13 kural 11 olmuş, kim biliyor?
Geçenlerde, iş insanlarımıza vermiş olduğum derslerden birine katılımcı olarak geldiğinde tanıştığımız bir hanımefendi aradı. Her toplantıda olduğu gibi onlarla beraber olduğumuz derslerde de söylediğim “Beni her zaman arayıp yardım isteyebilirsiniz, soru sorabilirsiniz” ifadesine dayanarak aradığını belirtti ve sorununu anlattı. Tartıştık, konuştuk ve elden geldiğince, dil döndüğünce yardımcı olmaya çalıştık. Bu arada internet üzerinde yaptığı çalışmalarda, “Teslim şekilleri“ diye bildiğimiz “INCOTERMS“ kuralları ile ilgili olarak gördüklerini anlattı. En önemli nokta diye vurguladığı konu da 2010 yılı sonu itibariyle yenilenmiş INCOTERMS/Teslim şekilleri kurallarının, INCOTERMS 2010 adıyla yeniden düzenlenmiş olarak kullanılacak olmasının üzerinden 3 yıla yakın bir süre geçmiş olmasına karşın, hala eski şekil olan INCOTERMS 2000 kurallarının birçok internet sitesinde, değişiklik yapılmaksızın durması. Böyle bir siteye ve benzer yanlışı taşıyan diğer sitelere bakarak bilgi edinmeye çalışan iş insanlarımızın, işlemlerinde hata yaparak sorun yaşama olasılıkları çok yüksek olacaktır.
INCOTERMS/Teslim şekilleri kuralları, 2011 yılının başından geçerli olmak üzere 13 adetten 11 adede indirilmiştir. Eski kurallar olan INCOTERMS 2000 içerisinden DAF, DES, DEQ ve DDU kaldırılmıştır. Bunların yerine kullanılmak üzere DAT ve DAP kuralları getirilmiştir. Bu iki yeni kurala daha önceki bir sohbetimizde yer vermiş ve açıklamalarını da yapmıştım. Öte yandan değişikliğe uğrayan birkaç kuralı vurgulayarak bunlar hakkında da şunları belirtmiştim; “2011 düzenlemesinde FOB, CFR ve CIF kurallarında çok önemli bir değişiklik yapılmıştır. 2000 düzenlemesinde bu kurallarda ki teslim noktası, malların geminin küpeştesini aştığı nokta olarak belirtilmekteydi. INCOTERMS 2011 bu kurallardaki teslim yerini ‘gemide’ olarak düzenlemiştir. Hasar riskinin varsayımsal bir çizgi üzerinde, bir o yana, bir bu yana salındığı düşüncelerini de ortadan kaldırmıştır.”
Sohbetlerimize katılan dostlarımız ve ders, seminer, panel vb… ortamlarda beraber olduğumuz iş insanlarımızla yaptığımız konuşmalarda ortaya çıkan önemli bir konu, internet ortamında bulunan birçok bilginin yanıltıcı olabildiği. Uluslararası ticaret konusunda da bu böyle. Ne yazık ki bazı resmi kurum ve kuruluşların sitelerinde de bu tür hatalar görülmekte ve maalesef bu hatalar sürdürülmektedir. Bu nedenle ilerleyen günlerde sohbet sütunumuzda, INCOTERMS/Teslim şekilleri kurallarının 2010 düzenlemesi sonucunda, Milletlerarası Ticaret Odası (ICC) tarafından Türkçesi de yayınlanan 715E numaralı yayınına atıfta bulunarak, bu kuralları irdelemeye çalışacağız. Konuya ilgisi nedeniyle, ara sıra sohbetimizde bazılarından söz ettiğimiz bu kuralları, ayrıntıları ile mercek altına almaya gayret edeceğiz. Bu konunun detayına girmeden önce, bugün için son değişiklikleri yapılmış haliyle kullanıma sunulan kuralların başlıklarını belirtmek istiyorum.
“INCOTERMS 2010/Teslim şekilleri“ kuralları bugün itibariyle 11 (onbir) adet olup iki ana bölümde incelenmektedir. Bu bölümler “Tüm Taşıma Türlerini Kapsayan Kurallar“ ve “Deniz ve İçsu Taşıma Türlerini Kapsayan Kurallar“ olmak üzere adlandırılmışlardır. Bunlardan tüm taşıma türleri için olanlar EXW, FCA, CPT, CIP, DAT, DAP, DDP olarak sayılmaktadır. Sadece su üzerinde taşıma yapan vasıtalara yapılan yüklemeleri kapsayan kurallar da FAS, FOB, CFR, CIF olarak sayılmıştır.
Tüm taşıma türlerini kapsayan 7 kuralın, ne tür taşıma yapıldığına veya birden fazla taşımanın (kara, deniz, demiryolu, hava taşımacılıkları) bir işlem içinde yapılmasına bağlı olmaksızın kullanılabileceği ifade edilmektedir. Ancak su üzerinde yapılan taşımacılıklar için sayılan 4 kuralın, diğer taşıma türleri için kullanılmaması belirtilmekte ve konteynır taşımacılığı için FCA kullanılması tavsiye edilmektedir. Ancak buna karşın hatalı uygulamalar kol gezmekte ve anlaşmazlık halinde ihracat veya ithalat yapanların zarar görmesine neden olmaktadır.