12 ay ortalaması üretici fiyatları artışı imalatta % 10.00, gıdada % 16.
Her ayın başında “acaba bir ay önce fiyatlar ne kadar arttı?” diye meraklanıyoruz. Herkesin bekleyişi, fiyat artışlarının yavaşlaması. Enflasyonu, Tüketici fiyatlarındaki artıştan izliyoruz. Tüketici fiyatları ocak ayında yüzde 1.10 artmıştı. Şubat ayında yüzde 0.71 oranında arttı. Yılın ilk 2 ayında fiyat artışları yüzde 1.81 oldu.
2014 Şubat ayı ile 2015 Şubat ayı tüketici fiyatları arasındaki fark yüzde 7.55 oldu. İşte bu 2 uç ay fiyatı arasındaki fark yıllık enflasyon olarak kabul ediliyor. 2015 yılı Şubat'ından geriye dönük 12 ayın fiyat artış ortalaması yüzde 8.77 oldu. İnsanlar sadece Şubat aylarında para harcamıyorlar.
12 Ay devamlı para harcadıklarından 12 ay içindeki fiyat dalgalanmalarından etkileniyorlar. İşte bunun için “yıllık enflasyon hesabında” önemli olan fiyatların 12 aylık ortalama değişimidir.
Tüketici fiyatları büyük ölçüde yurtiçi üretici fiyatlarından etkilenerek oluşur. Yurtiçi üretici fiyatlarının gerisinde de “maliyeti belirleyen fiyatlar” vardır. Her üründe ana girdi farklıdır ama her ürün döviz ve enerji fiyatlarındaki değişimden etkilenir.
Elektrik ve gaz fiyatları uzun süredir artmıyor. Petrol fiyatlarında az da olsa bir gerileme oldu. Buna karşılık döviz fiyatı ve döviz fiyatına bağlı olarak da ithal girdi fiyatları arttı. Bütün bunların rüzgarında üretici fiyatlarında şubat ayında yüzde 1.20 oranında artış oldu. 2014 Şubat'ı ile 2015 Şubat'ı fiyatları arasındaki fark sadece yüzde 3.10 oranında ama 12 ayda üretici fiyatlarında ortalama artış yüzde 8.79 oranında.
Önemli olan gıda sektöründe üretici fiyatlarındaki büyük artış. Şubattan geriye 12 ayda gıda fiyatlarında ortalama artış yüzde 16.80 oldu. Üreticinin gıda fiyatları yıllık ortalama yüzde 16.80 artınca, bu tüketicinin gıda fiyatlarına yıllık yüzde 12.91 artış olarak yansıdı.
Türkiye genelinde en fakir, en varlıklı kesim farkı olmadan tüketim harcamalarında gıda harcamalarının payı yüzde 25 oranında. Fakir kesimde gıda harcamalarının toplam tüketim harcamalarından aldığı pay yüzde 50’nin üzerine çıkıyor. İşte onun için Türkiye genelinde halk için önemli olan aylık ve yıllık ortalama gıda fiyatları enflasyonudur.
Şubat ayında tüketici için gıda fiyatları yüzde 2.56 oranında arttı. Yılbaşından sonraki 2 ayda gıda fiyatları artışı yüzde 6.19 oldu. 12 ay ortalaması gıda fiyatları artışı yüzde 12.91 oranında.
Şimdilerde tüketici fiyatlarındaki değişimi değerlendirmek için “özel kapsamlı tüketici fiyatları göstergeleri” kullanılıyor. Aylık tüketici fiyatları değişim oranları, mevsimlik ürünler, alkollü içkiler, enerji maddelerinin katkısı çıkarılarak inceleniyor. Acaba mevsimlik ürünlerin katkısı olmasa idi, acaba, enerji fiyatlarındaki değişim olmasa idi, acaba alkollü içki artışı fiyata yansımasa idi enflasyon ne olurdu diyerek hesaplar yapılıyor.
Bütün bu eklemeler ve çıkarmalarda görülüyor ki, şubattan şubata enflasyon yüzde 7-8 dolayında, 12 aylık ortalamaya göre fiyat artışları yüzde 8-10 dolayında.