2010 vergi cezaları

6 Ocak günü yayınlanan makalede, 2010 yılı vergilerinin kısa bir özeti yapılmıştı. Söz konusu makalede belirtildiği üzere, 2010 yılında damga vergisi ve harçlar %10, motorlu taşıtlar vergisi %3.3 artırılmıştı. Bunların dışındaki vergiler ise kural olarak yeniden değerleme oranında, yani %2.2 oranında artmıştı.

2010 yılında uygulanacak ceza tutarları konusunda bir düzenleme yapılmadı. Genel düzenlemeler kapsamında, ceza tutarları yeniden değerleme oranında arttı. Yeni ceza tutarları hesaplanırken, yeniden değerleme oranında artırılan tutarların, yüzde 5'ine kadar olan kesirleri dikkate alınmadığından, bazı ceza tutarları değişmedi.

Aşağıda, 2010 yılında uygulanacak, özellikle şirketler için önemli görülen bazı cezalar özetlenecektir.

Fatura vermeme ve almamanın cezası

Fatura düzenlemek zorunda olanların, vermedikleri faturada yazılması gereken tutarın yüzde 10'u oranında ceza kesilmektedir. Fatura düzenlenmesine karşılık, düzenlenen faturada gerçek tutardan farklı tutara yer verilmesi halinde kesilecek ceza, tutar farkı üzerinden hesaplanacaktır.

2010 yılında düzenlenmesi gereken her bir fatura için kesilecek ceza tutarı, faturada yazılı tutara bakılmaksızın, 2009 yılında olduğu gibi 160 liradan az olamayacaktır.

Fatura düzenlememe fiili için var olan alt sınır yanında, bir de üst sınır vardır. Bir yılda her bir belge türü için ceza tutarı 77 bin liradan fazla olamamaktadır. Bu tutar 2009 yılında 76 bin lira olarak uygulanmıştır.

Vergi Usul Kanunu, fatura vermeyenler ile almak zorunda olmasına rağmen fatura almayanları aynı ölçüde cezalandırıyor. Yukarıdaki cezalar fatura almayanlar için de geçerli.

Gerçek kişi tüketiciler, Vergi Usul Kanunu'nda fatura almak zorunda olanlar arasında sayılmış değil. Buna rağmen, fatura almayanlara uygulanacak cezaların düzenlendiği maddede, fatura almayan tüketiciler için de özel usulsüzlük cezası öngörülmüş. Bunlara kesilecek ceza, yukarıda fatura almak zorunda olanlar için ifade edilen cezanın beşte biri kadar, dolayısıyla üst sınırı da faturada yazması gereken tutardan bağımsız olarak 32 lira.

Yukarıda fatura vermeme veya almamanın cezası özetlenmiş olmakla birlikte, benzer cezalar fatura dışında verilmesi ve alınması gereken diğer belgeler için de söz konusu. Bu çerçevede, verilmesi gereken perakende satış fişini vermeyenlere uygulanacak özel usulsüzlük cezasının alt sınırı, verilmesi gereken her bir perakende satış fişi için 160 lira. Bir yılda kesilecek en fazla ceza tutarı ise 77 bin liradır.

Bu arada, fatura düzenleme sınırını da hatırlatmak gerekirse, 2009 yılında geçerli olan 670 liralık tutar, 2010 yılı için 680 lira olmuştur.

Geç gelen faturalar nedeniyle doğacak riskler

Yüklenilen katma değer vergisinin indirim hakkı vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu takvim yılı aşılmamak şartıyla, ilgili belgelerin kanuni defterlere kaydedildiği vergilendirme döneminde kullanılabilmektedir.

Bu düzenleme nedeniyle, vergiyi doğuran olayın 2009 yılında olduğu işlemler için düzenlenen ve geç gelmesi nedeniyle bu yılın defterlerine kaydedilemeyen veya 2010 yılı tarihini taşıyan faturalarda yer alan vergilerin indirimi mümkün olmamaktadır. Ceza niteliğinde olmamakla birlikte, daha ağır sonuçları olan bu duruma dikkat edilmesinde yarar bulunduğunu tekrar hatırlatmakta yarar görülmüştür.

Vergi levhası bulundurma veya asma zorunluluğuna uyulmaması

Vergi levhası bulundurma veya asma zorunluluğuna uymayanlara 2010 yılında kesilecek ceza, 2009 yılında olduğu gibi yine 160 lira.

