'Stratejik ürün’ olması gereken, beyaz altın: Pamuk

2013 yılında 480 bin ton civarında pamuk üretirken, ülkemizde 1 milyon 365 bin ton pamuk tüketip, yüzde 55’ini Amerika’dan ithal ettiğimiz ürüne 765 milyon dolar ödeme yapmamız gündeme gelmişti. Bir dönem 950 bin tonlara kadar çıkmış olan yerli pamuk üretimimiz, mısır ekimine ülkemizde Amerikan desteği ile ağırlık verilince yıllar içinde yarı yarıya geriledi. Pamuk ekim alanları mısıra terkedildi. Buna karşılık tüketim artınca, ithalatta önemli artış oldu ve olmaya devam ediyor. 

Bu nedenle Dış Haberler Şefimiz Evrim Küçük’ün hazırladığı “Çin’de stok, Amerika’da üretim artışı nedeniyle pamuk fiyatlarının son 5 yılın en düşük seviyesine inmesinin” bizde etkisinin ne olabileceğini, tekstilci dostlarımla konuştum. Bir kilo pamuğun, bir kilo konfeksiyon olana kadar, yani iplik olurken, kumaş olurken, konfeksiyon olurken, katma değer artışlarını sordum. 

Pamuk, iplik olurken kilo fiyatının iplik cinsine göre yüzde 55 ile 90 arasında değiştiğini, ham kumaş olurken buna fire dışında yüzde 10-20 artış eklememi, boyalı ise yüzde 30’lar civarında ek yapmamı, konfeksiyonun kilosunun ise pamuk kilo fiyatının 10 katına çıkabileceğini söylediler. Ama her kademede çok farklı üretimler yapıldığı için bunları “aşağı yukarı böyle olur” diye düşünmem gerektiğinin altını çizdiler. 

Bir tekstilci dostum kolay anlaşılması için, “Pamuk bir dolarsa, iplik iki dolar, ham bez 3 dolar, konfeksiyon kumaşı 5 dolar, konfeksiyon 8 dolar olur” diye daha kolay anlaşılır oranlar verdi. 

Bir başka sorum da Çin ve Amerika’daki pamuk fiyatını aşağıya çeken gelişmenin bizim piyasaya etkisinin ne olacağıydı. 

Bunu değerlendiren bir tekstilci, “Önce şunu bil, fiyatlar pamukta da iplikte de yüzde 30-40 aşağıya indi. Ama bu önemli zararlara da yol açtı. Çünkü pamukçunun elindeki pamuğun alış fiyatı 2 dolarların üstünde, şimdiki fiyat 1.5 dolar civarında. O nedenle pamukçular zararda. İplikçiler 2 dolar ve üstünden vadeli pamuk alıp üretim yapmış durumdalar, iplik fiyatları da aşağıya indiği için onlar da zarar da. İplikçilerin birçoğu iflas eşiğindeler. Vadeli satış yapıldığı için, Çek Yasası da değiştiğinden bu sonuç kaçınılmaz görünüyor” dedi. 

“Pamukta fiyat inmesinin hiç mi avantajı olmaz?” diye sorduğumda şu yanıtı aldım: 

“Kısa vadede bu olumsuzluklar yaşanıyor. Yaşanmaya devam edecek. Dayanabilenler ilerde yeni fiyat dengeleri oluştuğunda düşük pamuk fiyatından yararlanabilirler. Bir de Türkiye’nin 900 bin ton civarındaki ithal pamuğa ödediği fiyatta da gelecek dönemde düşme olur. 750 milyon dolarlardan 500- 600 milyon dolarlara iner. Bunlar ileriye dönük avantajlar. Ama kısa vadede piyasadaki pamukçular da iplikçiler de zararda.” 

Bu anlatılanlar ışığında, ürettiğimiz pamuğun çok üstünde tüketim yaptığımız için, bu dış etkiden kurtulmamızın, tükettiğimiz pamuğun ne kadar çok bölümünü üretirsek bu konuda daha dengeli bir ortam yaratırız diye düşündüm. Bunun için ise pamuğun özel önemine uygun “stratejik ürün” olarak ele alınıp değerlendirilmesi gereği sonucuna bir kez daha vardım...