de Sıfır Atık Eğitim Projesi uygulamaya alındı.
- Yenilenebilir kaynaklar, kömür ve nükleer maliyetleri ile yarışır düzeylere ulaştı. Güneş enerjisinden elektrik üretme maliyetleri, 2010-2016 yılları arasında yüzde 69 oranında azaldı.
- Artvin Cerattepe’de madencilik faaliyeti için 'Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) olumlu' raporunda 22 hektar gösterilen alana verilen işletme izninin 240 hektara çıkarılmasına karşı açılan davada, Rize İdare Mahkemesi kararını verdi. Mahkeme, ÇED olumlu raporunun 22 hektar için verildiğini belirterek, 240 hektarlık işletme izni kararını iptal etti.
- İzmir’de Körfez Tüp Geçiş Projesi için verilen ‘ÇED olumlu’ kararı, mahkeme tarafından iptal edildi. Proje bölgedeki denizel ortam başta olmak üzere ekolojik dengeleri geri dönüşü olmayacak şekilde tahrip edecekti. Ayrıca bu kararla fl amingoların Türkiye’deki iki üreme alanından biri olan ve dünya flamingo nüfusunun yüzde 20’sini barındıran bölgenin olumsuz etkilenmesinin önüne geçildi.
KÖTÜ
- WWF tarafından hazırlanan “Yaşayan Gezegen 2018” Raporu’na göre (The Living Planet Report 2018), 1970-2014 arasında doğal yaşamın yüzde 60’ı küresel ısınma, hava ve deniz kirliliği gibi nedenlerden dolayı kaybedildi.
- Türkiye Akdeniz’e atılan plastiğin en önemli sorumlularından biri konumunda. Verilere göre, her gün Türkiye’de 144 ton plastik atık denizlere karışıyor.
- Karadeniz sel felaketi yaşadı. En büyük zararı Ordu gördü. Ordu'nun Ünye ilçesinde Cevizdere Deresi'nin su seviyesinin yükselip taşması üzerine Karadeniz Sahil Yolu tedbir amacı ile kapatıldı. Tonlarca fındık denize aktı. Öyle ki denizde bir fındık adası oluştu.
- Türkiye iklim değişikliğinin etkilerine sel, dolu, kuraklık gibi aşırı hava olayları ile şiddetli bir biçimde maruz kalmaya başladı. 1 derece sıcaklık artışında gördüğümüz etkiler yaşam alanlarımızı ciddi anlamda tehdit ediyor. 2 derece artışın etkileri ise çok daha şiddetli olacak.