2007'de döviz açığımız 37.9 milyar dolardı, ülkeye 50.4 milyar dola
Bazylary cari açyk sorununun önemine i?aret ederken, bazylary bunu küçümsüyor.
Cari açyk, ola?an döviz gelirleri ile ola?an döviz giderleri arasyndaki açyktyr. Döviz açy?ydyr. Ola?an döviz gelirlerinin en önemli kalemleri ihracat ve turizm gelirleridir. Ola?an döviz giderlerinin en önemli kalemleri işalat harcamalary ve faiz ödemeleridir.
Bizim cari açyk sorunumumuzun temelinde dy? ticaret açy?y yatar. Yşalatymyz ihracatmyzdan fazla artyyor.
Bunun da temelinde Türk Lirasy'nyn fazla de?erli olmasy vardyr. Döviz ucuzladykça işalat artar. Yhracat arty?y işalatdaki arty?y yakalyyamaz.
2007 yylynda cari açyk (döviz açy?y) 37.9 milyar dolar oldu.
Ama halkymyz bu açy?yn olumsuz rüzgaryndan etkilenmedi. Çünkü 37.9 milyar dolar açy?a kar?ylyk sermaye hareketleri ile ülkeye 50.4 milyar dolar girdi. Bu sayede hem döviz açy?y kapandy, hem de 12.5 milyar dolar ihtiyaç fazlasy döviz piyasada kaldy. Y?te bu ihtiyaçdan fazla dövizin bollu?u nedeniyle döviz fiyaty ucuzlady.
Demek ki, (1) Açy?yn kapanmasy için, (2) Döviz fiyatynyn ucuz kalmasy için döviz giri?inin aksamamasy gerekiyor.
2007 yylynda dövizin 19.7 milyar dolar do?rudan yabancy sermaye olarak girdi. Do?rudan yabancy sermaye denilen döviz giri?i, banka-?irket satyn almak, gayrymenkul satyn almak, ?irket kurmak için gelen dövizdir.
Hisse senedi ve bono için önemli döviz girmedi. Giren-çykan sonucu ülkede sadece 700 milyon dolar kaldy.
Esas döviz giri?i kredi giri?idir. 2007 yylynda kredi olarak ülkeye net 30.0 milyar dolar girdi.
Ve de çok önemli olan ?ey, bu kredilerin özel sektörün borçlaryny artyrmasy.
Demek ki bizde döviz açy?yny kapatan ve döviz bollu?unu yaratan 2 kaynak var:
(1) Yabancylaryn banka-?irket-gayrymenkul satyn almak için getirdikleri döviz,
(2) Özel sektörün borçlanmasy.
Maliye Bakany, 2007 yylynda 19.7 milyar dolar olan do?rudan yabancy sermaye giri?inin 2008 yylynda 10 milyar dolar olabilece?ini söyledi.
Cari açyk (Döviz açy?y) 2007 yylyndaki çizgide kalyr ise, 2007 yylyndaki döviz rahatly?ynyn devamy için 2008 yylynda özel sektörün 40 milyar dolar kredi kullanmasy veya özel sektör bu kadar kredi kullanmaz ise, kamunun ve bankalaryn açy?y kapatmasy gerekecek.
Küresel piyasalaryn daraldy?y bir yyl, 2007 yylyndaki gibi güzel ve özel ?artlarla kredi bulmak imkany olmayacak.
Y?te cari açyk sorununun önemi burada. Sorunu küçümsemek, soruna çözüm getiremez.
2007'de döviz açy?y 37.9, giren döviz 50.4 milyar dolar
(Ödemeler bilançosu)
Milyar dolar
2006 2007
Döviz açy?y (cari açyk) -32.2 -37.9
Net döviz giri?i (sermaye hareketi) 42.9 50.4
(1) Do?rudan yabancy sermaye 18.9 19.7
(2) Portföy yatyrymy 7.4 0.7
- Hisse senedi 1.9 3.0
- Bono/tahvil 5.5 -2.3
(3) Döviz kredileri 16.6 30.0
- Merkez Bankasy -1.2 -1.4
- Hükümet -0.7 -
- Bankalar 0.7 0.9
- Özel sektör 18.0 30.5
Net döviz fazlasy (rezerv) +10.7 +12.5