Yine bayram öncesi, yine ithalat ve fiyat kavgası!

SERGÜL KESKİN

Ette, Kurban Bayramı öncesi fiyat, ithalat tartışması yine alevlendi. Besilik hayvan ithalatı devam etmesine karşın, fiyatlar yükselişini sürdürüyor. Sektör temsilcileri daha da tırmanacağı görüşünde. Adana Kasaplar Odası Başkanı Murat Yağmur’un tahminine göre bayram öncesinde canlı hayvan fiyatları yüzde 30 artacak. Yağmur, “Yılbaşına kadar kuzu etinin kilosu 60 TL, dana etinin kilosu ise 50 TL olur” dedi. Et ve Süt Kurumu (ESK), bayram öncesi fiyat hareketliliği üzerine harekete geçti. Hem fiyat kontrolü hem de piyasa regülasyonu için oluşturduğu iki ekibi araştırma yapmak üzere ithalat izni olan Polonya ve Çek Cumhuriyeti’ne gönderdi.

Yerli besici ithalata karşı. Sektörden yetkililer kurbanlık hayvan konusunda sıkıntı olmamakla birlikte, mevcut hayvan sayısının talebini karşılayamaması nedeniyle fiyatların tırmanacağı görüşünde. Tarım Bakanlığı’nın açıklamasına göre yeterli sayıda hayvan var, sıkıntı yok. Sektör ise aynı görüşte değil. “Et fiyatlarındaki yükselişin nedeni hayvan sayısının yetersizliği” deniliyor. Bir de öneri getiriliyor: Vatandaş kurban tercihini küçükbaş hayvandan yana yapsın. Kısa vadede yetersizliği ithalat önleyebilir ancak herkes hemfikir; uzun dönemde çözüm besilik hayvan ithalatı ve damızlık çiftliklerinin kurulmasının teşviki. 

6 ayda yüzde 30 arttı 

DÜNYA’ya değerlendirmede bulunan Kırmızı Et Sanayicileri ve Üreticileri Birliği Derneği (ETBİR) Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Bılıkçı, şu değerlendirmeyi yaptı: 
“Türkiye’deki hayvan sayısı yurtiçi talebi karşılamıyor. İthalat da iç piyasayı tatmin etmiyor. Bu yüzden de et fiyatları son 6 ayda %30’a yakın arttı. Tarım Bakanlığı, Ekim 2014’te sözleşmeli besicilik kapsamında fiyat istikrarı için elinde belgesi olan firmalara elindeki hayvan sayısı kadar ithalat izni verdi. Bu ithalatı geciktirdi. Sonradan kapasitesi kadar ithal yetkisi verildi. Bu değişiklikte geç kalındı. İthalat da başladı. İlk 6 ayda 40 bin baş hayvan ithalatı yapıldı, son 4 ayda bu sayı 120 bine yükseldi. Türkiye’de 2 milyon 300 bin hayvan olduğu söyleniyor. Her ay 40- 50 bin besilik hayvana ihtiyaç var ki bu yılda 500-600 bin hayvana denk geliyor. Bu açığın kapatılması gerekiyor. Geç kalınca et fiyatları bu seviyeye geldi. Yanlışlık bakanlığın hayvan sayısı verilerinden kaynaklanıyor. Bakanlık ‘yeterli hayvan var’ diyor, biz ‘yok’ diyoruz. Bu konuda sektör temsilcileri haklı çıktı. 15-20 günde fiyatlar yüzde 15-20 arttı. Bazı besiciler de bunu bildiği için fiyatları yükseltti. Bize göre et fiyatları %20 yüksek. Bu oranın aşağı gelmesi lazım. En etkili yolu karkas et ithalatıdır.” 

Karkas et ithalatı açılsın 

Türkiye’de et ihtiyacının %80’inin dana, %20’sinin küçükbaştan karşılandığını, küçükbaş sayısının 30 milyon seviyesinde olmasına karşın büyükbaş açığını kapatmaya yetmediğini belirten ETBİR Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Bılıkçı, “Kurban için yeteri hayvan var ancak fiyatlar yüksek. Ne kadar kesilecek bilinmiyor. Vatandaşı küçükbaşa yönlendirmek gerekir. Denge için karkas et ithalatının açılmasını talep ediyoruz. İhtiyacı belirleyip, fiyat dengesini bozmadan ithalat yapılsın. Örneğin geçmişte iç piyasada et 10 lira iken yurtdışından 5 liraya ithal edildi. Bu önlensin ama 9 liraya gelsin” diye konuştu. 

