Özkayan: Biz güneşi simüle eden çipler üretiyoruz

Kenan SERTALP

Bursa'da 60 yıldır faaliyet gösteren Ermaksan, Türkiye'de ilk çip üretimini gerçekleştirerek dikkatleri üzerine çekti. Öyle ki hem iktidar hem de muhalefet cephesi Türkiye’nin başarı hikayelerini anlatırken Ermaksan’ı da örnek olarak gösteriyor.

Çünkü şirket çip üretimiyle ihracatta kilogram değerini 6 dolardan 10 bin dolara çıkarmayı hedefliyor. 2008 yılında başladığı ArGe çalışmalarının meyvesini 7 yıl sonra alan şirket, 30 milyon euro yatırımla 2015’te çip üretimine başladı. Savunma sanayinden makine üretimine kadar pek çok alanda ürettiği çipleri kullanan Ermaksan, 120 ülkeye de ihracat gerçekleştiriyor.

Bugün dünyanın pek çok ülkesine satmakta oldukları sac işleme makineleriyle küresel bir teknoloji şirketi haline dönüşen Ermaksan’ın gelişiminde şirketin kurucusu Erol Özkayan’ın oğlu Ahmet Özkayan ve kızı Neslihan Özkayan Er’in yönetiminde yer almasının da büyük etkisi var. 100 bin metrekare alanda modern tesislerde, bin kişilik kalifiye ekibiyle üretim gerçekleştiren Ermaksan’ın kuruluş hikayesi ise oldukça ilginç. Ermaksan’ın ikinci kuşak temsilcisi Genel Müdürü Ahmet Özkayan ile şirketin dünü bugünü ve yarınını konuştuk.

Ermaksan’ın kuruluş hikayesi nedir?

Bursa’da bugün dünya ölçeğinde üretim yapan pek çok marka gibi Ermaksan Makine’nin öyküsü de benzer imkansızlıklar içerisinde başladı. Babam Erol Özkayan 10 yaşından itibaren hem at arabaları üretiminde çıraklık yapmış hem de liseyi bitirmiş. Bir torna atölyesinde edindiği sanatı sayesinde bittiğinde dönüş parası bulamadığı askerlikte de kademede çalışmış. Annesinin karşı çıkması ile Almanya’ya işçi olarak gitmekten vazgeçmiş ve ikinci el bir tornayı 10 ay taksitle 1.000 liraya alarak küçük bir atölyede Ermaksan’ın temellerini atmış.

Hangi alanla işe başlamış?

Babam o günlerde Bursa’da revaçta olan dokumacılık ve tekstil makinalarına parça yaparak başladı. İhtiyaç olduğunu gördüğü her makineyi yaparak iş hayatında aktif bir çizgi izlemiş. Jeneratörden, lifte, deri tıraş makinesine kadar ürettiklerini pek çok sektöre satmış.

Hatta ürettiği dokuma makineleri ile tekstil işine dahi girmiş. Erol Makine Sanayi, Ermaksan adıyla, 1989’da sac işleme makineleri üretimine başlamış ve adım adım teknolojilerini geliştirmek için bir dönüm noktası olmuş.

Çip teknolojisinin dünyada geldiği nokta ve Türkiye’ye yansıması nedir?

Çip teknolojisi yani yarı iletkenler; şu anda dünyada zirvede olan, yaşamımızı, yaşam stilimizi, gelecekle ilgili hayallerimizi ve hatta birçok iş kolunu belirleyen sistemler ve önemi zamanla artarak devam edecek. Dolayısıyla son derece önemli stratejik bir alan. Biz üretim tarafında olduğumuz için üretim alanı olarak görüyorum fakat kullanım, tasarım gibi çok geniş alanlara sahip.

Çip teknolojilerine önem atfeden alanlar neler?

 En basiti, hepimizin elinde olan telefonlar, bilgisayarlar, otomotiv sektörü, uzay, havacılık, iletişim, medikal, tıp... Aslında tüm alanlarda yarı iletken teknolojisi kullanılıyor ve hepsi yarı iletken teknolojisiyle ilerliyor. Bu teknoloji ilerledikçe insanlık çağı da ilerliyor.

