Fındıkta 7 talep

MURAT GÜRSOY 

ORDU - Ordu TSO Yönetim Kurulu Başkanı Servet Şahin ile Giresun TSO Yönetim Kurulu Başkanı Hasan Çakırmelikoğlu, fındıkta yaşanan sıkıntılara dikkat çeken ortak bir bildiri yayınladılar. Bildiride sorunun bir felakete dönüşmemesi için acil alınması gereken 7 tedbir açıklandı. 

30-31 Mart 2014 tarihlerinde Ordu, Giresun ve Trabzon çevresinde yaşanan kar yağışı ve beraberinde oluşan don felaketinden dolayı bölgenin fındık üreticisinin ciddi ürün kaybına maruz kaldığı ifade edilen bildiride, şu tespitler yer aldı: “Tarım İl Müdürlükleri, Ziraat Odaları başta olmak üzere üretici birliklerinin yaptığı ilk tespitler sonucu orta ve yüksek kesimlerde yüzde 100, alt kesimlerde (100-250 rakım arası yüzde 40-70) yarı yarıya ürün zayiatı olduğu tespit edilmiştir. Bu afet öncesinde serbest piyasada 6 TL den işlem gören kabuklu fındık, on beş gün içinde 10 TL ye yükselmiştir. İlk tespitlerin ardından serbest piyasa fiyatlarına yansıyan afet zararı fındıktaki sorunu daha net ortaya koymuştur. Dolayısıyla, fındık piyasasının yüzde 50’sine yakınını karşılayan Ordu ve Giresun bölgesinde, Mart ayının son günlerinde yaşanan bu doğal felaketin bölgede domino etkisi göstereceği bir gerçektir. Ekonomik yapısı fındık geliri ile direkt bağlantılı olan Ordu bölgesinde 110 bin, Giresun bölgesinde ise 76 bin çiftçi bu üründen elde edilecek gelir ile ticari, sosyal yaşamlarını ikame ettirmektedirler. Devamında ise bölgede yaşayan bir milyonu aşkın vatandaş bu afetin olumsuz sonuçlarından etkilenecektir. Ülkemize yıllık 2 milyar dolar civarında ihracat girdisi sağlayan fındıkta yaşanan bu mağduriyet, devletimizin desteklemeleri ile bir nebze olsun giderilebilir. Bölgenin sosyo-ekonomik yapısı dikkate alındığında, üretici mağduriyeti kadar yaşanan talep daralması ile bölge iş dünyası tacir ve esnafının da direkt zarar göreceği bir gerçektir. Bu bakımdan çiftçinin desteklenmesi öncelikli olmak kaydı ile bölge esnafının da mevcut ticari kredilerinin ertelenmesi, KOSGEB başta olmak üzere Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu gibi aracı kuruluşlar vasıtasıyla düşük faizli kredi ya da hibe programlarının devreye girmesi gündeme alınmalıdır.” 

Kalıcı tedbirler bekleniyor 

Bu desteklemelerin yanında bölge üreticisinin bu tür doğal felaketler karşısında mağduriyetlerini asgariye çekebilecek kalıcı tedbirlerin planlanmasının gerektiğine vurgu yapılan bildirgenin sonuç bölümünde, şu talepler yer aldı: “Öncelikle bahçelerin sigortalanma uygulaması ile destekleme politikasının birbirini tamamlayıcı hale getirilmesi stratejisi esas alınmalıdır. Bu açıdan orta ve uzun vadeli uygulanması gereken politikalar tespit edilirken aşağıdaki ana kriterlere dikkat edilmelidir. Bu tedbirlerin alınması halinde, her iki ilin 2014-2015 yılları ekonomik ve sosyal faaliyetlerinde önemli bir daralma yaşanacağı endişesi ortadan kaldırılmış olacaktır.” 

Zarar yüksek rakımlarda yüzde 90’ı aştı 

Bu arada Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, Samsun, Ordu, Giresun ve Trabzon’da sahada yürütülen çalışmalar sonucunda, fındık çotanaklarında kıyılarda yüzde 10’lardan başlayarak rakıma göre yükselen oranlarda don zararı tespit edildiğini belirtti. Bayraktar, sözlerini şöyle sürdürdü: “Zararın yüksek rakımlarda yüzde 90’ları aştığı görüldü. Sürgünlerde ise yine rakıma göre yüzde 20’lerden başlayarak yüzde 90’ı aşan oranlarda don zararı oluştuğu belirlendi. Yaşanan don sonrası, ortalama 5.5-6 lira arasında olan kabuklu fındık fiyatları, serbest piyasada 10 liraya kadar yükseldi. Ancak bu fiyat artışının üreticiye bir katkısı olmadı. Üretici çok önceden, fındığın çok büyük bölümünü elden çıkardığı, elinde birkaç bin ton fındık kaldı.”

Ortak açıklamada belirtilen 7 tedbir 

• 2014 yılı ile sona eren Alan Bazlı Gelir Desteği; Ordu, Giresun, Trabzon bölgelerinde devam ettirilmeli ve desteğe tarım sigortası şartı getirilmeli, 
• 2014 yılında 170 TL olarak belirlenen Alan Bazlı Gelir Desteği’nin, afet gerekçesiyle bu yıla özel (don mağduru olan bahçelere dönük olmak kaydı ile) 250 TL üzerinden verilmesi veya bölgenin afet kapsamına alınarak mağduriyetin giderilmesi, 
• Üründe yaşanan afet nedeniyle, 2014 yılı çiftçi ve bölge esnaf borçları en az bir sene ertelenmeli, 
• Doğal afet dolayısıyla bölgede yaşanacak ekonomik daralmanın önüne geçilebilmesi için KOBİ’lere KOSGEB’den faizsiz kredi desteği sağlanmalı, 
• Arz sorunu nedeniyle yaşanan fiyat artışı ile zor durumda kalan fındık imalat sektörüne uzun vadeli ve düşük faizli krediler sağlanmalı, 
• Fındıkta lisanslı depoculuk çalışmaları desteklenmeli, Hazine ile TOBB’un bu alandaki destekleri tüm bölgeye yayılmalı, 
• Eski bahçelerin yenilenmesi ve soğuk hava şartlarına uyum sağlayabilecek, (Fındık Araştırma İstasyonu tarafından geliştirilen Okay28, Giresun Melez vb.) tombul fındık kalitesinde ve 20 gün daha geç uyanan fındık çeşitleri teşvik edilmelidir.