2011'e 5.5 milyarlık cari açıkla başlayabiliriz

Merkez Bankası ocak ayının ödemeler dengesi verilerini bugün açıklayacak. Geçen yıl rekor düzeyde gerçekleşen ve Merkez Bankası'nı önlem almaya iten, yabancı kuruluşların da Türkiye'nin "yumuşak karnı" olarak niteledikleri cari açıkta yıla nasıl bir başlangıç yapacağız dersiniz…

Kesin olan bir şey var; Cumhuriyet tarihinin ocak ayları açık rekorunu bu yıl kıracağız. Daha önce ocak aylarında en yüksek açığı 4.2 milyar dolarla 2008 yılında vermiştik. Bu yılki tablo ise 5.1-5.6 milyar dolar arası bir açığı işaret ediyor. Marjı biraz daraltırsak, bu yıl ocakta 5.4-5.5 milyar dolarlık bir açık beklenebileceğini söyleyebiliriz.

Cari açığın ocakta 5.5 milyar dolar civarında gerçekleşebileceğini görmek için ocak ayının dış ticaret açığına ve ticaret açığı/cari açık ilişkisine bakmak yeter. Ocak ayında tam 7.3 milyar dolarlık bir ticaret açığı verdik. Bu rakam da ocak ayları itibariyle bir rekora işaret ediyor.

Cari açık daha önce aylık bazda en yüksek düzeye 7.5 milyar dolarla geçen yılın aralık ayında çıktı. İkinci en yüksek gerçekleşme, 6.1 milyar dolarla geçen yılın kasım ayında görüldü. 2008 yılının haziran ayı da 5.5 milyar dolar cari açık verilen bir dönemdi.

Finansman tartışması

Merkez Bankası bugün ödemeler dengesi verilerini açıkladığında ve çok büyük olasılıkla 5.5 milyar dolar civarında bir cari açık gördüğümüzde, Merkez Bankası'nın sıcak paraya karşı aldığı son önlemlere atıfta bulunularak "Bu önlemler alındı ama, yine de açığı finanse edebilmişiz" gibi veciz iktisat değerlendirmeleri yapıldığını duymamız hiç şaşırtıcı olmayacak. Tabii ki bu açığı finanse etmişizdir, etmişizdir ki açığı vermişizdir. Önemli olan, bu açığı hangi dövizle finanse ettiğimiz. Portföy yatırımı mı, doğrudan yabancı sermaye girişi mi, borçlanma mı; elbette bu açık finanse edilmiştir; ama hangisiyle? Önemli olan o…   

10 milyar hala tartışılıyor

Geçen yıl için başlangıçta 18 milyar dolar olarak öngörülen, ancak bu düzeyde kalmayacağı daha yılın ilk aylarında anlaşılan ve orta vadeli program çerçevesinde 39 milyara revize edilen açığın çok daha yukarıda gerçekleşeceği görülünce sıcak paraya karşı önlemler alınmaya başlandı. Cari açık, 2010 yılını 48.6 milyar dolarla şimdiye kadarki en yüksek düzeyde kapattı. Bu gidişe dur demek gerekiyordu, çünkü açık mutlak değer olarak çok yüksek bir düzeye çıktığı kadar, GSYH'ye oranı açısından da rekor düzeye gidiyordu. Gerçi 2010 yılının GSYH büyüklüğü henüz kesinleşmemişti; ama açık/GSYH oranının yüzde 6.5 dolayında oluşacağı bekleniyordu.

Merkez Bankası sıcak paraya karşı bir dizi önlem aldı. Bu önlemlerle 10 milyar dolarlık bir sıcak para çıkışı olduğu açıklandı. Ardından bu miktarda bir paranın yeniden girdiği ifade edildi. Ödemeler dengesine bakıldığında böylesine yüklü bir hareket görülmüyordu. Ama bunda pek de yadırganacak bir durum yoktu.

Bir kere biz henüz bu yıla ilişkin herhangi bir veri görmedik. Bugün ancak ocak ayı rakamlarını görebileceğiz. Merkez Bankası ise herhalde dünkü rakamı bile biliyordur.

İkinci olarak Merkez Bankası Başkanı Durmuş Yılmaz'ın ödemeler dengesine ilişkin teknik vurgusunu göz ardı etmemek gerekiyor. Yılmaz, "Ödemeler dengesi rakamları aylık bazda toplanıyor ve bunlar stok değil, akım. Ayın birinden itibaren rakamları toplamaya başlıyorsunuz. Ayın sonuna gediğinizde, ödemeler dengesi raporunu açıkladığınızda belki artılar eksiye dönmüş olabiliyor. Dolayısıyla bizim bu kararları aldığımızda gördüğümüz ilk rakamlar ülkeden döviz çıkışının olduğu şeklinde, fakat izleyen dönemde ülkeye tekrar döviz girişinin olduğu yönünde. Bunun netini ödemeler dengesi rakamları açıklandığında göreceğiz" şeklinde bir açıklama yaptı. Bugün açıklanacak ocak ayı verilerinde net döviz hareketini kısmen görebileceğiz, çünkü belki de asıl hareket şubatta oldu, bunu bilmiyoruz.

Orta vadeli programa göre 2011 yılı cari açık hedefi 42.2 milyar dolar. Geçen yılki gerçekleşme ve ocakta beklenen açıktan sonra bu rakam bir anlam ifade etmiyor tabii ki. Ama 2011 hedefini irdelemeyi ocak ayı rakamının kesinleşmesinden sonraya bırakalım.