Muhasebe standartlarına uyulmaması

Muhasebe standartlarına, tek düzen hesap planına ve mali tablolara ilişkin usul ve esaslar ile muhasebeye yönelik bilgisayar programlarının üretilmesine ilişkin kural ve standartlara uymayanlara 2010 yılında kesilecek ceza tutarı 3 bin 500 lira.

Verginin zamanında tahakkuk ettirilmemesi veya ödenmemesi

Vergi ödevlerinin zamanında yapılmaması veya eksik yapılması nedeniyle, verginin zamanında tahakkuk ettirilmemesi halinde eksik tahakkuk eden verginin bir katı tutarında vergi ziyaı cezası kesilmektedir.

Vergi ziyaına; defter ve belgelerin yok edilmesi, tahrif edilmesi veya gizlenmesi, hesap ve muhasebe hilesi yapılması, sahte belge düzenlemek veya kullanmak gibi nitelikli bazı işlemler yapmak suretiyle neden olunması halinde, hapis cezası yanında, kesilecek ceza tahakkuk eden verginin üç katıdır.

Verginin zamanında tahakkuk ettirilmemesi veya eksik tahakkuk ettirilmesi ya da tahakkuk ettirilmesine rağmen zamanında ödenmemesi halinde uygulanacak gecikme faizi ve gecikme zammı oranı, 2010 yılı başı itibariyle aylık yüzde 1.95'dir.

Usulsüzlük cezaları

Beyannamelerin verilmemesi, defter tutulmaması, tutulan defterlerin noksan, usulsüz veya karışık olması, istenen kayıt nizamına uyulmaması, bildirimlerin zamanında yapılmaması, defterlerin zamanında tasdik ettirilmemesi veya hiç tasdik ettirilmemiş olması gibi suçlar için 2010 yılında kesilecek usulsüzlük cezaları aşağıdaki tabloda yer almaktadır:

 Birinci derece usulsüzlükler (TL) İkinci derece usulsüzlükler (TL)

Sermaye şirketleri 90.00 50.00

Sermaye şirketleri dışında kalan birinci sınıf tüccar ve serbest meslek erbabı 57.00 28.00

İkinci sınıf tüccarlar 28.00 14.00

Yukarıdakiler dışında kalıp beyanname usulüyle gelir vergisine tabi oranlar 14.00 7.70

Kazancı basit usulde tespit edilenler 7.70 3.50

Gelir vergisinden muaf esnaf 3.50 2.00

Usulsüzlük fiili re'sen takdiri de gerektiriyorsa, tabloda gösterilen ceza tutarları 2 kat olarak uygulanır

İstenen bilgilerin verilmemesi, defter ve belgelerin ibraz edilmemesi, tahsilât ve ödemelerin banka aracılığıyla ödenmemesi, elektronik ortamda beyanname verilmemesi

İstenen bilgileri vermeyenler, yetkililerce istenen defter, kayıt ve belgeleri ibraz etmeyenler, tahsilât ve ödemelerini banka aracılığıyla ödemeyenler, elektronik ortamda beyanname vermeyenlere uygulanacak ceza tutarları aşağıdaki tabloda yer almaktadır:

Birinci sınıf tüccarlar ile serbest meslek erbabı 1.000.00 TL

İkinci sınıf tüccarlar, defter tutan çiftçiler ile kazancı basit usulde tespit edilenler 500.00 TL

Yukarıda belirtilenler dışında kalanlar  250.00 TL

Tahsilât ve ödemelerini banka ve benzeri kuruluşlar aracılığıyla yapmayan mükelleflerden her birine, her bir işlem için yukarıda yer verilen tutarlardan az olmamak üzere, işleme konu tutarın %5'i oranında özel usulsüzlük cezası kesilir.

Elektronik ortamda beyanname verilmesi mecburiyetine uyulmaması halinde kesilmesi gereken özel usulsüzlük cezası, beyannamenin kanuni süresinin sonundan başlayarak elektronik ortamda 15 gün içinde verilmesi halinde 1/4 oranında, bu sürenin dolmasını takip eden 15 gün içinde verilmesi halinde ise yarısı oranında uygulanır.

Değerli okurlar, bu yazıda 2010 cezalarının ancak kısa bir özetine yer verilebilmiştir. Yılın vergi ve ceza tutarları ile indirim, istisna ve sınırlara ilişkin ayrıntılı bilgilere www.vergiportali.com  internet adresinden ulaşabilirsiniz.