“Fiyatları daha da tırmanacak” 

Türkiye Kasaplar Federasyonu Başkanı Fazlı Yalçındağ da et fiyatlarının daha da tırmanacağı görüşünde. Besilik ithalatının zorunlu olduğunu, damızlıktan sağlanan danaların Türkiye’nin ihtiyacını karşılamadığını ifade eden Yalçındağ, şöyle konuştu: “Her yıl belirli miktarda besi materyali takviyesine ihtiyacımız var. Bu yapılmazsa 2010’daki gibi et ithalatına gelip dayanır. Bunu istemiyoruz. Bunun kapatılması hataydı. Bugün gelen dananın bugüne faydası yok. 6 ay sonrasına faydası var. Fiyat beklentisi içinde hayvan elde tutuluyor. Ham dana fiyatı, hem et fiyatı yükseliyor. Kısır döngü! Keşke Bakanlık bize inansaydı. 2 milyon 400 bin dana var. 600 bin ton et var Türkiye’nin elinde. İhtiyaç 1.5 milyon tondan aşağı değil. Dana para edecek diye vatandaş 50-60 liradan et mi yiyecek? Küçükbaşın payı artırılsın istiyoruz. Besilik hayvan ithalatı sürsün. Bunda utanılacak durum yok. Et ithalatı daha mı doğru? Biz et ithalatına karşıyız. Felaket olur. Kazananı yok. Hayvan, yem, yonca, silaj... Dolayısıyla etin maliyeti yükseliyor. İleriye dönük iyi plan ve projeler yapıp besiciliği doğru yapmamız gerekiyor. Yaptığımız fason üreticilik.” 

"ESK piyasayı regüle etmeli" 

Kurban Bayramı için sıkıntı olmayacağını ancak fiyatların yüksek olacağını ifade eden Türkiye Kasaplar Federasyonu Başkanı Fazlı Yalçındağ, “Her Kurbanda 800-850 bin hayvan kesiliyor. Damızlıkların üçte biri. Et ve Süt Kurumu et alıp satmak yerine, piyasayı regüle etmeli. Bu kurumun hayvancılığa yön vermesi, bugünleri en az 6 ay önceden görmesi lazım. Görmüyorsa, demek ki görmeyenleri görevlendiriyoruz” diye konuştu.

Kırmızı et üretimi ilk kez geçen yıl milyon tonu geçti

Türkiye’nin et üretimi artıyor. 2005 - 2010 arasında üretim iki kat artarak 409 bin tondan 788 bin 718 tona çıktı. 2011 yılında 0.5 oranında düşüş gerçekleşti 2012 yılında, yıl bazında yüzde 17.9’la yüksek bir artış gerçekleşti. 2013’te yine yüzde 8.8’lik artış oldu. 2014 yılında Türkiye’nin kırmızı et üretimindeki artış hız kesti ve yıl bazında artış yüzde 1.2’de kaldı. 2014 yılında Türkiye’nin kırmızı et üretimi tarihinde ilk kez 1 milyon tonu geçti. Bu yılın ilk çeyreğinde ise kırmızı et üretimi yüzde 13.8 oranında arttı.

"Et fiyatları yüzde 30 zamlanacak"

Adana Kasaplar Odası Başkanı Murat Yağmur, et fiyatlarının yükselmeye devam edeceğini açıkladı. Kurban Bayramı öncesinde canlı hayvan fiyatlarının ortalama yüzde 30 artacağını ileri süren Yağmur, yılbaşına kadar koyun etinin kilosu 60 TL, dana etinin kilosunun ise 50 TL olacağını söyledi. Son yıllarda yetiştiriciliğin holdinglerin eline geçtiğini ve Türkiye’de et fiyatlarını holdinglerin belirlediğini söyleyen Murat Yağmur, hükümetin hayvan yetiştiriciliği konusunda acil eylem planı oluşturması gerektiğini kaydetti. Aksi halde et fiyatlarındaki yükselmenin devam edeceğini belirten Murat Yağmur, “Önceden Adana’da ortalama 150 besici vardı. Ama şimdi Adana’da bu işi 5-6 tane büyük holding yapıyor. Küçük besiciler olmadığı için et piyasasını belirleyen büyük holdingler yılbaşına kadar koyun etinin kilosunu 60 TL, dana etinin kilosunu ise 50 TL’ye çıkartacak. Bu konuya Adana Kasaplar Odası olarak 6 ay önce de dikkat çekmiştik, şu anda dana etinin kilosu 40 TL’yi, koyun etinin kilosu ise 35 TL’yi geçti” dedi. Kurban Bayramı öncesinde yine bilindik manzaraların ortaya çıkacağını ve başta Suriye olmak üzere İran ve Irak’tan getirilen hastalıklı koyunların 200-300 TL’ye satılacağını savunan Yağmur, devletin şimdiden bu konuda önlem almasını istedi. HALİL İBRAHİM UĞUR – ADANA