10 yıl içinde çekilmeyen kıdem tazminatı yanacak?

Kıdem tazminatı konusunda son günlerde yaşanan gelişmeler, bu konuda sona yaklaşıldığını ve yakın bir tarihte yasa taslağının TBMM’de gündeme gelebileceğini gösteriyor. 

Kıdem Tazminatı Fonu, taşeron işçilik, esnek çalışma ve uzaktan çalışma gibi konuları içeren taslak. Bu ay sonuna kadar Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'a sunularak yasalaştırılması konusunda düğmeye basılacak. 

Kıdem Tazminatının İşçinin Bireysel Hesabına Yatırılması Hakkında Kanun Taslağı sosyal taraflarla paylaşılarak uzlaşma arayışları sürerken, bir yanda da kıdem tazminatı konusunda işçi-işveren arasında sorunlar yaşanmaya devam ediyor.

İşverenler, her işçi için Aylık Prim ve Hizmet Belgesi’nde işçinin prime esas aylık brüt kazancının yüzde 3 ila yüzde 6’sı arasında olacağını düşündüğümüz bir oranda kıdem primi ödeyecekler. Ancak henüz bu oran kesinleşmemiştir.

İşverenler, prim yükümlülükleri nedeniyle işçilerin ücretlerinden herhangi bir indirim veya kesinti yapamayacaklar. 

Bireysel kıdem hesabında yatırım kararını kim verecek?

Kıdem primlerinin yatırılacağı şirketin seçimi işveren, bu primlerin değerlendirileceği fonların seçimi işçi tarafından yapılacak.

İşveren, işçileri adına açılan bireysel kıdem hesabındaki birikimlerin başka bir şirkete aktarılmasını talep edebilir. Bu halde şirket, bildirimden itibaren en geç on iş günü içerisinde talebi yerine getirmekle ve birikimlerle birlikte bu hesaba ilişkin bilgi ve belgeleri aktarmakla yükümlüdür. Başka bir şirkete aktarım talebinde bulunulabilmesi için, ilgili kıdem tazminatı sözleşmesinin yürürlük tarihinden itibaren en az bir yıl geçmiş olması gerekecek.

Bireysel kıdem hesabındaki birikimlerin hangi yatırım aracı vasıtasıyla değerlendirileceğine ilişkin olarak işçi tarafından bu yönde bir tercih beyan edilmemesi halinde söz konusu birikimler, asgari yüzde kırk oranında Hazine Müsteşarlığı’nca ihraç edilen kamu borçlanma araçlarını veya kira sertifikalarını içeren bir fonda değerlendirilecek.
İşçiler, adlarına tahakkuk eden ve tahsil edilen kıdem primleri ile ilgili bilgileri şirketin sağlayacağı araçlar vasıtasıyla her an kontrol etme hakkına sahip olacak. 
İşveren, şirket ve işçi arasındaki iş ve işlemlerin yürütülebilmesi için, bireysel kıdem hesabı sistemine dahil olan işveren ile şirket arasında işçi lehine bu kanun hükümleri çerçevesinde bir kıdem tazminatı sözleşmesi akdedilebilecek.

Bireysel kıdem hesabından ödemeler nasıl yapılacak?

İşçinin 4857 sayılı Kanun’un ilgili maddeleri kapsamında aynı anda farklı işverenler yanında çalışması halinde, işçinin kıdem primleri ve bunlara ilişkin getirileri her çalışma için ayrı bireysel hesaplarda takip edilecek.
Kıdem Tazminatının İşçinin Bireysel Hesabına Yatırılması Hakkında Kanun kapsamına girenler,
a) Bireysel kıdem hesabından para çekme haklarını ilk kez kullanırken, bu kanuna göre on beş yıl sigortalılık süresini doldurmaları ve adlarına 3 bin 600 prim ödeme gün sayısı tahakkuk ettirilmesi, 
b) Bireysel kıdem hesabından para çekme haklarını ikinci ve sonraki kullanmalarında ise son kullanımdan sonra bu Kanuna göre adlarına 1800 prim ödeme gün sayısı tahakkuk ettirilmesi,
c) Konut edinmeleri şartıyla bireysel kıdem hesabında biriken tutarın yarısını çekmeye hak kazanabilecekler. 
Yine bu kanun kapsamına girenler;
a) Bağlı oldukları kurum veya sandıklardan yaşlılık, emeklilik, malullük aylığı bağlanması yahut toptan ödeme almaları halinde,
b) Beş yıl boyunca adlarına açılan bireysel kıdem hesabına kıdem primi tahakkuk ettirilmemesi halinde talepleri üzerine,
bireysel kıdem hesabında biriken tutarın tamamını çekmeye hak kazanacaklar. 
İşçinin ölümü halinde kanuni mirasçıları bireysel kıdem hesabında biriken tutarın tamamını çekmeye hak kazanırlar.

İşçinin veya kanuni mirasçılarının bu kanunda sayılan şartları sağladıklarını içeren bilgi ve belgelerle birlikte, adına bireysel kıdem hesabı açılmış olan şirkete yazılı olarak başvurması halinde 9’uncu maddeye göre hak kazanılan tutar başvurunun şirkete ulaştığı tarihten itibaren on beş iş günü içinde ilgiliye ödenecek. Şirketin bu fıkrada belirtilen süre içinde ödemeyi gerçekleştirmemesi halinde, fon birim pay fiyatı değişikliklerini dikkate alarak bu işlemden dolayı varsa işçinin kıdem tazminatında oluşan parasal kaybı hesaplayarak işçiye veya kanuni mirasçısına ödenecek.

10 yıl çekilmeyen kıdem tazminatı yanacak

Kıdem tazminatı tutarının tamamının çekilmesine hak kazanıldığı tarihten itibaren on yıl içinde şirkete başvurarak kıdem tazminatının ödenmesini talep etmeyen işçi veya kanuni mirasçılarının hakkı zamanaşımına uğrar. Zamanaşımına uğramış tutar şirket tarafından on beş işgünü içinde Maliye Bakanlığı Merkez Saymanlık Müdürlüğü hesabına aktarılacak. Burada özellikle bu şekilde hak kaybına sebebiyet verecek zamanaşımı uygulamalarının doğru olmadığını belirtmeliyiz.

Eski haklar da aktarılabilecek

İşverenleri ile yapacakları sözleşme ile kanunun yürürlük tarihinden önceki döneme ait kıdem tazminatı işçi tarafından bireysel kıdem hesabına dâhil edilebilecek. İşçinin bireysel kıdem hesabına dâhil olmadan önceki hizmet süresi bu kanunda sayılan prim ödeme gün sayılarının hesabında dikkate alınacak.