1 Mayıs Çalışanların Bayramı
1 Mayıs'ı işçi sendikalarının sahiplenmesi doğaldır. Çünkü 1 Mayıs ABD'de işçi sendikaları konfederasyonunun Chicago şehrinde yıllar önce başlattığı bir işçi hareketi nedeniyle dünya üzerinde işçilerin sahiplendiği bir gün olmuştur.
1 Mayıs 1886 tarihinde Amerikan İşçi Sendikaları Konfederasyonu, işçilerin günde 12 saat yerine 8 saat çalışmaları isteği ile işçilere iş bıraktırdı. Bu eylem 4 Mayıs'ta kanlı çatışmalarla sona erdi. Fakat işçi sendikalarının bu eylemi sayesinde önce ABD'de daha sonra birçok ülkede işçilerin günde 12 saat yerine 8 saat çalışmaları kabul gördü.
İşte bunun üzerine 1 Mayıs'lar işçi ve emekçilerin birlik, dayanışma ve haksızlıklara karşı mücadele günü olarak ilan edildi..
İstanbul'da 1912 yılında ilk defa olarak 1 Mayıs işçi bayramı olarak kutlandı. 1923 Yılında 1 Mayıs İşçi Bayramı olarak ilan edildi. Daha sonra değişik dönemlerde 1 Mayıs kutlamaları yasaklandı. 1 Mayıs'ın adı Bahar Bayramı'na dönüştürüldü.
Bizde 1 Mayıslara işçi sendikalarımız sahip çıkıyor. Bu haklarıdır. Ne var ki Türkiye'de kayıtlı işçilerin sadece onda biri sendikalı işçi.
Kayıt içi 10.8 milyon işçimiz var.. Sendika kurmak ve sendikalara üye olmak her işçinin hakkı. Sendika üyeliği zorunlu değil, gönüllü üyelik.
Toplam 10.8 milyon işçinin yüzde 9.21'ini teşkil eden 1.0 milyon işçi sendikalı.
Neden sendikalı işçi sayısı az?
- Genelde bütün dünyada sendika hareketine ilgi azalıyor. Bazı ülkeler sendika hareketlerini engelleyecek yasalar çıkardı. Bazı ülkelerde işveren kesimi sendika hareketini baskı altına aldı. Bazı ülkelerde sendikalar normal çizgi dışına çıktı. Sendika ağalığı, sarı sendikacılık, sendika fonlarının yanlış kullanımı işçileri sendikalardan soğuttu.
- Bu olumsuz gelişmeler karşısında sendikalar güçlerini göstermek arayışında (belki zorunlu olarak) hırçınlaştı. İş barışında işveren karşısında engel çıkarak taraf haline geldi.
- Sendikaların tek işlevi toplu pazarlık dönemlerinde ücret artışı sağlamak olarak algılandı. Sendikalar üyelerinin sosyal ve ekonomik sorunları ile yeterince ilgilenmez oldu.
İşte bu tabloda bazı çalışanlar işverenin baskısından çekindiklerinden fakat çalışanların çoğu sendika üyeliğini gereksiz görerek sendikaya aidat ödemek istemediklerinden sendikasız çalışmayı tercih eder oldu.
Sendikalar için en önemli hedef işyerinde toplu sözleşme yapacak ölçüde işçiyi üye etmek haline geldi.
Şimdilerde değişik işkollarında toplam 92 sendika var. Bir sendikanın bir iş yerinde toplu sözleşme yetkisinin olabilmesi için öncelikle işkolundaki tüm işçilerin en az yüzde 3'ünün, işyerindeki işçilerin ise en az yarısının bu sendikaya üye olması gerekiyor.
İşkolu barajı aşamalı şekilde uygulanıyor. Şu anda yüzde 1 işkolu barajını aşan sendika sayısı 49..
Her işyerinde sadece bir sendika toplu sözleşme yapma yetkisine ve gücüne sahip olabiliyor.
Üye sayısı en büyük sendikalar 151 bin üye ile Türk Metal, 54 bin üye ile Teksif, 51 bin üye ile Hizmet-İş, 50 bin üye ile Tez Koop- İş, 45 bin üye ile Tes-İş, 41 bin üye ile Belediye-İş sendikaları.
Sendikalar 3 büyük konfederasyon şemsiyesi altında toplanmış durumda. Konfederasyonlardan Türk-İş'e üye sendikalar, toplam sendikalı işçilerin yüzde 71'inin, Hak-İş'e üye sendikalar toplam sendikalı işçilerin yüzde 16'sının, Disk'e üye işçiler toplam sendikalı üyelerin yüzde 10'unun temsilcisi durumunda olan sendikalar.
Çalışanların bir bayramının olması, o bayram gününde çalışanların sorunlarının tartışılması, çalışma şartlarının iyileştirilmesi, işveren ve çalışan arasındaki bağın güçlendirilmesi esas olmalıdır.
1 Mayıslar daha önceki yıllarda radikal çevrelerin istismarı ile sokak hareketlerinin sergilendiği günler haline geldi. Bu yanlıştır. Sokak hareketleri çalışanların sorunlarının, isteklerinin tartışılmasını, çözüm önerilerinin oluşturulmasını imkansız kılar.
Tüm çalışanların, emekçilerin 1 Mayıs bayramını kutlarım.