Dünyada çok revaçta olan bu sistem Türkiye’de ne konumda?

 Türkiye şu an çipi ithal ettiği için kullanıcı tarafında. Üretim tarafını soruyorsanız seri üretim olarak herhangi bir yatırım yok. Yani mikro işlemciler üzerinde Ar-Ge, üniversite bazında çalışmalar var Türkiye’de bir seri üretim hattı yok.

Ermaksan’ın ayırt edici özelliği ve artıları nelerdir?

 Bizim ürettiğimiz çipler, lazer çipleri yani ışıyan çipler. Bu görünür görünmez dalga boylarında, lazer dalga boyunda, ultraviyole dalga boyunda ışın üreten çipler. Onları da kendi tesisi mizde diot paketleri haline getirip büyük lazer modüllerine çeviriyoruz.

Aslında biz güneşi simüle eden çipler üretiyoruz. Bu çiplerin farklı bir özelliği de ışın çıkartan ve karşıdan gelen ışınları algılayan dedektörlerde olabilmeleri. Bu haberleşme, lazer işaretleme, savunma sanayi teknolojileri, medikal gibi alanlar yaratıyor. Bu tür diotlar yüksek teknoloji dediğimiz aslında mikro işlemcilerden yani bilgisayarda kullanılan çiplerden çok daha pahalı, çok daha niş sistemler.

Peki Ermaksan’ın seri üretim aşamasında ayırt edici noktaları nelerdir?

 Türkiye’deki ilk özel sektör seri imalat çip üreticisiyiz. Kendi çipini kendi tasarlayan bir üreticiyiz. Bu yatırımı yaparken dışarıdan herhangi bir lisans almadık. Buradaki ana hedeflerimizden birisi bu çip teknolojisine sahip olmaktı. Bu bize yüksek maliyet getirdi ve bazı süreçler önümüze çıkarttı fakat biz bu teknolojinin yüzde 100’üne hakim olmuş olduk. Biz üretip de ne olduğunu bilmediğimiz bir alan yok.

Çip üretirken çok yeni ve farklı alanlar çıktı karşımıza. Dolayısıyla Ermaksan sadece bir model çip üreten ve bunu gittiği yere kadar üretmeyi düşünen bir şirket değil. Ermaksan elektronik grubu bu konuda sürekli kendini geliştiren, araştıran Hatta buluş yapma potansiyeli olan ve patentleri olan bir yüksek teknoloji şirketi.

Biz makineciyiz, hedefimiz makine ile teknolojiyi paralel götürebilmek. 60 yıllık makine fabrikasından aldığımız destekle bir çip teknoloji grubu kurduk, buradaki çıktıları da tekrar makinede kullanmaya başladık. Bu da sürdürülebilir makineyi destekledi. Yine elektronik grubumuz ihracat yapmaya başladı. Ve yatırımlarımız da bu alanda devam edecek.

“Teknolojiyi iyi kullanan süper güç haline gelir”

Sektörün geleceğine yönelik düşünceleriniz neler?

 Baktığımız zaman ülkeler stratejik olarak bu sistemleri üretmek için yatırım yapıyorlar. Çünkü durumu sadece çip olarak değerlendirmiyor. Çip kendi başına aslında ucuz ama teknolojiyi geliştirme alanındaki faydası çok büyük. Örneğin çiple yazılımı bir araya getirdiğinizde ortaya yapay zeka çıkıyor. Kuantum bilgisayarlar ve süper bilgisayarlar da yavaş yavaş devreye girmeye başladı, bundan sonrasında neler olacağını göreceğiz.

Yani çip sadece çip değildir...

Kesinlikle... Çip üretim tesisi aslında muazzam para kazanan bir tesis değildir. Çünkü çok yüksek yatırımlarla ortaya çıkar, idamesi çok zordur, çalışan insanları yetiştirmek ve orada tutmak kolay değildir. Ama teknolojiyi iyi kullandığın takdirde bir ülkeyi süper güç haline bile getirebilir.