2010 vergileri

Değerli Dünya okurları, 1 Ocak tarihinde yayımlanan makalede, yılın ilk günlerinde yapılması veya dikkat edilmesi gereken konuları özetlemeye çalışmıştım.

Bugün ve bundan sonra yayımlanacak iki makale bir bakıma önceki makalenin de devamı niteliğinde olacaktır.

Bugünkü makalede, özellikle şirketlerin 2010 vergilerini ve vergi işlemlerinde sıkça kullandıkları vergi rakamlarını okuyacaksınız. Takip eden iki makalede ise 2010 vergi cezalarını ve başta vergi istisna tutarları ile benzer vergi rakamlarını göreceksiniz.

1. 2010 vergi tutar ve oranları nasıl belirlendi?

Anayasanın 73. maddesine göre, vergi ve benzeri malî yükümlülüklerin kanunla konması, değiştirilmesi veya kaldırılması bir zorunluluktur.

Yine aynı maddeye göre, vergi ve benzeri malî yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve indirimleriyle oranlarına ilişkin hükümlerinde kanunun belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar içinde değişiklik yapmak yetkisi Bakanlar Kuruluna verilebiliyor.

Bu düzenlemeler çerçevesinde, vergi tutar ve oranlarının kanunla düzenlenmesi, belirli sınırlar içinde Bakanlar Kurulunun da yetkisini kullanarak vergi tutar ve oranlarını belirlemesi mümkündür. Elbette Anayasada yazan "yukarı ve aşağı sınırlar" kavramları uygulamada çok da sınır çiziyor gibi gözükmüyor. Örneğin Gelir Vergisi Kanunu'nun stopaj maddesinde öngörülen oran %25, Bakanlar Kurulunun bu oranı sıfıra kadar indirme, %50'ye kadar artırma yetkisi var. Madde açıkça Bakanlar Kuruluna vergi koymak veya kaldırmak kadar geniş yetki veriyor. Bu kadar geniş yetki aktaran düzenleme hemen hemen bütün vergi kanunlarında var. Damga vergisi ve harçlar için de aynı genişlikte yetki maddesi var ve bu yetki de sıkça kullanılıyor. Bu yıl ödenecek damga vergisi ve harçların oran ile tutarları da söz konusu yetkiler kapsamında Bakanlar Kurulunca belirlendi.

Yetki düzenlemelerinin Anayasaya aykırılığı bu yazının konusu değil. Ancak vergi artışlarının dayanağı olan maddelerin Anayasaya aykırılığı nedeniyle dava konusu olması ve iptali halinde, bu yetkilere dayanılarak çıkartılan Bakanlar Kurulu kararlarının dayanağının kalmayacağı da açık.

2010 vergilerinin nasıl belirlendiğine bakacak olursak, bir kısım vergilerin kendisine verilen yetki çerçevesinde Bakanlar Kurulunca belirlendiği, bir kısmının ise yasal düzenlemeler doğrultusunda, yeniden değerleme oranında artırıldığı görülmektedir.

2. Bakanlar Kurulu'nca artırılan vergiler ve artış oranı

31 Aralık 2009 tarihli resmi Gazetede yayımlanan bir Bakanlar Kurulu kararıyla;

- Bütün damga vergisi ve harç tutarları ile damga vergisi oranları, ayırım yapılmaksızın % 10 oranında,

- Motorlu taşıtlar vergisi tutarları da % 3,3 oranında artırıldı.

Azami damga vergisi tutarı 1.161.915,90 lira

Her bir kâğıt için hesaplanacak azami damga vergisi tutarı 2010 yılında uygulanmak üzere % 10 artırıldı ve 1.161.915,90 lira oldu.

Ücretlinin damga vergisi artışı %10

Ücretler ve ücret sayılan her türlü ödemeler nedeniyle düzenlenen kâğıtların damga vergisi % 10 artırılarak binde 6'dan binde 6,6'ya çıkartıldı.

Kira sözleşmelerinde damga vergisi oranı binde 1,65

2010 yılında düzenlenen kira sözleşmelerinde damga vergisi oranı binde 1,5'den binde 1,65'e yükseltildi.

Sözleşmelerde vergi artışı %10

2010 yılında düzenlenen mukavelenameler, taahhütnameler, temliknameler, sulhnameler ve fesihnamelerde damga vergisi oranı binde 7,5'den binde 8,825'e yükseltildi.

