ABD’den müttefiklerine 'çelik' muafiyeti

EVRİM KÜÇÜK

Amerika Birleşik Devletleri'nin 23 Mart'ta yürürlüğe giren çelik ve alüminyum ithalatına sırasıyla yüzde 25 ve yüzde 10 ilave vergi uygulamasında bazı ülkelere verilen muafiyet uzatılıp, bazılarına kalıcı muafiyet tanındı. Ancak ABD'nin uygulamasını 'hasmane' olarak tanımlayan Türkiye'ye yönelik ilave vergiler uygulaması devam edecek. Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci, ABD’nin ilave vergi kararında ileri sürdüğü, dış ticaret dengesizliği, güvenlik ve çelik ticareti dengesizliği kriterlerinin hiçbirinin Türkiye için geçerli olmadığını belirterek, “Türkiye’ye bu uygulamayı dayattığında, bunun hısımlıkla alakası olmaz ama hasımlıkla olabilir ancak. Bu açıkça ‘hasmane’ bir tutum olur!” uyarısını yapmıştı.

1 Haziran'a kadar muaflar

ABD Başkanı Donald Trump, Avrupa Birliği (AB) ülkelerinden ithal edilen çelik ve alüminyuma uygulamak istediği ek gümrük vergisine yönelik muafiyeti 30 günlüğüne uzattı. Beyaz Saray'dan yapılan açıklamaya göre Trump, 1 Mayıs tarihinde sona ermesi beklenen çelik ve alüminyuma ek gümrük vergisi muafiyetini AB ile Kanada ve Meksika için 1 Haziran tarihine kadar uzatma kararı aldı. 1 Haziran tarihine kadar AB, Kanada ve Meksika ile konuyla ilgili bütün görüşmelerin yapılmasının istendiği belirtilen açıklamada, "Bütün bu müzakerelerde yönetim, ithalatı sınırlandıran kotalar getirilmesine, üçüncü ülkelerden nakliyatların engellenmesine ve ABD'nin ulusal güvenliğinin korunmasına odaklanmaktır" denildi. Beyaz Saray, başka bir uzatma kararının alınmayacağını da vurguladı.

4 ülkeye kalıcı muafiyet

Açıklamada ayrıca Arjantin, Brezilya ve Avustralya ile prensipte çelik ve alüminyum ithalatı konusunda anlaşmalara varıldığı ve bu anlaşmaların 1 Haziran tarihine kadar son haline getirileceği kaydedildi. Ortak serbest ticaret anlaşması kapsamında Güney Kore'yi kalıcı olarak ek vergilerden muaf tutacak bir anlaşmanın sağlandığı da belirtildi. ABD'nin müttefiklerine çelik muafiyetini uzatarak, ticari görüşmelerde Çin'e karşı zaman kazandığı belirtiliyor.

AB de kalıcı anlaşma istiyor

AB, ABD'nin ithal çelik ve alüminyuma yönelik uygulamaya koyduğu ilave gümrük vergilerinden tam ve kalıcı olarak muaf tutulmak istedi. Açıklamada, ABD’nin kararının piyasalardaki belirsizliği artırdığına ve işletmelerin kararlarını etkilediğine dikkat çekilerek, "AB, milli güvenlik gerekçesiyle alınan bu tedbirlerden tam ve kalıcı biçimde muaf tutulmalıdır" ifadesi kullanıldı. Açıklamada, AB’nin ABD ve diğer ortaklarla bu konuya çözüm bulmak için tüm seviyelerde çalışmalar yaptığı bildirildi. Açıklamada, AB’nin ABD ile piyasalara erişim konularını görüşmeye istekli olduğu ancak bu pazarlığı "tehdit altında" yapmayacağı kaydedildi.

Türkiye de muafiyet istiyor

ABD'nin 'Bölüm 232" ile dünya ticaretinin dengesini bozduğunu belirten Türk yetkililer, AB ülkeleri nasıl ki 'Section 232' yasasından muaf tutuluyorsa Gümrük Birliği'nin bir parçası olarak Türkiye'nin de kapsam dışında bırakılmasını istiyor. Türkiye’nin zaten ABD’nin öne sürdüğü tüm muafiyet kriterlerini karşıladığını savunuyor. Trump muafiyet için özetle karşılıklı ticaretteki dengesizlik, Çin ile çelik alışverişi ve askeri harcamalar gibi noktalara işaret ediyor. Türkiye; ABD Türkiye ticaretinde açık veren tarafın Türkiye olduğunu belirtiyor. Ayrıca Çin çelik ürünlerinin işlenerek veya işlenmeden yasal olmayan şekilde başka ülkelerde menşei değiştirilerek ABD’ye ihraç edilmesi noktasında da Türkiye'nin kapsam dışı olduğunun altı çiziliyor.

Türkiye ABD'nin ithalatında altıncı

ABD'nin geçen yıl ithal ettiği 36 milyon ton çelik içinde en çok payı Kanada, Brezilya ve Güney Kore alırken Türkiye altıncı sırada geliyor. Ancak ABD'nin ithalatı dünya çelik piyasasındaki 473 milyon ton işlem hacminin yüzde 8'den azına karşılık geliyor.Ülkelerin 2017 itibariyle ABD'nin çelik ithalatında payı şöyle:

Çelikte 13 milyon tonluk sapma AB'yi korkutuyor

Hem ABD'nin ilave gümrük vergilerinin yarattığı belirsizlik hem de ABD'nin Rusya'nın alüminyum devi Rusal'ı hedef alan yaptırımları AB metal pazarında sıkıntı yaratıyor. Avrupa Çelik Birliği (EUROFER) ABD’nin Bölüm 232 soruşturmasının neticesinde çelik ürünlerine getirilen yüzde 25 oranındaki ithalat vergisinin AB'nin 320 bin kişiyi istihdam ettiği çelik endüstrisi için risk oluşturduğu uyarısı yapıyor. ABD'nin uyguladığı vergiler nedeniyle bazı ülkelerin çeliğinin rotasını değiştirerek açık bir piyasa olan AB'ye yöneldiğini bildiren Eurofer artan ithalatın yerli üreticiye tehdit oluşturduğunu belirtiyor. AB’nin çelik ithalatı geçtiğimiz beş senede yüzde 65 oranındaki artmış ve 40 milyon ton seviyesine ulaşmıştı. ABD’nin söz konusu ithalat vergisi nedeniyle küresel piyasada oluşacak 13 milyon tonluk ticaret sapmasının AB'ye yönelmesinden endişe duyuluyor. Diğer yandan, Avrupa'daki alüminyum üreticileri Rusal'a yaptırımlar nedeniyle ham madde sıkıntısı yaşayabilecekleri ve dökümhanelerin üretim kapasitelerinde sert gerileme meydana geleceği uyarısı yapıyor. Bunun da fiyatlara yansıyabileceği belirtiliyor.