Narenciyede rekor üretim krizi

Mehmet Hanifi GÜLEL

Üreticiler, belediyelere çağrıda bulunarak, ürünlerin çiftçilerden maliyetinin biraz üzerinde alınıp ve kentlerde belli noktalarda uygun bir fiyatla halka ulaştırılmasını talep ediyorlar. Böylece, ürünlerin dalında kalmayacağını, halkın ucuz ve daha fazla ürün tüketeceğini belirtiyorlar.

Narenciyedeki rekor üretim üreticilerin zarar etmesine, ürünlerin dalında kalmasına ve bahçe sökümüne neden oluyor. Üreticide fiyatların maliyetlerin altında kalmasıyla erkenci mayer limon ve mandalinanın yaklaşık üçte biri bahçede dalında hasat yapılmadan kaldı.

Narenciye ürünleri bahçede maliyetinin altında satılırken, diğer yandan söz konusu ürünler büyükşehirlerde maliyetinin 4 katından fazla fiyatla satışa sunuluyor. Mayer limon tarlada üç liradan satılırken, marketlerde 12 liradan satılıyor. Yine mandalina tarlada 3 lirayken, markette en az 18 liradan satılıyor. Üretici ile tüketici arasındaki fiyat farkının yüksek olması tüketimi de azaltıyor. Üretici temsilcileri, belediyelere çağrıda bulunarak ürünlerin çiftçilerden maliyetinin biraz üzerinde alınıp, kentlerde belli noktalarda uygun bir fiyatla halka ulaştırılmasını talep ediyorlar.

Böylece hem halkın ucuz meyveye ulaşacağını hem de üreticinin zarar etmesinin ve bahçesini sökmesinin önüne geçileceğini aktarıyorlar. Öte yandan, üreticinin bahçesini sökmesiyle önümüzdeki yıllarda söz konusu ürünlerin çok daha yüksek fiyatla satılacağı vurgulanıyor.

2 milyon tondun fazla ürün var

Geçtiğimiz hafta 23 sivil toplum kuruluşu, narenciye krizine yönelik ortak açıklamada bulundular. Açıklamada; turunçgil üretiminin 1.9 milyon tonluk kısmı ihraç edilirken yurt içi tüketim için geriye kalan yaklaşık 3 milyon tonun yeterli olduğuna dikkat çekilirken, bu yıl 7 milyon tondan fazla üretimin tahmin edildiğini vurgulandı. Tüketilmeyen fazla ürünün dalında kalarak maalesef çürümeye terk edileceği veya meyvesiyle birlikte milli servet olan ağaçların sökülmesine sebep olacağı uyarısında bulundular.

Doğan: Şu an yaklaşık 60 bin işçiye ihtiyacımız

 Adana’da 850 bin dönümde narenciye ekiminin olduğunu ve bu yıl rekoltede 3.2 milyon ton beklediklerini ileten Yüreğir Ziraat Odası Başkanı Mehmet Akın Doğan, bugün itibarıyla Adana’dan günde 20 bin ton narenciye hasadı yapılması halinde söz konusu miktarın şubat ayının 10’una kadar ancak kaldırabileceğini söyledi.

Bunun da günde yaklaşık bin 700 kamyon narenciye anlamına geldiğine dikkat çeken Doğan, ‘’Şu an yaklaşık 60 bin işçiye ihtiyacımız var. Mevsimlik tarım işçisinin olmamasından dolayı bazı erkenci meyvelerin yüzde 25’i ağaçta kalacak. Bu konuda hükümetimize ve belediyeler çağrıda bulunuyorum.

Hangi ürün hangi tarlada kalıyorsa o ürünler hükümet ve belediyeler tarafından alınıp, halka dağıtılabilirler. Tarlada ürün bedava olsa bile 2 lira kesim, paketleme ambalajı 6 lira, 2 lira da bunun İstanbul’la nakliyesi ile 10 lirayı buluyor. 10 liraya alan marketler bunu en az 15-20 liraya satıyor. Belediyeler burada paketleme tesisine koymayıp, direkt satarsa fiyat daha aşağıya düşer. O zaman halk daha fazla tüketir ve çiftçinin ürünü elde kalmaz’’ dedi. 

Ürünün ağaçta kalmasının tek sebebinin mevsimlik tarım işçisinin olmamasından kaynaklandığını ifade eden Doğan, şu an hangi ürün kıymetli ve talebi çok ise o ürünün hasadı yapıldığını bildirdi. Diğerlerinin ise ağaçta kaldığını, ağaç sökümlerin önümüzdeki dönemde daha çok hızlanacağını ve kepçe bile bulamayacaklarını aktaran Doğan, ‘’Bir umutla kasım sonu aralık başı para eder mi diye bekleniyor ama o umut da görünmüyor. Eğer hükümetten talep ettiğimiz DFİF desteği bugünlerde verilmezse önümüzdeki ay verilse dahi hiçbir anlam ifade etmez. Erkenci meyvelerin hepsi ağaçta kalacak’’ diye konuştu. 

