Tütün üreticisinde büyük endişe

İBRAHİM EKİNCİ 

GÜMÜLCİNE - Beyaz paket ve içerik yasağı gibi sert tedbirler dolayısıyla sorun yaşayan tütün üreticileri Gümülcine’de gerçekleştirdikleri zirvede, hükümetlere müzakere çağrısı yaptı. 

ITGA (International Tobacco Growers Association- Uluslararası Tütün Üreticileri Derneği) tarafından 11 Eylül’de düzenlenen ve oryantal tütün pazarı ve sorunların tartışıldığı zirvede üreticiler, kısmen hükümetlerin tüketimi azaltmaya yönelik kararları, aşırı vergilendirme, paket kısıtlamaları gibi tedbirler nedeniyle talebin düşmesinden endişelerini dile getirdi. Forumun açılışında konuşan ITGA Başkanı François van der Merwe, “Tütünün, Yunanistan gibi zor zamanlar geçiren ülkelerin ekonomilerine yaptığı muazzam katkının ve bugün burada bulunan oryantal tütün üreticisi ülkelerin çoğunun gayri safi yurtiçi hasılalarının önemli bir bölümünü teşkil ettiğinin altını çizmek isterim. Yüzyıllar boyunca tütün bu ülkelerde istihdamda temel itici güçlerden biri olmuştur. Bu gerçek hafife alınmamalıdır. Günümüzde oryantal tütün, pek çok kırsal topluluğunun hayatta kalması için esas maddi kaynak olarak bölgedeki 130 binden fazla ailenin geçim kaynağını oluşturuyor” diye konuştu. 

“Büyük hasar olur” 
Dünyada 30 milyon ailenin tütün üretiminden geçim sağladığını, Yunanistan ve Türkiye gibi önemli üretici ülkelerde de binlerce ailenin tütün tarımı yaptığını anlatan François van der Merwe, şunları belirtti: 

“Tütün birçok ülkenin ekonomisi için çok önemli. Bu dürüst insanlar yaşamak için çok çalışarak yasal bir ürün yetiştiriyor. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve tütün karşıtı diğer sivil toplum kuruluşları bu emeği gözardı ediyor. Onlara bu ekonomiyi yok edemeyeceklerini söylemek istiyorum. Böyle bir şey olursa birçok ülkenin ekonomisi onarılması güç hasarlar alır. Hükümetler sektörü korumak için ellerinden geleni yapmalı. Hükümetler ve WHO’ya tütünün ekonomilere getirdiği pozitif etkileri anlatmamız lazım. Onları tütün çiftliklerine davet ettim. Geçen sene Moskova’da Taraflar Konferansı’nda Dünya Sağlık Örgütü Genel Direktörü’nün yanına gittim; ‘Yapmak istediğiniz düzenlemeler tütün üreticilerine zarar verecek’ dedim. Benimle hemfikir oldu ve bir mektup yazmamı istedi ancak henüz yanıt gelmedi. Hikâyenin diğer tarafını bilmeleri gerekiyor. Zira bizim saklayacak hiçbir şeyimiz yok. Türkiye gibi ülkeler yüz yıllardır oryantal tütün yetiştiriyor. Üretici tütün ürünü üreten fabrikaların ihtiyaçlarını, kalite talebini anlamalı. Kalite zaten tatminkârsa sorun yok. Ama her zaman gelişmek üzerine kurulu bir dünyada yaşıyoruz.” 

Zirvede ITGA CEO’su António Abrunhosa da bir değerlendirme yaptı. Yunanistan’daki tütün üreticilerinin temsilcisi Alexandros Kontos, tütün üretiminin milyonlarca Yunanistan vatandaşının iş bulamadığı şu günlerde istihdamı desteklemedeki olağanüstü rolünün altını çizdi. Çiftçiler uzun süredir hükümetlere, “Tütün çiftçilerine, onları doğrudan etkileyen politikaların hazırlanması sırasında danışılması; tütün çiftçiliğinin ve çiftçilerinin, AB ekonomisine ve çevre ülkelerdeki ekonomilere sağladığı büyük katkının tanınması; öne sürülen diğer alternatif tarım ürünleri hakkında kapsamlı bir ekonomik değerlendirme yapılması” çağrısında bulunuyor. 

Gözler Hindistan’da 
Tütün ürünlerinde kullanımına izin verilen içerik ve bileşenlerle ilgili sunulan diğer teklifler, gelecek yıl Hindistan’da gerçekleşecek Tütün Kontrolü Çerçeve Anlaşması’nın (FCTC) COP7 toplantısında ele alınacak. Üreticiler, çeşitlendirmenin mümkün olduğu ülkelerin hükümetlerine bu konuda yardım sağlamaları için WHO’nun Tütün Kontrolü Çerçeve Anlaşması’nın 17. maddesinin acil olarak asıl direktifl erine geri dönmesi konusunda ısrar ediyor. Bunun için de WHO karar süreçlerine katılmak istiyorlar.

ITGA’ya 24 ülke üye
ITGA, dünya genelinde oryantal tütün üretiminin %70’inden fazlasını üreten ülke ve üreticileri temsil ediyor. Üyeleri 1 milyar euro’dan fazla bir değer üretiyor. Milyonlarca tütün üreticisinin sorunlarını duyurmak amacıyla 1984’te kuruldu. Pazarların uzun vadeli güvenliğini sağlamak amacıyla uluslararası ve ulusal boyutta güçlü ortak bir görüş sunmak için çalışıyor. ABD, Çin, Hindistan, İtalya, Meksika dahil 24 ülkenin üye olduğu kuruluş; dünya genelindeki tütün üreticileri arasında iletişim kurmak, bilgi paylaşmak, tedarik ve fiyatları istikrarlı hale getirmek için stratejiler belirlemek, üreticilerin çıkarlarının dikkate alınmasını sağlamak, istihdam ve kalkınma açısından tütünün sosyoekonomik değeri konusunda bilinç oluşturmak için çalışıyor.

Türkiye oryantal tütünde büyük üretici
Dünya tütün sektörü 100 milyon istihdamla özellikle az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler için önemli. 125 ülkede, 4,3 milyon hektar alanda 7.5 milyon ton tütün yetiştiriliyor. Dünyada “Türk tütünü” olarak da bilinen oryantal tütünün önemli bir kısmı Türkiye’den sağlanıyor. Ege Bölgesi'nde yetiştirilen ürün çeşidinin alternatifi yok. Sektörün Türkiye’deki büyüklüğü yaklaşık 42 milyar TL. 30 milyarını vergiler oluşturuyor. Doğrudan ve dolaylı 1 milyon kişiye istihdam sağlıyor. Türkiye’de 85 bin aile, 134 bin hektarlık alanda, 93 bin ton tütün üretiyor. 520 milyon doları yaprak, 555 milyon doları tütün ürünleri olmak üzere toplamda 1.1 milyar dolar ihracat yapılıyor. Tütün sektörünün Türkiye’ye yatırımı 4.5 milyar dolar. Türkiye'de büyük yatırımları bulunan Japon tütün ürünleri üreticisi JTI, oryantal tütün üretimini destekliyor verimli tarım uygulamaları için ar - ge faaliyetleri yürütüyor. Üreticiye eğitim veriyor. Şirketin birçok markasında kullanılan oryantal tütün üretimi konusunda JTI Türkiye, iş ortaklarıyla 5 binin üzerinde sözleşmeli üreteciye üretim süreçleriyle ilgili teknik destek sağlıyor.