Alım satım harcı % 10 artarak binde 16,5 oldu

2010 yılında taşınmaz alım satımında uygulanacak tapu harcı binde 16,5 olarak belirlendi. Harç, alım satıma konu taşınmazların gerçek satış bedeli üzerinden, tarafların her biri için ayrı ayrı ödeniyor. Dolayısıyla harç tutarı, taşınmazın alım-satım bedelinin binde 33'ü kadar oldu.

Beyanname ve bildirgeler için yeni vergi tutarları

2010 yılında verilecek çeşitli beyanname ve bildirgeler için ödenecek damga vergisi tutarları %10 artırıldı. Söz konusu tutarlar aşağıdaki gibi:

Yıllık gelir vergisi beyannameleri 27.90 TL

Kurumlar vergisi beyannameleri 37.25 TL

Katma değer vergisi beyannameleri 18.55 TL

Muhtasar beyannameler 18.55 TL

Diğer vergi beyannameleri 18.55 TL

Gümrük idarelerine verilen beyannameler 37.25 TL

Belediye ve il özel idarelerine verilen beyannameler 13.75 TL

Sosyal güvenlik kurumlarına verilen sigorta prim bildirgeleri 13.75 TL

Yeni ticaret sicili harçları

Sermaye şirketlerine ait işletmelerde kayıt ve tescil harçları %10 artışla aşağıdaki tutarlara ulaştı:

Ticari işletmenin ve unvanının tescil ve ilanında 816.75 TL

Temsile yetkili kılınan kimselerin tescil ve ilanında (her kişi için) 198.85 TL

Ticaret siciline tescil edilmiş olan vakalardaki değişikliklerin tescilinde 198.85 TL

Pasaport harçları

Umuma mahsus münferit ve müşterek pasaportlar için yeni harç tutarları % 10 artışla aşağıdaki tutarlara ulaştı:

6 aya kadar olanlar 106.05 TL

1 yıl için olanlar 180.15 TL

2 yıl için olanlar 304.00 TL

3 yıl için olanlar  434.80 TL

3 yıldan fazla süreli olanlar 617.30 TL

Yabancılara verilecek çalışma izin belgeleri

Süreli Çalışma İzin Belgesi 

- 1 yıla kadar (1 yıl dahil) 111.20 TL

- 3 yıla kadar (3 yıl dahil) 334.50 TL

Süre uzatımları da aynı miktarda harca tabidir. 

Süresiz Çalışma İzin Belgesi 557.90 TL

Bağımsız Çalışma İzin Belgesi 1.116.50 TL

Finansal faaliyet harçları

2010 yılı finansal faaliyet harçları da diğer harçlar gibi % 10 oranında artırıldı. Bazı işlemler için harç tutarları aşağıdaki gibi oldu:

Bankalarca açılan merkez şubelere ilişkin izin belgeleri (her yıl için) 148.181.95 TL

Bankalarca açılacak şubeler için düzenlenen belgeler (her şube için) 29.635.85 TL

Sermaye piyasasında aracılık yapan kurumlara verilen yetki belgeleri (Her belge için ayrı olmak üzere) (her yıl için)   

29.635.85 TL

Yatırım ortaklığı kurma ve faaliyet izin belgeleri 29.635.85 TL

Finansal kiralama şirketleri kuruluş izin belgeleri (her yıl için) 29.635.85 TL

Faktoring şirketleri kuruluş izin belgeleri (her yıl için) 29.635.85 TL

Döviz büfeleri kuruluş izin belgeleri (her yıl için) 13.823.00 TL

Motorlu taşıtlar vergisi

2010 yılı için motorlu taşıtlar vergisi tutarları, ayırım yapılmaksızın % 3,3 oranında artırıldı.

Burada taşıtlar itibariyle vergi tutarlarına yer vermemekle birlikte, bir konuya dikkat çekmekte yarar var. Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu'nun 5. maddesine göre, başta otomobil olmak üzere, bazı taşıtların vergi tutarının aracın kasko değerinin yüzde beşini geçmesi halinde, vergi bir alt kademede yer alan taşıtlar için belirlenen tutar olarak ödenecektir.

Düşük tutarlı vergiden yararlanabilmek için, aracın kasko sigortası yaptırılmış olması zorunlu değil. Ancak uygulama başvuru üzerine yapılabiliyor.

3. Yeniden değerleme oranında artan tutarlar

Bakanlar Kurulu, 2010 yılında ödenecek vergilerle ilgili olarak kendisine verilen yetkiyi sadece, motorlu taşıtlar vergisi ve damga vergisi ile harçlar için kullandı.

