10 milyon ton tahıl savaş mağduru

Hamide HANGÜL

Dünyanın tahıl ambarı iki ülkesi Rusya ve Ukrayna savaşı 1,5 yılı aşarken, tahılda tedarik gerilimi, fiyatların nereye gideceği endişelerini de beraberinde getirdi.

Rusya’nın tahıl koridorundan çekilmesiyle buğday fiyatının bir günde yüzde 8 arttığını ve güvenlik garantisiz ihracatın zor olduğuna dikkat çeken sektör temsilcileri, bu durumun özellikle bakliyat grubu ve unda fiyatları artırabileceğine vurgu yapıyorlar. Her ne kadar Ukrayna makamları, BM Güvenlik Koridoru oluşturmaya çalışsa da Rusya’nın uzlaşmadığı bir koridora BM’den güvenlik onayı çıkmadı.

Hasat döneminin de başlaması buğday, mısır, arpa ihracatını zorunlu kılarken, alternatif güzergah kullanan 2’nci gemi ise Mısır’a doğru yol alıyor. Ancak sektör temsilcileri, “Sadece risk alabilen gemiler çıkış yapabiliyor” derken, Ukrayna limanlarından güvenli çıkış garantisi için tahıl koridoru ile yeni bir anlaşma beklediklerinin altını çizdi.

Ukrayna 70 milyon ton hasat bekliyor

İstanbul’da Temmuz 2022’de imzalanan ve bu yıl temmuz ortasında sona eren tahıl koridoru sonrasındaki süreci, Türk-Ukrayna İşadamları Derneği (TUID) Yönetim Kurulu Üyesi Ayhan Akbaba ile konuştuk.

Tahıl koridorunun en başından beri Türkiye sayesinde başarıya ulaştığını vurgulayan Akbaba, koridor sonrası Ukrayna limanlarında bekleyen tahıl miktarı ve hasat beklentisini şöyle açıkladı: “Ukrayna limanlarda yaklaşık depolama kapasitesi 10 milyon ton.

Ukrayna'nın bu yıl beklenen hasadı 70 milyon tonunun üzerinde olacak. Savaşın öncesi bu rakamlar 116-117 milyon ton seviyesindeydi.” Ukrayna’dan tahıl koridoru süresince en çok çıkışların Afrika'ya ve Ortadoğu’ya gerçekleştiğini aktaran Akbaba, “Özellikle Afrika’daki gıda kıtlığının önüne geçmek için.

Akabinde Ortadoğu, Türkiye ve Türkiye üzerinden diğer ülkelere ulaşıyor. Avrupa da buna dahil. Ne yazık ki koridor kapandıktan sonra, sadece içerideki gemiler çıktı. Hatta geçen hafta son gemi çıkışını yaptı. Şu an yeni giriş ve çıkışlara izin verilmiyor” dedi.

Gemiyle tek seferde 50 bin vagonla 70 ton yük taşınıyor

Tahıl çıkışlarının alternatif yollara sevk edildiğine işaret eden Akbaba, ancak demir ve karayolları kapasitesinin gemiye göre yetersiz kaldığına işaret ederek, şunları kaydetti: “Deniz yoluyla yapılan taşımalarda 20 bin ile 50 bin ton kapasiteli gemileri tek seferde ihraç edebiliyor. Kamyonlarla ise 22 ton ya da vagonlarla 60-70 ton ancak gönderebiliyor. Bu durumun tedarik zincirinde bozulmaya neden oluyor ve maliyetlere yansıyor. Umarım yine Sayın Cumhurbaşkanımızın önderliğinde, bu konu tekrar gündeme gelir ve koridor açılır” öngörüsünde bulundu.

Alternatif bir güzergah konusuna da değinen Akbaba, şu aşamada Rusya’nın müsaade etmediği bir güzergahın çok öngörülmediğini söyledi. Akbaba, Ukrayna limanından sadece risk alabilin gemilerin çıkış yapabildiğini aktardı. Yeni bir anlaşmanın fiyatları da dizginleyeceğini dile getiren Akbaba, “Yeni yıldan önce çözülürse, çok da kırılmadan tedarik zinciri devam eder. Bu doğrudan fiyatlara da yansır. Ancak bu yeni yılı aşarsa, ne yazık ki bozulmalarla da karşı karşıya kalabiliriz. Fiyatların yükselmesiyle de karşılaşabiliriz” şeklide konuştu.

Navlun yüzde 30 arttı, Tahıl Koridoru yeniden açılmalı

Tahıl koridoru sonrasında navlunun yüzde 30 arttığına işaret eden Ayhan Akbaba, “Çok yakın zamanda karayolunda ve demir yolunda da benzer artışları bekliyor olacağız. Çünkü şu anda çok ciddi bir arz var. Yani hasatlar yapılıyor. Hasatların yapıldığı yerde yeterince depolama alanı söz konusu değil. Bunu bir şekilde bozulmadan ihraç edilmesi gerekiyor. O nedenle ciddi bir talep var. Bulunabilen her araç, her vagon ve her gemi yüklenmeye çalışıyor. Bu anlamda hem Güney, hem ana limanlar, tekrar tarım koridoruyla anlaşmaya bir şekilde dahil edilmeli” dedi.