2010 yılı ücretlerinin vergilendirilmesinde esas alınacak temel gösterge
Dr. Mehmet ŞAFAK
Asgari ücret,
4857 sayılı İş Kanunu'nun 39. Maddesi gereğince, iş akdi ile çalışan ve bu Kanun kapsamında olan veya olmayan her türlü işçinin ücretini tespit etmekle görevli komisyonca alınan Asgari Ücret Tespit Komisyonu Kararı uyarınca (16) yaşını tamamlamış işçiler için 01.01.2010 - 30.06.2010 tarihleri ile 01.07.2010 - 31.12.2010 tarihleri arasında milli seviyede tüm çalışanlar için aynı olarak uygulanmak üzere yeniden belirlenen asgari ücret brüt tutarları şöyledir:
Yılın ilk yarısı için; (01.01.2010 - 30.06.2010) Yılın ikinci yarısı için; (01.07.2010 - 31.12.2010)
Günlük Aylık Günlük Aylık
16 yaşını doldurmuş
olanlar için 24.30 TL 729.00 TL 25.35 TL 760.50 TL
16 yaşını doldurmamış olanlar için 20.70 TL 621.00 TL 21.60 TL 648.00 TL
SSK primleri alt ve üst sınırları
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun, 1 Temmuz 2008 tarihinde yürürlüğe giren 82. maddesinde günlük kazanç sınırları tanımlanmış ve "5510 Sayılı Kanun gereğince alınacak prim ve verilecek ödeneklerin hesabına esas tutulan günlük kazancın alt sınırının, asgari ücretin otuzda biri, üst sınırının ise günlük kazanç alt sınırının 6,5 katı olacağı" hüküm altına alınmıştır.
Buna göre; 01.01.2010 - 30.06.2010 tarihleri ile 01.07.2010 - 31.12.2010 tarihleri arasında uygulanacak olan SSK Prim taban ve tavan tutarları şöyle olacaktır:
Yılın ilk yarısı için; (01.01.2010 - 30.06.2010) Yılın ikinci yarısı için; (01.07.2010 - 31.12.2010)
Günlük Aylık Günlük Aylık
Taban Tutarı 24.30 TL 729.00 TL 25.35 TL 760.50 TL
Tavan Tutarı 157.95 TL 4.738.50 TL 164.775 TL 4.943.25 TL
Stajyerlere ödenecek ücretler
3308 sayılı Kanun'un 25. maddesi uyarınca, işletmelerde meslek eğitimi gören öğrenci, aday çırak ve çırağa yaşına uygun asgari ücretin %30'undan aşağı ücret ödenemez. Buna göre; (16) yaşından büyük çıraklar ve stajyerler için aylık brüt ücret tutarı, yılın ilk yarısında 218.70 TL, yılın ikinci yarısında da 228.15 TL 'den az olamayacaktır.
Asgari ücretlinin işverene maliyeti
Başka bir değişiklik olmadığı takdirde, l6 yaşından büyük asgari ücretlinin eline geçecek net tutar yılın ilk yarısında (01.01.2010 - 30.06.2010) 521,89 TL, yılın ikinci yarısında ise (01.07.2010 - 31.12.2010) 544.44 TL olarak tespit edilmiştir. Bir asgari ücretlinin işverene maliyeti yılın ilk yarısında 885.74 TL olmaktadır. Şöyle ki;
Asgari ücret kesintileri ve net tutar
TL
Asgari ücrette işveren katkısı
TL
Brüt tutar 729.00 SSK primi işveren payı 142.16
SSK primi işçi payı 102.06 İşsizlik Sigortası işveren Payı 14.58
İşsizlik Sigortası işçi payı 7.29
Gelir Vergisi matrahı 619.65
Gelir Vergisi 92.95
Damga Vergisi (%0,66)
(2009/15725 BKK) 4.81
Kesintiler toplamı 207.11
Net ödenecek tutar 521.89 Toplam** 156.74
(**Not: Alınacak Primlerdeki işveren hissesi oranı %19.5 olarak alınmış olup, 5763 sayılı Kanunla yapılan değişiklik uyarınca malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim oranının işveren hissesine ait kısmından yapılması öngörülen beş puanlık indirim dikkate alınmamıştır.)
