Faz 5 ve parite olmasa ihracat yerinde sayacaktı

Nagihan KALSIN

Ticaret Bakanı Ömer Bolat, kasım ayı dış ticaret verilerini dün Ankara’da açıkladı. Buna göre, kasımda ihracat geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 3,1 azalarak 22,3 milyar dolara geriledi. Geçen yılın aynı ayna kıyasla 709 milyon 755 bin dolar daha az dış satım geliri elde edildi. Aynı dönemde ithalat ise yüzde 2,4 artışla 29,6 milyar dolara çıktı. Böylece dış ticaret açığı kasım ayında yüzde 22 yükselişle 7,3 milyar dolara ulaştı.

11 ayda 238 milyar dolarlık ihracat

Yılın ilk 11 ayına bakıldığında net ihracat 5,8 milyar dolar artarak 238 milyar dolar tutarında hesaplandı. Ocak-kasım döneminde ithalat yüzde 6,4 oranında azalışla 311,7 milyar dolara indi. 11 ayda dış ticaret açığı da yüzde 27 oranında düşerek 73,2 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. İhracat kilogram bazında ise büyük düşüş gösterdi. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) kayıtlarına göre kasım ayında kilogram bazındaki düşüş yüzde 11,7 oldu. Yılın ilk 11 aylık döneminde ise miktar bazında ihracat geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 4,2 yukarda. TİM Başkanı Mustafa Gültepe’nin verdiği bilgiye göre, ihracatta kilogram birim değeri kasımda geçen yılın aynı ayına göre yüzde 11 artışla 1,37 dolara ulaştı.

500-600 milyon dolarlık kayıp var

Ticaret Bakanı Bolat, kasım ayı ihracatındaki gerilemenin sebeplerini şöyle sıraladı: “Enerji ve altın ihracatında düşüş önemli bir etken oldu. Altın ihracatındaki dalgalanmalar da aşağı yönlü baskı oluşturdu. Euro/ dolar paritesindeki gerileme de ihracatta düşüşe yol açtı. Trump yönetiminin kazanması ile dolar lehine ciddi bir kuvvetlenme söz konusu oldu. Parite, 1,05’e kadar geriledi. Yeni bilgisayarlı sistemin Faz 5 sürecine geçiş zorlukları oldu.

Transit ticarette Faz 5’e geçişe bütün ülkeler uymak zorundaydı. Faz 5’e geçemeyen ülkeler Avrupa ile ihracat ve ithalat yapamayacaktı. 17 Kasım’da bu sisteme geçildi, köklü değişiklikler gerekiyordu. Bir iki gün yavaş tempoda yeni sisteme uyum sağlandı. Bunun da bize 500-600 milyon dolarlık kaybı oldu.” TİM Başkanı da, parite nedeniyle 121,5 milyon dolarlık bir kayıp oluştuğunu not etti.

Dış satımda hammadde ilk sırada

Geçen ay en çok ihracat yüzde 6,1 azalış ve 10 milyar 749 milyon dolarla “hammadde (ara mallar)” grubunda gerçekleşti. Bu grubu yüzde 3 artış ve 8 milyar 414 milyon dolarla “tüketim malları”, yüzde 14 azalış ve 2 milyar 813 milyon dolarla “yatırım (sermaye) malları” takip etti. Söz konusu ayda sektörlere göre ihracatın payı, imalat sanayisinde yüzde 93,6 (20 milyar 875 milyon dolar), tarım, ormancılık ve balıkçılıkta yüzde 4,3 (963 milyon dolar), madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 1,4 (323 milyon dolar) olarak gerçekleşti.

Almanya yine en büyük Pazar

Kasımda en fazla ihracat yapılan ülke, 1 milyar 681 milyon dolarla Almanya oldu, bu ülkeyi 1 milyar 465 milyon dolarla ABD ve 1 milyar 266 milyon dolarla İngiltere izledi. İhracatta en çok paya sahip ilk 10 ülkenin toplam ihracat içindeki oranı yüzde 48,1 olarak hesaplandı. Kasımda en fazla ihracat yapılan ülke grupları, 9 milyar 365 milyon dolarla Avrupa Birliği (AB), 3 milyar 664 milyon dolarla Yakın ve Orta Doğu ülkeleri, 3 milyar 487 milyon dolarla diğer Avrupa ülkeleri olarak kayıtlara geçti.

