1 litre benzin almak için Yunanistan’da 18 Türkiye’de 43 dakika çalışmak gerekiyor

Son dönemin en önemli konusu sürekli olarak akaryakıt fiyatlarına yapılan zamlar olarak karşımıza çıkıyor. Burada bile anlaşamıyoruz, muhalefet bunu zam olarak tarif ederken iktidar tarafı ise bunun fiyat ayarlaması olduğunu söylemekte. Her ne kadar tanım olarak anlaşılamasa da sonuçta bunun faturasını bireylere enflasyon ve alım gücünde meydana gelen düşme olarak yansıyor.

Hükümet bu konuda farklı açıklamalar ile kamuoyunu bilgilendirme ihtiyacı hissediyor. Bu zamları kendilerinin yapmadığını Enerji Piyasası Denetleme Kurumu'nun (EPDK) otomatik olarak yaptığını petrol fiyatları düştüğü zaman veya dolar kuru yükseldiği zaman bunun Hazine'ye vergi kaybına sebep olmaması için hemen fiyatlara yansıtılmak zorunda kaldığını söylüyor.

Peki, buradan alınan vergi gelirleri Maliye Bakanlığı veznesine nasıl yansıdığına bakalım. Akaryakıt ürünlerine iki tür vergi yansıyor

1) Özel Tüketim Vergisi (ÖTV)
2) Katma Değer Vergisi (KDV)

EPDK en son olarak eylül ayı fiyat oluşumu raporu yayınlanmış. Buradan yola çıkarak verileri değerlendirebiliriz. Benzin ve mazot fiyat oluşumunda vergi oranlarında farklılıklar oluyor. Benzin fiyatlarında yüzdesel olarak daha yüksek bir vergi geliri elde ediliyor.

Yukarıdaki tabloyu incelediğimizde;

1) Ortalama benzin, mazot ve LPG birim litre maliyetleri aynı

2) Türkiye ve AB'de benzin ve mazot için ortalama vergili fiyatlar ile vergi oranları birbirine yakın

3) LPG için baktığımızda ise vergisiz fiyatlar yine birbirine yakın olduğu görülüyor.

4) LPG de ise vergili fiyatlara baktığımızda ise ülkemizin yüzde 32 daha pahalı vergi oranında ise yine aynı şekilde yüzde 40 daha fazla vergi ödüyoruz.

5) EPDK verilerine göre Türkiye’deki araç sahipleri Avrupa ülkeleri içinde en pahalı oto gazı kullanmakta.

6) Kişi başına düşen milli gelir ortalaması ile bakıldığında ise ortada çok açık bariz bir fark görülüyor.

7) Kişi başına düşen ortalama milli gelir AB ülkelerinde 36 bin 500 dolar, ülkemizde ise 10 bin 850 dolar

8) AB'de ortalama gelir ile 23 bin 850 litre benzin, 26 bin 450 litre mazot ve 52 bin 900 litre oto gaz alabiliyor.

9) Kişi başına ülkemizde yıllık ortalama gelir ile 7 bin 140 litre benzin, 8 bin 100 litre mazot ve 12 bin litre oto gaz alınabiliyor.

10) AB'de yaşayan bir kişi ortalama bir Türk vatandaşından 3 kattan fazla benzin ve mazot alabilirken 4 kattan fazla oto gaz alabiliyor.

11) 1996 yılında 0,3 dolar ödediğimiz benzine şimdi 1.52 dolar ödüyoruz.

12) Yunanistan’da 1 litre benzin almak için asgari ücret 18 dakika çalışmak gerekirken biz 43 dakika çalışmamız gerekiyor.

Ülkemizde karşılaştırma olarak baktığımız akaryakıt fiyatlarının alım gücüne göre çok pahalı olduğu görülüyor.

Akaryakıt ürünlerinden elde edilen gelir hükümet bütçe gelirlerinin yaklaşık olarak yüzde 14'ünü oluşturmaktadır. Bu oranda yüksek vergiler direk olarak üretim maliyetlerini ve taşıma maliyetlerini artırmakta olup bunun yansımasını enflasyon artışlarında görmekteyiz.

Elde edilen gelirlere bakıldığında tamamen dolaylı vergi geliri olması haksız kazançlara sebep olmakta. Son yıllarda akaryakıt kaçakçılığında yeni yollar aranmasına sebep olmaktadır.