2016’da ekonomiyi devlet vuracak!

Kendi kendime geriye doğru baktığımda, uzunca bir süreden beri “ekonomi” üzerine yazı yazmadığımı fark ettim. Bunun sebebi, biraz sürekli değişen gündem konuları ve biraz da farklı şey yazma ihtiyacı idi. Açıkçası ekonomi ile ilgili yazılacak yeni bir şey de yoksa ve aynı şeyler gazete ve dergi sütunlarını işgal ediyorsa, insan ister istemez farklı konuya yönelme ihtiyacı duyabiliyor.  Her neyse… Şimdi ekonomi üzerine yazılması gereken önemli bir konu ortaya çıktığı için ve asıl alanımıza da dönmek adına bu haftanın konusunu ekonomi üzerine belirledik.

Başlık biraz iddialı: “2016’da ekonomiyi devlet vuracak!”

Bu başlığı atmamızda, geçen hafta salı günü açıklanan ve aynı gün yayımlanan Orta Vadeli Plan (2016-2018) etkili oldu.  Ne demek istediğimizi açmaya çalışalım.

Önce 2016’ya kısa bir bakış…

- Büyüme tahmini yüzde 4.5 (2015 beklentisi yüzde 4).

- Enflasyon veya TÜFE yüzde 7.5 (2015 sonu gerçekleşme yüzde 8.8).

- İşsizlik beklentisi yüzde 10.2 (2015 yılında da aynı oran).

- İhracat tahmini 155.5 milyar dolar (2015 yılında 143.9 milyar dolar).

- İthalat tahmini 210.7 milyar dolar (2015 yılında 207.1 milyar dolar).

- Bütçe açığı 29.7 milyar lira (2015 sonu itibariyle 22.6 milyar lira).

- Vergi gelirleri tahmini 471.7 milyar lira (2015 sonu 419.1 milyar lira ve dikkat).

- Kamu borç stokunda kötüleşme yok.

- Merkez Bankası kur ve faiz politikalarında (şimdilik) değişiklik yok.

Yukarıdaki kısa özet, 2016 yılı makroekonomik büyüklüklerinin çok önemli sapma göstermeyeceğine işaret ediyor. Yani büyüme, enflasyon, işsizlik, dış ticaret, kamu borç stoku gibi genel makro büyüklükler çok değişmiyor.  Ancak; ekonominin dar anlamda devlet ve geniş anlamda kamu tarafı farklı sinyaller veriyor. Bir başka anlatımla genel fotoğrafı büyülttüğümüzde veya daha çözünürlüğü yüksek hale getirdiğimizde görüntü değişiyor. 

Son söyleyeceğimizi hemen söyleyelim: Bu büyüklüklere göre devletin ekonomiyi vuracağı anlaşılıyor. 

Devlet ekonomiyi nasıl vuracak?

Bu sorunun cevabını anlayabilmek için öncelikle 2016-2018 dönemine ait Orta Vadeli Planda yer alan aşağıdaki özet tabloya bakalım:

- Devletin merkezi yönetim bütçesi 2015 yılında 22.6 milyar lira açık verirken bu rakam 2016 yılında yüzde 31.4 artışla 29.7 milyar lira olarak öngörülüyor. Yani devlet topladığından daha çok harcıyor ve bütçe açığı artıyor. 

- Nitekim büyümenin tetikleyici gücü kamu yatırımları 2016 yılında sabit fiyatlarla aynı kalıyor. Oysa 2015 yılında sabit fiyatlarla kamu yatırımları bir önceki yıla göre yüzde 9.3 artmıştı. Dolayısıyla 2016 yılında kamu reel yatırım artışı yok.

- Aynı şekilde kamu kesimi tasarruflarının GSMH’ye oranı da 2015 yılına göre düşüş sergiliyor. 

- Bütün bu gelişmeler vergi gelirlerindeki 2016 yılına ilişkin yüzde 12.5 artış performansına rağmen ortaya çıkıyor. Yani nasıl olacaksa 2016 yılında 471.7 milyar lira vergi gelirleri sağlanacak.  

- Sosyal güvenlik kuruluşlarının açığı 2015 yılına göre bir kattan fazlasıyla yüzde 116 artış gösteriyor. Yani sosyal güvenlik kuruluşlarının devlete yükü 2016 yılında artarak devam edecek. 

- Bütçe dışı fonlar geçen yıl 10.5 milyar lira iken bu yıl 1 milyar liranın altına düşecek. Yani bu kalemde artış olmadığı gibi düşüş yaşanacak.

- Asgari ücret artışı sonrası 2016 yılında İşsizlik Sigortası Fonu'na hâlâ bel bağlanıyor. Bunun sonuçları hep birlikte bekleyelim görelim.

- KİT’lerden ciddi kaynak bekleniyor. Yani zavallı KİT’ler 2015 yılında 0.7 milyar lira kamu kesimi genel dengesine katkı sağlamışken bu yıl 11 kat artış ile 7.8 milyar lira bekleniyor. 

- Sonuçta kamu kesimi genel dengesi 2015 yılında 0.2 milyar lira gibi çok küçük bir tutarla pozitif iken, 2016 yılında 14.9 milyar dolarla negatife dönüşüyor. Türkçesi, 2016 yılında kamu kesimi genel dengesi bozuluyor. 

Bu tabloya ve tablonun tercümesine bakıldığında, 2016 yılında devletin ekonomiyi vuracağı anlaşılmıyor mu? Dolayısıyla asıl gündemin ekonomi olması ve yapısal düzenlemelerin bir an önce hayata geçirilmesi gerektiği algılanmıyor mu?