En fazla ithalat yine Rusya'dan

Kasımda en çok ithalat, yüzde 3,4 artışla ve 20 milyar 273 milyon dolarla “hammadde (ara mallar)” grubunda gerçekleştirildi. Bu grubu yüzde 15,6 artış ve 5 milyar 160 milyon dolarla “tüketim malları”, yüzde 15,5 azalış ve 4 milyar 129 milyon dolarla “yatırım (sermaye) malları” izledi. Sektörlere göre ithalat payı, imalat sanayisinde yüzde 80,8 (23 milyar 972 milyon dolar), madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 13,2 (3 milyar 912 milyon dolar), tarım, ormancılık ve balıkçılıkta yüzde 3 (904 milyon dolar) olarak hesaplandı.

Geçen ay en fazla ithalat yapılan ülkeler, 3 milyar 670 milyon dolarla Rusya, 3 milyar 632 milyon dolarla Çin ve 2 milyar 302 milyon dolarla Almanya oldu. İthalatta en çok paya sahip ilk 10 ülkenin toplam ithalat içindeki payı yüzde 59,4 olarak kayıtlara geçti. Söz konusu ayda en fazla ithalat yapılan ülke grupları, 9 milyar 445 milyon dolarla AB, 7 milyar 138 milyon dolarla Asya ülkeleri ve 6 milyar 140 milyon dolarla diğer Avrupa ülkeleri olarak belirlendi.

Bolat açıkladı: İhracatçıya yeni teşvik paketi geliyor

Ticaret Bakanı Prof. Dr. Ömer Bolat dış ticaret verilerinin açıklandığı toplantıda, “Bakanlığımızın hesaplamalarına göre tahminimiz, ocak-kasım döneminde hizmetler ihracatımız yaklaşık yüzde 7 artışla 104,6 milyar dolara ulaşacak” bilgisini paylaştı. Bakan Bolat, “Son bir yılda mal ithalatımız 24,8 milyar dolar geriledi. Bunun anlamı, dış ticaret açığımız son bir yılda yaklaşık 30,6 azaldı ve 79,3 milyar dolara geriledi” dedi.

“Merkez Bankası’nın yoğun çalışma ve gayretleriyle gelecek yılın başlarında finans maliyetinin düşürülmesi konusunda size olumlu bir haber verme gayreti içerisindeyiz” mesajı veren Bakan Bolat, şunları söyledi: Diğer desteklerimiz de devam ediyor. İhracatı Geliştirme AŞ kefaleti 88 milyar liraya ulaştı. Eximbankın verdiği krediler ve ihracat sigorta garantisi 50 milyar dolar ulaşacak. Hazine Maliye Bakanlığımız kurumlar vergisinde 5 puan indirim uyguluyor. Biz yeşil dönüşüme uyum için Responsible/ Sorumluluk Desteği’ni başlattık. Firma başına 10 milyon liraya kadar 5 yıl için bu desteği hibe olarak vereceğiz. Önümüzdeki yılda da yeni programlar, ihracat teşvikleri açıklayacağız.”

Gültepe: Engeller kalkarsa 280 milyar dolara koşarız

TİM Başkanı Mustafa Gültepe, Ankara’daki toplantıda, 11 aylık ihracatta yüzde 2,5 artıda olduklarını belirtti. Mustafa Gültepe, 2024 için aslında çok daha fazlasını arzu ettiklerini söyledi ve ekledi: “2028 hedeflerimize ulaşabilmemiz için ihracatımızı her yıl çift haneli büyütebilmeliyiz.Ancak Avrupa başta olmak üzere küresel pazarlarda talebin yavaş seyretmesi bu yıl bize olumsuz yansıdı.Ama asıl sorun rekabetçiliğimizi kaybetmemizden kaynaklandı. Eğer rekabetçiliğimizi koruyabilseydik bugün burada çok farklı rakamları konuşuyor olabilirdik.Biz 2025’le birlikte bu sorunların aşılacağını umut ediyoruz. Hızımızı kesen engeller kaldırılırsa önümüzdeki yıl 280 milyar dolarlık hedefe emin adımlarla koşabiliriz.”

Savunmada rekor geldi

Öte yandan Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB), TİM tarafından açıklanan ihracat verilerine göre sektörün ihracatının ocak-kasım döneminde yüzde 19 artışla 5 milyar 761 milyon dolara ulaşarak, 11 aylık dönem itibarıyla bir rekora imza attığını bildirdi. SSB Başkanı Prof. Dr. Haluk Görgün, dünyanın tamamına ihracat yapabilir hale gelen savunma sanayisi şirketlerinin, 2024 yılında 178 farklı ülkeye ürün ihraç ettiklerini söyledi.