İhracatı yasaklı zeytinyağı bozulmaya başladı

Mehmet Hanifi GÜLEL

Ticaret Bakanlığ’nın, dökme ve varilli zeytinyağına 1 Ağustos itibarıyla uyguladığı ihracat yasağından sonra depolarda kalan yağ sıcaklardan dolayı bozulmayla yüz yüze kaldı. Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Davut Er, şuan satışa hazır yaklaşık 150 bin ton zeytinyağının olduğunu, söz konusu yağın kaliteli depolama ve kapasitenin olmamasından dolayı sıcaklarda bozulmaya başladığını bildirdi.

Herhangi bir yasaklamanın sektöre faydası olmadığını ve zarar verdiğini aktaran Davut Er, yasak ile iç piyasadaki fiyatları regüle etmek ile alakasının olmadığını bildirdi. Yasakla birlikte Türk ihracatçısının ve Türk zeytin ve zeytinyağı sektörünün yurtdışında imajının kötü etkilendiğini ifade eden Er, taahhütleri ve kontratları olan firmaların limanlarda gerçekleşmekte olan işlemler dahi durdurulduğunu ve malların limanlardan geri çekildiğini söyledi.

Alınan kararın doğru olmadığını ve bir gece yarısı kararıyla tüm ihracatın yarıya gerilediğini kaydeden Er, ‘’Ağustos ayında zeytinyağı ihracatına bakıldığında yüzde 70 azalma var.

Eğer devlet ambalajlı yağ ihracatını artırmak istiyorsa, geri alınan kutulu ambalaj desteklerin geri vermesi lazım. Şu an bu hiçbir şeye destek verilmiyor’’ dedi.

Türkiye’nin AB’ye ambalajlı ürün ihracat kotası 100 ton

 Desteğin ihracata çok büyük faydası olduğunu ve paketli ambalajın ihracatı için destek vermesi gerektiğine dikkat çeken Er, zeytinyağını en fazla tüketilen AB bölgesindeki tüketildiğini ve Türkiye’nin bu ülkelere ambalajlı ihracat kotasının 100 ton olduğunu bildirdi. Bu nedenle ambalajlı ürünü AB’ye satılmadığını, dökme ve varilli yolluyla ihraç edildiğini belirten Er, ‘’Avrupa’ya ambalajlı mal satmanın yolu Gümrük Birliği Anlaşması’nda konulan yasağın kaldırılmasından geçiyor ya da 100 tonluk kotanın 30 bin tona çıkarılması gerekiyor’’ diye konuştu.

AB ülkelerin dökme zeytinyağını DİR kapsamında alıp sattığını aktaran Er, ihracat yapan ülke aldığı miktar kadar AB dışına ihracat yapması gerektiğini hatırlattı. İspanya gibi ülkeler aldığı ürünü ABD, Kanada ve Avusturalya’ya gibi pazarlara sattığını ifade eden Er, "Tarihinde ilk defa Türk zeytin ve zeytinyağı sektörü 850 milyon dolara gelmişti ve 1 milyar dolara yaklaşmıştı. Net döviz girdisi sağlayan bir sektör. Yasağın sektöre çok büyük zararı var. Piyasayı regüle etmekte hiçbir faydası yok. İç piyasada zeytin yağı fiyatları düşürmedi, tam tersine psikolojik etki yaptı’’ açıklamasında bulundu.

‘’Fiyatlar 3-4 ay sonra 1-2 euro geri gelecek’’

Ticaret Bakanlığı’nın AB’de zeytinyağı olmadığından dolayı 31 Ekim’e kadar getirilen yasak uygulamasının piyasayı beklentiye soktuğunu dile getiren Er, bu yıl İspanya’nın en kötü 800 bin ton ile 1 milyon ton arasında rekolte yapacağını bildirdi. Er, şöyle devam etti: ‘’Türkiye’nin 5-6 katı üreten ülke kuraklıktan etkilendi ve bizim için fırsatta dönen bu durumu değerlendiremiyoruz. Önümüzdeki 3-4 ay sonra dünya piyasasında fiyatlar 1-2 euro geri gelecek.

Elimizde şu an 150 bin ton sızma zeytinyağı var, satışa hazır satamıyoruz. Dünyada zeytinyağının fiyatı 7,5 eurodan 8 ‘e yükseldi. Ülkemiz ile Avrupa arasında hep 1-2 dolarlık makas olur. Uygulanan yasağın hiçbir şeye pozitif etki olamayacaktır, olmadı da. 150 bin ton zeytinyağımız satamadığımız için, şu anda bu sıcaklarda bozuluyor. Sızma yağını koruyacak kalitemiz ve kapasitemiz de yok. Diğer yandan bu sene satılmayan yağlar, seneye yüzde 20 ucuz satılacak.’’

‘’Yasak belirtilen tarihten daha önce açılmalı’’

 Yasakla birlikte zeytinyağı ihracatında ciddi düşüş yaşandığını kaydeden Köklü Zeytincilik Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Kürlek, yurtdışı alıcı firmaların Türkiye’den satın almayı planladıkları yağları Tunus ve Suriye’den tedarik etme çalıştıklarını bildirdi.

Avrupa’da fiyatlar 8 euroya çıktı

Avrupa’da kuraklıktan dolayı geçtiğimiz sezon zeytinyağı rekoltesi yüzde 39 oranında gerilemişti. AB’de artan talep iç pazarda fiyatların artmasını tetikledi. Şu an iç pazarda ambalajlı zeytinyağı litre fiyatları ortalama 300 liradan satılıyor. Avrupa’da ise zeytinyağının litresi 8 eurodan satılıyor.

Alıcılar Suriye ve Tunus’a yöneldi

Ambalajlı ürünlerin ihracatından yana olduklarını ama bir şeyleri yasaklayarak yapılmasından yana olmadıklarını belirten Ayvalık Ticaret Odası Başkanı Ali Uçar, AB’ye ambalajlı yağ satamadıklarına dikkat çekti. Sadece uzak doğuya satış yapabildiklerini ve bu konuda teşviklerin verilmesi gerektiğini vurgulayan Uçar, ‘’İhracatımız bu yıl için 139 bin ton, 590 bin dolarlara yakın bir seviyedeydi. Burada bıraktık. İhracat bizim çıkış kapımızken ve İspanya’da kuraklık nedeniyle rekolte düşüklüğünden dolayı pazarları değerlendirme şansımız varken, şu anda alıcıların diğer ihracatçı ülkelere kaydığını görüyoruz. Suriye bu anlamda ön plana çıkıyor. Bu sene stoklarımız dolu ve üreticilerimizden aldığımız bilgiler zeytinyağı arzında bir sıkıntı yaşanmayacağını gösteriyor’’ dedi.