2018 için yine karamsar tahminler
2016’nın son çeyreğinde Türkiye piyasalarında belirgin iniş çıkışlar yaşandı. Gelgitler bu yılın ilk 1-2 ayında da devam etti. Oynaklık seviyeleri oldukça yükseldi. TCMB ocakta çok sıkı para politikasına geçti. Global piyasalardaki risk alma iştahının güçlü kalmasıyla eylüle kadar işler fena gitmedi. Döviz kurlarında farklı nedenlerle eylülde bir yükseliş trendi başlamasaydı, 2017 moral açısından daha iyi kapanabilirdi.
2016’daki darbe girişiminden sonra ülkede oluşan olağanüstü şartlar devam ediyor. Politikalar bu konjonktüre göre dizayn ediliyor. Ekonomi politikası da bundan bağımsız değildir. Donanımlı insanların sürekli ‘‘kriz geliyor’’ vurgusu yapmalarını yadırgıyorum. Türkiye’nin yetiştirdiği önemli akademisyenlerden birisi geçtiğimiz günlerde ‘‘2018 veya 2019’da kriz çıkacak’’ açıklamasını yaptı. Kimilerine göre gelecekte Nobel ödülü alacak bu kişi, 2013’den beri son derece karamsar öngörülerde bulunuyor. Herkesin bir siyasi görüşü olabilir. Ancak bir finansçı ya da bir ekonomist, politika yapmak istiyorsa yeri televizyon kanalları, gazete köşeleri değildir. Medyada ekonomiyle ve finansal piyasalarla ilgili yorum yapanlar, araya sürekli siyasi yorumlar sıkıştırıyorlar. Kaldı ki, kişinin politik görüşü kadar portföy yatırımlarına çabuk zarar veren az şey vardır. Rasyonel bir yatırımcı finansal varlıklara parayı dağıtırken, bu aksiyonu siyasi görüşlerinden ayırır.
Türkiye’de sosyal açıdan, hukuksal açıdan garabetler yaşanıyor. Her şeyi tozpembe görmeye gerek yok. Ancak iyimser olmak uzun vadede yatırımcıya kazandırır. Bu süreçte ciddi darbeler de yenebilir. Diğer taraftan, sürekli kötümser olmak nadiren kazandırır. Daimi karamsar uzun dönemde istikrarlı biçimde darbe alır. Kapitalist finansal sistemde daimi olumsuz olmak, akıntıya karşı kürek çekmeye benzer. Bu çok tehlikelidir, çünkü kapitalist sistemde uzun vadede eğilim daha fazla üretmek ve daha fazla kar yaratmaktır. Tabii apolitik olamama ve buna bağlı olarak negatif görüşlere sahip olma durumu sadece Türkiye’de görülmüyor. Nobel ödüllü ekonomist Paul Krugman, Trump başka seçildikten sonra New York Times gazetesindeki köşesinde ‘‘Trump başkan seçildiği için piyasalar çöküyor. Piyasalar ne zaman toparlanır sorusuna cevabım ‘asla’ olur’’ demişti. Bu yorumun üzerinden üç saat geçmeden Amerikan piyasalarında ralli başladı. Krugman’ın liberal bir demokrat olduğu biliniyor. Nobel ödüllü finansçı Robert Shiller de, bu yılın başında, ‘‘Trump piyasalara felaket getirecek. ABD’de 1929 yılındakine benzer bir çöküş yaşanacak’’ tahmininde bulundu. Shiller benzer bir yorumu ekim ayının sonunda yine yaptı. Gösterge S&P 500 endeksi bırakın çöküş yaşamayı, yılbaşından beri yüzde 20 yükseldi. Shiller’in de demokrat olduğunu belirteyim. Aynı noktaya geliyoruz. Nitelikli insanları objektif analiz yapmaktan alıkoyan şey apolitik olamamaktır.
Teşvikler, Kredi Garanti Fonunun kefalet desteği ve vergi indirimleri olmasaydı, 2017 senesi zor biterdi. 2018’in, bu seneye benzeyeceğini düşünüyorum. Devletin ekonomiye tam desteği devam eder. Ağırlıklı olarak maliye politikası kullanılır. Ekonomik açıdan olumsuz bir yıl olacağını düşünmüyorum. Finansal piyasalarımız küresel piyasalardaki havaya göre gider.
Piyasa beklentileri mevcut şartlara göre şekillenir. Halihazırdaki koşullar dünya piyasalarındaki risk algısının yüksek kalacağını gösteriyor.
Herkese sağlıklı ve bol kazançlı bir yıl diliyorum.