TOBB’da DEİK ve TIR karnesi için gece mesaisi
HÜSEYİN GÖKÇE
ANKARA - Torba yasada, TIR karneleri ve uluslararası dolaşım belgelerinde tek yetkili olan TOBB’un yanı sıra TİM’in de bu belgelerde yetkilendirilmesine ilişkin önergenin ardından, önceki gün verilen başka bir önerge ile TOBB bünyesindeki DEİK’in kurumsal yapısı ortadan kaldırıldı. İkinci bir önerge ile de Ekonomi Bakanlığı bünyesinde yeni bir DEİK kurulması hükme bağlandı. Üst üste yaşanan bu iki gelişme, bünyesinde 363 oda ve borsayı barındıran TOBB’da şaşkınlıkla karşılandı. DEİK kurucu kuruluşlarının çıkarılacak yönetmelikte bakanlık iznine bağlanması ise rahatsızlık yarattı. Bu arada, DEİK çalışanlarının da ortaya çıkan belirsizlik nedeniyle tedirgin olduğu öğrenildi. Bu iki düzenlemenin ardından TOBB yönetimi, dün bir araya gelerek durum değerlendirmesi yaptı. TOBB’un Ankara’daki binasında dün akşam saatlerinde başlayan toplantı, gece geç saatlere kadar sürdü. Bu arada TOBB yönetiminin tüm oda ve borsalardan TIR karneleri başta olmak üzere düzenledikleri dolaşım belgelerine ilişkin istatistiki bilgileri istediği öğrenildi. Turgut Özal’ın başbakanlığı döneminde verdiği bir talimatla 1986 yılında özel sektörün dış ekonomik ilişkilerini yürütmek üzere TOBB öncülüğünde kurulan DEİK, resmi faaliyetlerine 1987 yılında başlarken o tarihten bu yana özerk bir yapıda faaliyetlerini sürdürüyordu. Ayrı bir mevzuatı bulunmayan DEİK’in kuruluşu TOBB Kanunu’nun 58’nci maddesiyle düzenleniyor. Verilen bir önerge ile bu maddenin DEİK ile ilgili hükümleri yürürlükten kaldırıldı. Başka bir ifade ile özerk bir yapısı bulunan DEİK’in kurumsal yapısı sona erdirilmiş oldu.
Gerekçe: DEİK ihracat 7.4 milyar dolarken kurulmuştu!
Torba Yasa’nın 144’üncü maddesinde verilen başka bir önerge ile de Ekonomi Bakanlığı bünyesinde yeni bir DEİK kurulması hükme bağlandı. Önergeyle, Bakanlığın görev alanını düzenleyen maddeye “Ekonomi Bakanlığı’nın gözetimi ve denetimi altında özel sektörün dış ekonomik ilişkilerini yürütmek üzere özel hukuk hükümlerine tabi ve tüzel kişiliğe sahip, Bakanlıkça belirlenecek özel sektör kuruluşlarından Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu oluşturulması” ibaresi eklendi. Aynı önergede, halen DEİK tarafından da yerine getirilen, Bakanlığın görev alanlarına ilişkin özel sektörle birlikte geçici çalışma grupları kurulmasına ilişkin hükümler de eklendi.
Önergenin gerekçesinde Ekonomi Bakanlığı’nın dış ticarete yönelik tüm faaliyetleri yürütmek üzere KHK ile kurulduğu hatırlatılarak, görevleri arasında “ekonomik faaliyetlerin dış ticarete dönük yapılandırılması için gerekli tedbirleri almak yanı sıra bu tedbirlerin kamu ve özel kurumlar tarafından uygulanmasını koordine etmek” gibi konuların bulunduğu belirtildi.
DEİK’in böylesine görevleri olan bir bakanlığın bulunmadığı ve ihracatın 7.4 milyar dolar olan bir dönemde kurulduğunun belirtildiği önergede, “DEİK dış ticaretin henüz kurumsal anlamda tam olarak tekemmül etmediği ve Ekonomi Bakanlığının bugün sahip olduğu fonksiyonlarını taşıyan benzer bir yapının bulunmadığı bir dönemde kurulmuştur. Ülkemiz 2023 yılında 500 Milyar dolar mal, 150 milyar dolar hizmet ihracatı hedefl emektedir. Bu hedefe ulaşmak için ilgili tüm kurum ve kuruluşlar bir dönüşüm ve değişim içerisindedir” ifadeleri yer aldı. Bu kapsamda 2023 hedefl erine ulaşılmasında DEİK’in çok daha önemli ve stratejik bir kurum haline geldiğinin belirtildiği gerekçede, “Bu durum DEİK’in mevcut yapısında da köklü bir değişikliği zorunlu kılmaktadır” denildi. Gerekçede ayrıca DEİK’in mevcut yapı ve işleyişinin Ekonomi Bakanlığı ile doğrudan bir organik bağı olmamasının, bakanlığa verilen görevlerin yerine getirilmesinde ikili, kopuk ve etkinliği azaltan bir durum yaşanmasına sebep olduğu kaydedildi. Düzenlemeyle dış ekonomik ilişkilerde özel sektörün ağırlığının artırılmasının öngörüldüğü vurgulanan önerge gerekçesinde, DEİK ile ilgili mevcut mevzuat metninde herhangi bir değişiklik yapılmadığı, DEİK’in bütçesinin güçlendirilmesi açısından mevcut gelirlerine ilaveten Ekonomi Bakanlığı bütçesinden de yardım yapılmasına imkan tanındığı anlatıldı.
İTO Başkanı Çağlar düzenlemeyi eleştirdi
İTO Başkanı İbrahim Çağlar, odaların vermekle yükümlü olduğu bazı belgeleri ihracatçı birliklerinin de verebileceğine ilişkin düzenlemeyi eleştirirken, “İTO’nun verdiği belgeleri TİM de verebilecekse İTO da TİM’in verdiği belgeleri verebilsin. Hatta ihracatçı ihracatını bizden geçirsin” değerlendirmesinde bulundu.
