11 aylık cari açık 39,4 milyar dolar ile yine alarm vermeye başladı!

Merkez Bankası kasım ayına ait cari işlemler dengesi verilerini açıkladı. Yılın ilk 3 çeyreğinde büyümede rekor kırdık söylemleri hepimizin malumu. Peki, bu rekor kırarken acaba büyüme verilerimizin kaynağı ne oldu. İncelediğimizde görüyoruz ki birçok alanda kronik hastalığımız tekrar ortaya çıktı. Bunlardan biri kuşkusuz bütçe açığı diğeri ise cari açık kısaca bunlara ikiz açık diyoruz.

Konumuz cari açık. Yıllardır bu konuda bir mesafe kat edemedik ve de edemeyeceğimiz aşikâr. OECD ve G20 ülkeleri içersinde bakıldığında en yüksek cari açık veren ülkeyiz. Brezilya, Hindistan, Endonezya, Güney Afrika ve Türkiye olarak kırılgan 5’li diye anılan ülkeler sınıfında yer alıyorduk.

Bu sınıflamaya girme sebepleri olarak ülkelerin yüksek cari açık vermeleri, enflasyon oranları, büyümede istikrarsız bir seyir izlemeleri ve dış finansman ihtiyaçları gösteriliyordu. Ülkemiz her yıl yaklaşık olarak 170 milyar dolar (özel sektör + kamu borcu) 40-45 milyar dolar cari açık vermesinden dolayı 210 milyar dolar civarında yurt dışından kaynak sağlamak zorunda olmasıdır.

Ülke içinde yaşanan gerilimler, Merkez Bankası para politikasında sürekli siyaset kurumu tarafından demeçler verilip faiz oranlarının indirilmesi gerektiği söylemleri, çevre ülkelerdeki istikrarsızlıklar Türkiye için kaynak bulmakta zorlanmakta kaynağı bulabilmek için daha yüksek faiz ile borçlanması gerekiyor. Daha yüksek faizle borçlanınca içeride bu sefer banka faizlerinin yükselmesi, döviz kurlarının artmasına sebep olmakta.

Geçtiğimiz yıl kasım ayında kredi değerlendirme kuruluşu S&P yeni bir kırılgan beşli sınıflaması yaptı. Yeni listeye Arjantin, Türkiye, Katar, Mısır ve Pakistan olarak revize ettiler. Bu sınıflama adil değildi. Çünkü bu ülkelerin birçoğunda verilerin sağlıklı toplanması ve değerlendirmesi tam olarak yapılamıyordu.

Bu ülkelerde 2017 yılı için Cari açık /GSYH verisine bakıldığında sadece Mısır’ın %-5,9 ile Türkiye’den daha kötü konumda olduğu, Katar’ın petrol fiyatlarının yükselmesiyle 2017 yılında geçmiş yıllarda olduğu gibi cari fazla vereceği tahmin ediliyor.

Maalesef cari açık ülkemizin ekonomi’deki en büyük sorunu. Bizden daha çok cari açık veren ülkelere baktığımızda birçoğu Afrika kıtasında yer alıyor. Üretim olmayan kaynaklarını kullanamayan, iş gücü verimi ve kalitesi düşük ülkelerden oluşan geri kalmış Sudan, Kenya, Afganistan, Ermenistan, Kırgızistan, Gine, Nijer, Gambiya gibi ülkeler.

1968 yılında Meksika Olimpiyat Oyunları'nda Robert Beamon uzun atlama dalında kırdığı olimpiyat ve dünya rekoru gibi bizimde cari açıkta OECD ve G20 ülkeleri içinde rekoru elimizde.
Son 15 yıldır cari açıkta rekor üstüne rekor kırdık ama 2011 yılında kırmış olduğumuz %-8,93 lük rekor kayıtlara tarihi rekor olarak geçti.

- Cari işlemler açığı, bir önceki yılın kasım ayına göre 1.947 milyon ABD Doları artarak 4,2 milyar ABD Doları olarak gerçekleşti. Bunun sonucunda, on iki aylık cari işlemler açığı 43,7 milyar ABD Doları oldu. On iki aylık cari işlemler açığının milli gelire oranı %5,1

- Ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret açığının bir önceki yılın aynı ayına göre 1.824 milyon ABD Doları artarak 4.674 milyon ABD Doları'na ve birincil gelir dengesi açığının 555 milyon ABD Doları artarak 1.044 milyon ABD Doları'na yükselmesi etkili oldu.

- Hizmetler dengesi altında seyahat kaleminden kaynaklanan net gelirler, bir önceki yılın aynı ayına göre 322 milyon ABD Doları tutarında artarak 1.200 milyon ABD Doları'na yükseldi.

- Doğrudan yatırımlardan kaynaklanan net girişler bir önceki yılın aynı ayına göre 329 milyon ABD Doları azalarak 306 milyon ABD Dolar oldu.

- Portföy yatırımları 1.333 milyon ABD Doları tutarında net çıkış kaydedildi. Alt kalemler itibarıyla incelendiğinde, yurtdışı yerleşiklerin hisse senedi piyasasında 24 milyon ABD Doları ve devlet iç borçlanma senetleri piyasasında 58 milyon ABD Doları net satış yaptığı görüldü.

- Resmi rezervlerde ise bu ayda 3.914 milyon ABD Doları net çıkış gözlendi.

Kaynak: Merkez Bankası