2015’te büyüme hızlanırken orta gelir grupları yoksullaştı
Hanehalkı tüketim harcaması verileri, 2015’teki yüzde 3.98’lik büyümeye karşın hanelerin refah düzeyinde artış değil gerileme yaşandığını, orta sınıfların refahında ise ciddi gerileme olduğunu gösteriyor. Özellikle orta gelir gruplarının tüketiminde reel olarak ciddi sayılacak bir düşüş var.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) hanehalkı tüketim harcaması verilerine göre hanelerin aylık ortalama harcama miktarı, 2015’te bir önceki yıla göre yüzde 6.84 artarak 3 milyon 43 bin liraya çıktı. Ancak 2015’teki yıllık ortalama enflasyonun yüzde 7.67 olduğunu dikkate alırsak, hanelerin tüketimlerinin reel olarak yüzde 0.77 daraldığı ortaya çıkıyor.
2015’te ortalama bir hanenin gıda, mobilya ve ev aletleri, sağlık, eğlence ve kültür, eğitim, lokanta ve otel harcamaları ile çeşitli mal ve hizmet alımları reel olarak düştü. 2015’te tüketim harcamasının reel olarak arttığı kalemler ise alkollü içecekler ve sigara, giyim ve ayakkabı, konut ve kira, ulaştırma ve haberleşme oldu.
Tüketim harcamalarının değişimine gelir grupları temelinde bakarsak daha ilginç bir manzara ortaya çıkıyor. 2015’te en yoksul ve en zengin yüzde 20’lik gelir dilimlerinin tüketimi reel olarak artarken, orta gelir gruplarının tamamında hanelerin ortalama tüketimi reel olarak düşmüş.
En yoksul yüzde 20’lik gelir grubundaki hanelerin aylık ortalama harcaması reel olarak yüzde 1.45 artmış. En zengin yüzde 20’nin tüketim harcamalarındaki reel artış ise yüzde 2.45 ile daha hızlı. Bu yüzden en yoksul grubun tüketimindeki artışa rağmen en zengin ile en yoksul arasındaki fark daha da artmış. 2014’te tüketimde 4.40 kat olan en zengin-en yoksul farkı 2015’te 4.44 katına çıkmış.
2015 orta gelir grupları için ise tam anlamıyla bir refah kaybı yılı olmuş. Orta gelir grubunu temsil eden 3. yüzde 20’lik gelir grubundaki bir hanenin aylık ortalama tüketim miktarı, geçen yıl reel olarak yüzde 3.11 daralmış Üst-orta gelir grubunu ifade eden 4. yüzde 20’lik gelir grubundaki hanelerin ortalama aylık harcama miktarı da reel olarak yüzde 3.08 azalmış. Alt-orta gelir grubundaki 2. yüzde 20’lik gelir grubundaki hanelerin ortalama tüketimindeki reel düşüş ise yüzde 4.04’ü buluyor.
En yoksul ikinci dilim olan alt-orta gelir dilimindeki hanelerin sadece giyim ve ayakkabı harcamasında yüzde 0.17 ve gıda harcamasında da yüzde 0.38 gibi çok küçük bir reel artış var. 2. yüzde 20’lik gelir dilimindeki hanelerin tüketimi, 12 ana tüketim kaleminin kalan 10’unda reel olarak düşmüş. Bu grubun tüketimindeki reel düşüş çeşitli mal ve hizmetlerde yüzde 33.22’yi, eğitimde yüzde 31’i, eğlence ve kültürde yüzde 27.64’ü, mobilya ve ev aletlerinde ise yüzde 10.62’yi buluyor.
3. yüzde 20’lik gelir grubunun tüketim harcamalarındaki en yüksek reel düşüşler yüzde 26.62 ile eğitimde ve yüzde 22.09 ile sağlıkta. 4. yüzde 20’lik gelir grubunun tüketimindeki reel düşüşün en yüksek olduğu kalemler ise yüzde 21 ile eğlence ve kültür, yüzde 12.83 ile mobilya ve ev aletleri.
