11 ilde “çift maaş”ın yıllık maliyeti 192,5 milyar

Deprem bölgesinden işgücü göçünün önlenmesi için iş dünyası platformlarında, “biri işveren, diğeri devlet tarafından çift maaş” önerisi gündeme getirildi. Yoğun göç yaşanan depremzede 11 ilde hizmet akdiyle işverene bağlı uzun vadeli sigortalı çalışan sayısı 1,9 milyon civarında.

Doğu Anadolu, Güney­doğu ve Akdeniz böl­gesindeki 11 ilde ağır can ve mal kayıplarına yol açan depremler sonrası bölge­den yaşanan hızlı göç nedeniy­le yaşanan işgücü kaybını ön­lemek için gündeme getirilen ikinci maaş önerisinin devlete yıllık maliyetinin 192,5 milyar lira olduğu belirlendi.

Depremlerin ardından söz konusu illerde günlük yaşam, ekonomik faaliyetler ve sos­yal hayat kökten sarsılırken, başta barınma olmak üzere temel ihtiyaçların karşılan­masında sorun yaşanan böl­geden yoğun bir göç hareket­liliği yaşanıyor. Bu durum söz konusu illerde yüksek oranda işgücü kaybına yol açıyor ve bu durumun bölgede üretim ve ihracat başta ekonomik sü­reçleri olumsuz etkileyeceği belirtiliyor. Devam eden göç­lerle ortaya çıkan hızlı nü­fus kaybı depremzede illerde ekonomik ve sosyal hayatı tü­ketirken, depremzedeler, yo­ğun olarak gittikleri Ankara, Antalya gibi illerde de konut talebini artırarak ev kiraları­nı aşırı yükseltiyor.

“Çift maaş” önerisi

İş dünyası, depremzede il­lerde yaraların hızla sarılma­sı ve ekonomik ivme kaybının önüne geçilmesi için seferber oldu. Ege İhracatçı Birlikle­ri (EİB) ev sahipliğinde geçen hafta yapılan bir toplantıda, depremzedelerin geçici barın­ma ihtiyacının hızlı bir şekil­de karşılanması ve bölgeden iş gücü kaybının önüne geçmek için çalışanlara “biri işveren, diğeri de devlet tarafından” ol­mak üzere “çift maaş” öden­mesi şeklinde bir teşvik uygu­lamasının hayata geçirilmesi önerisi bazı katılımcılar tara­fından gündeme getirildi.

1,9 milyon ücretli

SGK’dan edinilen verilere göre depremzede 11 ilde, 2022 sonu itibarıyla 3 milyon 252 bin 197 sigortalı çalışan bulu­nuyor. Ancak bunların 494 bin 389’unu memurlar ve 437 bi­nini de esnaf ve tarımda kendi hesabına çalışanlar oluşturu­yor. Bunların dışında bir veya daha fazla işverene hizmet ak­di ile bağlı ücret karşılığı (4/A kapsamında) sigortalı çalışan sayısı ise 2 milyon 320 bin 795 olurken, stajyer, kursiyer ve çıraklar, Türk işverenin yurt dışında istihdam ettiği kişiler, bir ayda 10 günden az çalışan­lar vb. hariç olmak üzere uzun vadeli sigortalı çalışanların sayısı ise 1 milyon 887 bin 100 düzeyinde bulunuyor.

Net asgari ücret ödense?

Bu kişilerin hepsinin dep­rem sonrası hayatta olduğu ve her birine aylık 8 bin 500 lira olan asgari ücretin neti kadar ikinci bir ödeme yap­ması durumunda bunun dev­lete aylık maliyeti 16 milyar, yıllık maliyeti de 192,5 mil­yar lirayı buluyor.

Söz konusu tutar, “Türkiye Tek Yürek” bağış kampanya­sında toplanan 115 milyar li­ralık tutarın bir buçuk katın­dan fazla; 2023 yılı merkezi yönetim bütçesinde memur, işçi ve sözleşmeli personel gi­bi tüm kamu çalışanları için ayrılan toplam 952 milyar li­ralık yıllık personel ödeneği­nin yaklaşık beşte biri kadar bir büyüklük oluşturuyor.

11 ilde özel sektöre ait top­lam işyeri sayısı 214 bin 569. En çok işyeri 46 bin 836 ile Adana’da, en çok uzun vade­li sigortalı çalışan ise 386 bin 420 kişi ile Gaziantep’te bu­lunuyor.

Göç edenler hangi illere gidiyor?

Kahramanmaraş merkezli depremlerin ardından, yaşa­dıkları 11 ilden ayrılarak başka kentlere giden afetzede yurt­taşlar içinde devlete bağlı öğ­renci yurtları, misafirhaneler, oteller, lojmanlar, aile yaşam gençlik merkezleri gibi yerler­de konuk edilip geçici barınma imkânı sağlananların sayısı şubat sonu itibarıyla 1 milyon 116 bin 40’e ulaştı. Depremze­delerin gittiği illerin başında 205 bin 454 kişi ile Ankara ve 154 bin 86 kişi ile Antalya ge­liyor. Ankara başta birçok ilde ev kiralarının bir anda yüksel­mesi; kendi imkanlarıyla göç edip kiralık ev tutarak, bir an­lamda yaşadığı bölgeyi süresiz değiştiren yüksek sayıda dep­remzede yurttaşın da olduğu­nu gösteriyor. Bu da bölgeden kalıcı nüfus ve işgücü kaybı anlamına geliyor.