2010'da yatırımları artırmayı öngören reel sektör talep artışına gü

Merkez Bankası'nın reel sektör kuruluşları arasında gerçekleştirdiği yatırım eğilimi anketi, gelecek yıla ilişkin umut verici sonuçlar ortaya koydu. İlki bahar, ikincisi güz döneminde olmak üzere yılda iki kez gerçekleştirilen ankette, bu yıl bahar döneminde verilen yanıtların güz anketinde daha olumluya döndüğü, ancak asıl iyileşmenin gelecek yıla tahminlerde kendini gösterdiği dikkati çekti.

Merkez Bankası, anket çerçevesinde imalat sanayinde faaliyet gösteren yaklaşık iki bin firmaya form gönderiyor. Güz anketinde katılımcı firma sayısı 1626 oldu.

Firmalar, bu yıl bahar dönemi anketinde yatırım harcamalarının 2008 yılına göre cari fiyatlarla yüzde 16.7 azalacağını dile getirmişlerdi. Güz dönemi anketinde 2008'e göre yine azalış dile getirilmekle birlikte oran yüzde 11.5'e geriledi.

Çalışan sayısı 50 ile 250 arasında olan işyerleri, bu yılki yatırım harcamalarının 2008 yılına göre azalmasını bahar ve güz dönemi için sırasıyla yüzde 17.2 ve yüzde 11.5 olarak bildirdi.

250 ile 500 arası işçi çalıştıran işyerleri, bahar anketinde yatırımlarının yüzde 10.5 azalacağını bildirmişlerdi, güz anketinde ise yatırımlarını yüzde 1 artıracaklarını ifade ettiler.

500'den fazla işçi çalıştıran işyerlerinde ise yatırımlardaki azalma her iki ankette de hemen hemen aynı düzeyde kaldı; bahar anketinde yüzde 15.9 olarak bildirilen oran, güz anketinde yalnızca yüzde 15.2'ye indi.

2010'da artış bekleniyor

Bu yılki yatırımlarının geçen yıla göre bahar anketinde yüzde 16.7, güz anketinde yüzde 11.5 gerileyeceğini dile getiren imalat sanayi işyerleri, güz dönemi anketindeki soruyu yanıtlarken gelecek yılki yatırımlarının bu yıla göre yüzde 29 artacağını belirttiler.

2010 yılı yatırımlarında bu yıla göre ortaya çıkacağı beklenen artış beklentisi, 50-250 arası işçi çalıştıran işyerleri tarafından yüzde 11.7, 250-500 arası işçi çalıştıran işyerleri tarafından yüzde 17.4, 500'den fazla işçi çalıştırılan işyerleri tarafından ise yüzde 38.1 olarak ifade edildi.  

Yatırımlar niye artacak?

Merkez Bankası, yatırım anketinde katılımcılara yatırımları etkileyen faktörlerle ilgili konu başlıklarını verdikten sonra, bunların yatırımları "çok artırıcı, artırıcı, etkisi yok, azaltıcı, çok azaltıcı" şeklinde değerlendirilmesini istiyor. Daha sonra verilen yanıtlar ağırlıklandırılarak bir denge oranına ulaşılıyor.

İşte bu denge oranlarına göre, imalat sanayi kuruluşlarının bu yıl geçen yıla göre gerileyeceği kesinleşen yatırım harcamalarının, 2010'da yeniden artışa geçecek olmasının altında yatan en büyük etken, talepte ortaya çıkacağı umulan artış. Talep faktörünün bu yıl için 30.2 olarak bulunan denge değeri, 2010 yılı için 40.2 düzeyinde hesaplandı.

Karda ortaya çıkacağı umulan artışın da yatırımların artmasında önemli bir etkisi olacağı gözleniyor. Bu yılki yatırımlarda 27.6 olan beklenen kara ilişkin denge değerinin, 2010 yılında 32.7'ye çıkacağı tahmin ediliyor.

Finansmanla ilgili olumlu beklentilerin ve teknik faktörlerin de yatırımları artırıcı yönde etki yapacağı öngörülüyor.

Yatırım yapma amacı

Merkez Bankası'nın yatırım anketine göre, 2010 yılında bu yıla göre yüzde 29 artacağı tahmin edilen yatırımların gerçekleştirilmesine ilişkin amaçta ilk sırayı payı biraz gerileyecek olsa da yine "yıpranmış tesis ve ekipmanın değiştirilmesi" alıyor. Bu yılki yatırımların yüzde 32.3'ü yıpranmış tesis ve ekipmanın değiştirilmesi için yapılmıştı. 2010 yılında da yatırımların yüzde 29.3'ü bu amaçla yapılacak. Üretimde verimliliğin artırılması amacıyla yapılacak yatırımların payı yüzde 27.6'dan yüzde 29.1'e çıkacak. Üretim kapasitesinin artırılması amacıyla gerçekleştirilecek yatırımların payı yüzde 20.4'ten yüzde 20.8'e yükselecek.

Kağıt üstünde kalır mı?

Yatırım anketinin ortaya koyduğu ve çok çarpıcı bir özet olarak yatırım eğiliminin gelecek yıl belirgin bir ivme kazanacağını gösteren bu tablonun ne yazık ki kağıt üstünde kalma riski de yok değil. Bu tablo, belli ki ekonomide yeni kırılganlıkların yaşanmayacağı varsayımına dayanılarak dile getirilen görüşlere dayanıyor. Yatırımların neden artacağı sorusuna verilen yanıtlar bile zaten başlı başına bir iyimserlik ortaya koyuyor:

Talep artacak, finansman kolaylaşacak, karlılık artış gösterecek…

Peki bütün bunların gerçekleşmesini ne sağlayacak, bilinmiyor. Belli ki bir temenni dile getirilmiş.

Ya bu temenni gerçekleşmezse…