Karabucak: Elimizden gelen desteği veririz

Maliyetten bağımsız şu an ovada işçi bulunmadığına vurgu yapan Adana Turunçgil Üreticileri Birliği (ADATÜB) Başkanı Burak Karabucak, işçi yevmiyelerinin 560 lira olduğunu ve işçilerin sektörü tercih etmediğini söyledi. Ürünün rekoltesinin de fazla olmasıyla böyle bir tablonun ortaya çıktığını kaydeden Karabucak, ‘’Eğer belediyeler alım yönünde niyetlenirlerse elimizden geleni yaparız ve biz de destekleriz. Şu an mandalina bahçede 3 lira ile 5 lira arasında yer alıyor. Belediyelerin ürünleri alıp uygun fiyata halka ulaştırılması işine girişmeleri üreticinin faydasına olur’’ açıklamasında bulundu.

Gümüş: Bütün belediyelere çağrı yapıyorum

Narenciye üreticilerin çok zor durumda olduğuna dikkat çeken Anamur-Bozyazı Ziraat Odası Başkanı Ahmet Şeref Gümüş, tarımın sadece üreticinin sorunu olmadığını, 85 milyon insanın sorunu olduğunu vurguladı. Eğer bugün tarladaki limonu ve narenciyeyi sökülürse bir yıl sonra bugün 20 liraya alınan ürünü seneye tanesini 100 liradan almak zorunda kalınacağını aktaran Gümüş, ‘’Türkiye’deki bütün belediyelere çağrı yapıyorum. Belediyeler, üreticiden 5 liraya ürünü alıp ve 10 liraya satabilir. Tüketici de daha çok tüketecek. Böyle bir şeyin olmaması için bir şey yok. Bölgemizde mayer cinsi limona 1 liraya alıcı bulunamıyor. Eğer bu limon dalında kalırsa ve dibine dökülürse ağacın kurumasına neden olacak’’ ifadelerini kullandı.

Şahin: Tüketici yüksek fiyattan ürün yemez

 Bölgelerinde limon ve mandalina ağırlıklı olduğunu belirten Erdemli Ziraat Odası Başkanı Rasim Şahin, büyükşehir belediyelerin ve ilçe belediyelerin ürün alamsı halinde çiftçinin hemen para da isteyeceğini ifade etti. Belediye garantisinde alım yapılarak, ürünün satıldıktan sonra ücretinin gönderilebileceğini kaydeden Şahin, ‘’Belediyeler bölgeden çiftçi kooperatifleri aracılığıyla böyle bir teşebbüste bulunarak ürünleri alıp, satarlarsa çiftçi için iyi olur.

Tarlada erkenci limonun fiyatı 1 lira ile 50 kuruş arasında alıcı buluyor. Mandalinada ise 3 lira. Erkenci ürünlerin dışında diğer ürünlerin de hasadı başlamak üzere. Belediyeler devreye girerse ve alım yaparlarsa maliyetine satılsa bile yine para kazanırlar. Tüketici de yüksek fiyattan mal yemez. Diğer türlü aracı, nakliyeci ve alıcı devreye girdiğinde ürünün fiyatı 20 liranın üstüne çıkıyor. Bu da tüketimi azaltıyor’’ diye konuştu.

Remzi Tosun: Belediyeler için hal yasası baypas ettirilirse bu sorun çözülür

Narenciyede mandalinaya 3 TL’ye alıcı bulunamadığını, portakalın ise soranın bile olmadığını ifade eden narenciye üreticisi ve Global24 kurucusu Remzi Tosun, bu durumun daha önceden bağlantı yapmış olan paketlemeci ve ihracatçının işine yaradığını belirtti.

İşçi bulunmadığından dolayı kesimin de yapılamadığını aktaran Tosun, ‘’Suriyelilerin yanı sıra mahkumlar ve öğrenciler toplama işçisi olarak ücret karşılığı çalıştırılabilir. Diğer yandan, bir kararname ile belediyeler için üreticiye hal yasası baypas ettirilirse bu sorun çözülür. Bugün 10 TL’ye mandalinayı Kadıköy ve Bakırköy meydanında satılabilse günde üreticinin 100 TIR ürünü sadece burada tüketilebilir. Üretici de iflastan kurtulur, Boşta olan nakliyeci de kazanır. Toplum çok ucuza narenciye alıp tüketir’’ dedi.