2010 yılında başlanan yatırımlara özel teşvik oranları
Yeni yatırım teşvikleri kapsamında altı teşvik unsuru bulunmakta olup bunlardan belki de en önemlileri indirimli kurumlar vergisi ve sigorta primi desteğidir.
Yeni sistemde teşvik tutarı; bölgelere, yatırımın büyük ölçekli yatırım olup olmadığına ve yatırıma başlama tarihine bağlı olarak değişmektedir.
Aşağıda, yılsonuna kadar yatırıma başlamanın yukarıda bahsedilen iki teşvik unsurunda getirdiği avantajlar hatırlatılacaktır.
İndirimli Kurumlar Vergisi oranı
İndirimli kurumlar vergisi oranı yoluyla yararlanılacak teşvik tutarı; belirlenen yatırıma katkı oranına ve indirimli kurumlar vergisi oranına bağlı bulunmaktadır.
Teşvikten yararlananların bu yatırımlardan elde edecekleri kazançlar, her bir bölge için Bakanlar Kurulu'nca belirlenen yatırıma katkı oranına ulaşıncaya kadar (Yatırıma katkı tutarı, indirimli kurumlar vergisi uygulanmak suretiyle tahsilinden vazgeçilen vergi yoluyla yatırımların devletçe karşılanacak tutarıdır) yine Bakanlar Kurulu'nca belirlenen indirimli oranlar üzerinden kurumlar vergisine tabidir.
2009/15199 sayılı Kararnameye göre de belirlenen yatırıma katkı oranı ve bu orana göre yatırımlardan elde edilecek kazançlara uygulanacak kurumlar vergisi oranları aşağıdaki tabloda yer almaktadır:
31.12.2010 tarihine kadar başlanan yatırımlar için
Bölgesel Uygulama Büyük ölçekli yatırımlar
Bölge Yatırıma katkı oranı (%) Uygulanan KV oranı (%) Yatırıma katkı oranı (%) Uygulanan KV oranı (%)
1 20 10 30 10
2 30 8 40 8
3 40 4 50 4
4 60 2 70 2
1.1.2011 tarihinden sonra başlanan yatırımlar için
Bölgesel Uygulama Büyük Ölçekli Yatırımlar
Bölge Yatırıma katkı oranı (%) Uygulanan KV oranı (%) Yatırıma katkı oranı (%) Uygulanan KV oranı (%)
1 10 15 25 15
2 15 12 30 12
3 20 8 40 8
4 25 4 45 4
Görüldüğü üzere, örneğin dördüncü bölgede yatırım yapan bir kurum için, 31.12.2010 tarihine kadar yatırıma başlamak;
- Bir yandan vergi avantajını büyütmekte (100 birim yatırım harcamasında 25 birimlik vergi avantajı 31.12.2010 tarihine kadar yatırıma başlayanlar için 60 birime çıkmakta),
- Bir yandan da kurumlar vergisi oranının %4'ten %2'ye inmesi nedeniyle (%16'lık vergi tasarrufu %18'e çıktığından) vergi avantajına daha kısa sürede ulaşılmasını sağlamaktadır.
Sigorta primi işveren hissesi desteği
2009/15199 sayılı Kararnamenin 9'uncu maddesine göre, büyük ölçekli yatırımlar ile bölgesel uygulama kapsamında desteklenen yatırımlardan;
- Komple yeni yatırımlarda, işletmeye geçiş tarihinden itibaren sağlanan,
- Diğer yatırımlarda, yatırımın tamamlanmasını müteakip, yatırıma başlama tarihinden önceki son altı aylık dönemde (Mevsimsel özellik taşıyan yatırımlarda bir önceki yıla ait mevsimsel istihdam ortalamaları dikkate alınır) Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü'ne verilen aylık prim ve hizmet belgesinde bildirilen ortalama işçi sayısına ilave edilen,
istihdam için ödenmesi gereken sigorta primi işveren hissesinin asgarî ücrete tekabül eden kısmı aşağıda belirtilen sürelerde Hazine'ce karşılanacaktır.
2009/15199 sayılı Kararnameyle yapılan düzenlemeye göre, sigorta primi işveren desteği uygulama süresi aşağıdaki tabloda yer almaktadır:
Bölgeler 31.12.2010 tarihine kadar başlanılan yatırımlar 31.12.2010 tarihinden sonra başlanılan yatırımlar
1 2 yıl -
2 3 yıl -
3 5 yıl 3 yıl
4 7 yıl 5 yıl
Görüldüğü üzere, 31.12.2010 tarihine kadar yatırıma başlamak; bir ve ikinci bölgelerde sigorta primi desteği sağlamakta, üçüncü ve dördüncü bölgelerde ise destek süresini iki yıl uzatmaktadır.