Asgari ücretlinin işverene maliyeti TL
Brüt ücret 729.00
İşveren sigorta primleri 156.74
Toplam maliyet 885.74 TL
Asgari geçim indirimi
2010 yılı boyunca, aylık ücretler üzerinden hesaplanan gelir vergisinden indirilecek aylık asgari geçim indirimi tutarları şöyle olacaktır:
- Bekar ücretli için : 54.68 TL,
- Evli, çocuksuz ve eşi de ücretli olan ücretli için : 54.68 TL,
- Eşi çalışmayan ve çocuksuz ücretli için : 65.61 TL,
- Evli, eşi çalışmayan tek çocuklu ücretli için : 73.81 TL,
- Evli, eşi çalışmayan iki çocuklu ücretli için : 82.01 TL,
İkiden sonraki her bir çocuk için bu tutarlara ilave edilecek aylık indirim tutarı 5,47 TL olacaktır.
Kıdem tazminatı tavanı, vergiden müstesna çocuk yardımı, aile yardımı
31.12.2009 tarih ve 27449 Mükerrer sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan, 2010 Mali Yılı Bütçe Kanunu'nun 21. maddesi ile kamu personelinin maaşlarının hesabına esas tutulan katsayılar 01.01.2010 tarihinden geçerli olmak üzere değiştirilmiş, ardından 12.01.2010 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 2010/7 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile anılan katsayılar 01.01.2010 tarihinden geçerli olmak üzere yeniden belirlenmiştir.
Yapılan düzenlemelere göre; 01 Ocak 2010 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere her bir hizmet yılı için (ve yıl kesri için kıst uygulanarak) verilebilecek kıdem tazminatı tavan tutarı 2.427.04 TL olmaktadır.
Öte yandan, Gelir Vergisi Kanunu'nun 25/4'üncü maddesi hükmü uyarınca, hizmet erbabına ödenecek çocuk zamları, devletçe verilen miktarları aşmamak kaydıyla vergiden müstesna bulunmakta olup, bu haddi aştığı takdirde aşan kısımlar vergiye tabi tutulmaktadır.
Yapılan yeni düzenlemelere göre; 01 Ocak 2010 tarihinden itibaren vergiden müstesna olarak ödenecek çocuk zammı tutarları, her bir çocuk için aylık 14.35 TL'dir.
İstisna uygulamasında daha önce uygulanmakta olan 2 çocuk sınırlaması kaldırılmış olup, her bir çocuk için aynı istisna geçerlidir. Sıfır-altı yaş grubunda yer alan çocuklar için istisna tutarı bir kat artırımlı (bu yaş grubundaki her bir çocuk için 28.70 TL olacak) uygulanır.
01 Ocak 2010'den itibaren memurlar için uygulanacak olan aile yardımı tutarı ise aylık 71.73 TL'dir. Ancak bu tutar özel sektör için vergiden müstesna olmayıp, çalışana verilecek aile yardımı ücret olarak vergiye tabidir.
Gelir Vergisi'ne tabi gelirlerin vergilendirilmesinde esas alınan tarife
Gelir Vergisi Kanunu'nun 103'üncü maddesinde yer alan gelir vergisine tabi gelirlerin vergilendirilmesinde esas alınan tarife, 2010 takvim yılı gelirlerinin (ücret gelirleri de dahil) vergilendirilmesinde esas alınmak üzere aşağıdaki şekilde yeniden belirlenmiştir.
8.800 TL'ye kadar %15
22.000 TL'nin 8.800 TL'si için 1.320 TL fazlası %20
50.000 TL'nin 22.000 TL'si için 3.960 TL fazlası %27
50.000 TL'den fazlasının 50.000 TL'si için 11.520 TL fazlası %35
Öte yandan, 22 Ekim 2009 tarihli yazımızda açıklandığı üzere, Anayasa Mahkemesi'nce 15 Ekim 2009 tarihinde yapılan toplantıda alınan karar uyarınca, Gelir Vergisi Kanunu'nun 103'üncü maddesinde yer alan vergi tarifesindeki yüzde 35'lik orana ücretlilerin de tabi olması hükmü iptal edilmiş ve iptal hükmünün de Resmî Gazete'de yayımlanmasından başlayarak altı ay sonra yürürlüğe girmesi öngörülmüştür. Anılan karar 08.01.2010 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanmış olup, söz konusu süre içinde, anılan mahkeme kararı da dikkate alınarak, ücretlerin vergilemesi ile ilgili yeni bir yasal düzenleme yapılabilir.
Ücretler için uygulanacak damga vergisi
Damga Vergisi Kanuna ekli 1 Sayılı Tablonun IV-1/b bölümü hükmü uyarınca, ücretler üzerinden daha önce binde 6 olarak uygulanmakta olan damga vergisi oranı 01.01.2010 tarihinden itibaren binde 6.6 olarak uygulanacaktır.