Bakanlar Kurulu yetkisini kullanmayınca diğer vergiler, esas olarak 2009 yılı yeniden değerleme oranında, yani % 2,2 oranında kendiliğinden artmış oldu. Esas olarak diyorum, çünkü yeniden değerleme oranında kendiliğinden olması gereken artış, bu artışı öngören çoğu düzenlemelerdeki, %5'in altında olan kesirlerin dikkate alınmaması hükmü nedeniyle gerçekleşmedi ve 2009 vergi tutarı ile aynı düzeyde kaldı.

Yeni gelir vergisi tarifesi

Gelir vergisi tarifesinin gelir dilimlerinde önemli bir değişiklik olmadı. Bakanlar Kurulunun tarifenin gelir dilimlerini artırma yetkisini kullanmaması, yüzde 2,2 oranındaki artışın da sadece en alt dilimde küçük bir artış sağlaması, gelir tutarı nominal olarak artış gösteren gelir sahipleri için reel olarak ek bir vergi yükü ortaya çıkartacak şekilde oluştu.

2010 yılı gelir vergisi tarifesi aşağıdaki gibi:

Gelir Dilimleri Vergi Oranı (%)

8.800 TL'ye kadar 15.00

22.000 TL'nin 8.800 TL'si için 1.320 TL, fazlası 20.00

50.000 TL'nin 22.000 TL'si için 3.960 TL, fazlası 27.00

50.000 TL'den fazlasının 50.000 TL'si için 11.520 TL, fazlası 35.00

Asgari ücretin vergisi

Vergi tarifesi, asgari ücret ve asgari geçim indirimi tutarında meydana gelen değişiklikler çerçevesinde; 16 yaşından büyükler için asgari ücret üzerindeki yükler ile asgari ücretin işverene maliyeti verileri aşağıdaki şekilde oluştu:

Brüt Ücret 729.00 TL

SSK Primi İşçi Hissesi 102.06 TL

İSP İşçi Hissesi 7.29 TL

Gelir Vergisi Matrahı 619.65 TL

Gelir Vergisi 92.95 TL

Asgari Geçim İndirimi Sonrası Gelir Vergisi 38.27 TL

Damga Vergisi 4.81 TL

Toplam Kesinti 152.43 TL

Net Ücret 576.57 TL

SSK primi işveren hissesi 142.16 TL

İşsizlik sigortası işveren hissesi 14.58 TL

Asgari ücretin işverene maliyeti 885.74

Maliyet içindeki vergi payı % 4.86

Maliyet içindeki prim payı % 30.04

Toplam yük içindeki vergi ve prim payı % 34.90

- Hesaplamalarda, bekâr ücretli için geçerli asgari geçim indirimi tutarı dikkate alınmıştır.

- Sigorta primi işveren payının hesabında, hiçbir sigorta primi desteği dikkate alınmamıştır.

Bu verilere göre asgari ücretin maliyeti 2009 sonu itibariyle 841.93 lira iken, Ocak ayı başı itibariyle 885.74 liraya yükselmiş olmaktadır. Bütün işverenler için uygulanan 5 puanlık sigorta primi işveren desteği dikkate alınacak olursa, 2010 yılı başı için, asgari ücretin işverene maliyeti 849.29 liraya düşmektedir.

Yeni veraset ve intikal vergisi tarifesi

2010 yılında ölüm veya bağışlar nedeniyle intikal eden varlıklar için uygulanacak veraset ve intikal vergisi tarifesi, yeniden değerleme oranında olan artış sonucunda aşağıdaki şekilde oluştu:

Matrah Veraset yoluyla intikallerde vergi oranı (%) İvazsız intikallerde vergi oranı (%)

İlk 160.000,00 TL için 1.00 10.00

Sonra gelen 350.000,00 TL için 3.00 15.00

Sonra gelen 770.000.00 TL için 5.00 20.00

Sonra gelen 1.500.000.00 TL için 7.00 25.00

Matrahın 2.780.000.00 TL'yi aşan bölümü için 10.00 30.00

Değerli okurlar, bu yazıda 2010 vergilerinin ancak kısa bir özetine yer verilebilmiştir. Yılın vergi ve ceza tutarları ile indirim, istisna ve sınırlara ilişkin ayrıntılı bilgilere www.vergiportali.com <http://www.vergiportali.com> internet adresinden ulaşabilirsiniz.