Yatırıma başlama nedir?
Yukarıda yer alan açıklama ve tablolardaki bilgilerden açıkça görüldüğü üzere, 31.12.2010 tarihine kadar yatırıma başlanması halinde, bir yandan teşvikler nedeniyle sağlanan vergi tasarrufunda önemli bir artış sağlanmakta, bir yandan da sağlanan vergi avantajlarına daha kısa sürede ulaşılabilmektedir. Bu çerçevede 31.12.2010 tarihine kadar yatırıma başlanması son derece önemlidir.
Yatırıma başlamanın tanımı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin 2009/1 sayılı Tebliğin 11. maddesinde yapılmıştır.
Tebliğde yapılan düzenlemeye göre;
- Teşvik belgesinde öngörülen yatırıma başlama tarihi kural olarak teşvik belgesi için Müsteşarlığa veya sanayi odasına müracaat tarihidir.
- Yatırıma başlanıldığının kabul edilebilmesi için, arazi-arsa alımı, altyapının hazırlanması, inşaata başlama, makine ve teçhizat temini gibi harcamalardan bir veya birkaçının gerçekleştirilmesi şarttır. Ancak teşvik belgesinin ilk düzenlendiği tarihteki sabit yatırım tutarı esas alınmak üzere; Bölgesel uygulama kapsamında gerçekleştirilen yatırımlarda teşvik belgesinde kayıtlı sabit yatırım tutarının en az % 10'u oranında, büyük ölçekli yatırımlarda ise en az 5 milyon Türk Lirası tutarında harcama yapılması halinde yatırıma başlanılmış sayılır.
- Yatırım projesine ilişkin fizibilite yapmak ve şirket kurmak yatırıma başlama sayılmamaktadır.
Süre uzatılır mı?
Yukarıda özetlendiği gibi, 31.12.2010 tarihine kadar yatırıma başlanması teşvik tutarını önemli ölçüde farklılaştırabilmektedir. 31.12.2010 tarihi Bakanlar Kurulunca belirlenmiştir ve yeni bir kararla uzatması mümkündür.
2010 yılı sonuna yaklaştığımız bu günlerde sürenin uzatılması talepleri seslendirilmeye başlamıştır. Bu taleplere yetkililer, konunun yılsonunda değerlendirileceği cevabını vermektedirler.
Ekonomik koşullar dikkate alınırsa bu sürenin uzatılması bizce de gereklidir. En önemli teşvik unsuru olan kurumlar vergisi indirimiyle ilgili hiçbir ikincil düzenleme yapılmamış olduğu da dikkate alınırsa, süre mutlaka uzatılmalıdır.
Bakanlar Kurulu kararıyla bu yılın sonuna kadar başlayacak yatırımlar için daha yüksek teşviklerin öngörülmesi, planlanan yatırımların başlama tarihlerinin olabildiğince öne çekilmek istenmesi nedeniyledir. Erken yapılacak bir uzatma bu amaca aykırı olduğundan, yılsonuna kadar Hükümetin böyle bir düzenleme yapması beklenmemelidir.
Konunun yılsonunda veya yeni yılın ilk aylarında tekrar değerlendirileceği ve sürenin büyük bir olasılıkla uzatılacağı tahmin edilmektedir.
Kısa vadede yapılması gereken
Süre uzatımı Bakanlar Kurulunun iradesine ve bu çerçevede yapılacak yasal düzenleme bağlıdır. Bu konuda yapabilecek fazla bir şey yoktur.
Ancak teşvik belgesi almış veya önümüzdeki günlerde alacak olan kurumların, 31.12.2010 tarihine kadar yukarıda tanımlanan şekilde yatırıma başlamaları durumunda önemli bir avantaj sağlayacaklarını, bu çerçevede durumlarını hızla gözden geçirmeleri gerektiğini hatırlatmak isteriz. Özellikle yatırım harcamalarını belli bir ölçüde yapmış olanların yeterli harcama yapıp yapmadıklarına bakarak, gerekirse gelecek yıllarda yapacakları bazı yatırım harcamalarını öne çekmelerinde yarar vardır.