Yerli üretimin cazibesi arttı, yeni OSB için arayış başladı

MERVE YİĞİTCAN

İSTANBUL - Geçen yıl ağustos ayında yürürlüğe giren ithal ayakkabıya yüzde 50’ye kadar ek vergi uygulaması, ayakkabıcılık sektöründe meyvelerini gözle görülür şekilde vermeye başladı. Kapasite oranlarının önemli derecede arttığı sektörde, art arda yeni yatırımlar da hayata geçirilmeye başlanıyor. Özellikle Çin’de yatırımı bulunan yerli üreticilerin Türkiye’ye dönmeye başlaması sektördeki olumlu havayı en iyi şekilde yansıtıyor. Konuyla ilgili Ziylan ortaklarından Mehmet Büyükekşi, Uzakdoğu’da yatırımı olan bir Türk ayakkabı firmasının Çorum’da yeni büyük bir yatırım yapacağı bilgisini verdi. Büyükekşi ayrıca, şirket olarak kendilerinin de Şanlıurfa’da yeni bir yatırım yapacaklarını dile getirdi. Şanlıurfa Valiliği’nin de şehirdeki OSB’de ayakkabıcıları bir araya getirmek adına bir planlama yaptığı bilgisini verdi. Bütün bu gelişmelerin ithal ayakkabıya ek vergi getirilmesinden sonra yakalanan pozitif havayla gerçekleştiğini belirten Büyükekşi, şöyle konuştu: “Getirilen ek vergiler, içeride ayakkabının daha kaliteli ve seri şekilde üretilmesini desteklemeli. Amaç ek vergilerle iç piyasayı dışarıya kapatıp üreticiye pahalı ayakkabı giydirmek olmamalı.” 

İtalyanların da radarında 

Ayakkabı sektöründe yaşanan gelişmeler, ünlü Türk markalarını da hiç şüphesiz olumlu yönde etkiledi. Beta Genel Müdürü Barbaros Akyıldız, ithal ayakkabıya getirilen ek vergiden ötürü bazı yabancı markaların Türkiye’de üretime başladıklarına dikkat çekmişti. Akyıldız, Beta’nın da birkaç dünya markası için global koleksiyon üreticisi haline geldiğini kaydetti. Elle Yönetim Kurulu Başkanı Fehim Akar da ek verginin imallatta bir canlanma yarattığını vurgulamıştı. Akar, “İthal ayakkabıya ek vergi üreticiye nefes alma imkanı yarattı. İtalyanlar Çin rekabeti nedeniyle üretim tesislerini kapatmak zorunda kaldılar. Şimdi İtalya’ya göre daha uygun maliyetlerin olduğu Türkiye bu yolda hızla ilerliyor” dedi. 

Üretim için yeni tesis arayışları 

Ayakkabı Malzemeciler Kooperatifi (AYMAKOOP) Yönetim Kurulu Başkanı Murat Göl de, ilk çeyreğin sonlarına gelinirken ithal ayakkabıya getirilen ek verginin sektöre yansımalarını değerlendirdi. Göl, Türkiye’de ve çevre ülkelerde yaşanan ekonomik belirsizlik ortamında ithal ayakkabıya ek vergi uygulamasının sektörün moralini yüksek tuttuğunu söyledi. Türkiye’deki tüketimini kaybetmek istemeyen şirketlerin yurtdışındaki üretimlerini Türkiye’ye kaydırdığını hatırlatan Göl, milyonlarca çift ayakkabı talebinin sektöre yağdığını belirtti. Sektörün talebe yetişmek için kapasite kullanımını ve istihdamını artırdığını belirten Göl, yakında mevcut tesislerin yetersiz kalabileceğini dile getirdi. Birçok firmanın tesis yatırımı için harekete geçtiğine dikkati çeken Göl, “AYMAKOOP olarak biz de yeni bir organize sanayi bölgesi arayışına başladık. Bunun için İstanbul içinde ve yakınında yer bakıyoruz. Şanlıurfa’da da yatırımlar yapılıyor, ancak buradaki pek çok üretici oraya gidemeyeceği için bu lokasyonda yer arıyoruz” şeklinde konuştu. ‘

İthalat yüzde 40 daralır’ 

Sektördeki son durumu değerlendiren Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği (TASD) Başkanı Hüseyin Çetin de, ek vergi uygulamasının ardından ocak ayında 12 yıl aradan sonra ilk defa sektördeki ihracatın, ithalatı geçtiğini belirtti. Ocak ayında ayakkabı sektörü 47 milyon dolarlık ithalat yaparken, 57 milyon dolarlık da ihracat gerçekleştirmişti. Çetin’e göre, yıl sonunda ayakkabı ithalatı yüzde 40 eriyecek. Ek vergi uygulaması nedeniyle yurt dışından ayakkabı getirmek yerine Türkiye’de ürettirme seçeneğinin öne çıktığını hatırlatan Çetin, bu nedenle üreticilerin kapasite kullanım oranlarını artırdıklarına dikkati çekti. Uygulamanın hayata geçmesinin ardından sektördeki kapasite kullanım oranının yüzde 10’lar civarında arttığının altını çizen Çetin, istihdam rakamlarının da buna paralel yaklaşık yüzde 10 arttığını kaydetti. 

'Çin’de üreten de Türkiye’yi istiyor' 

Sektörün halihazırdaki üretim kapasitesinin yılda 500 milyon çift ayakkabı olduğunu ifade eden Çetin, ancak 320 milyon çift ayakkabı üretildiğini, dolayısıyla vergi nedeniyle iç tüketimde yaşanan talep artışının ihracata olumsuz yansımayacağını, kapasite kullanımının artırılarak ihracata da üretimin yetişebileceğini kaydetti. Edinilen bilgiye göre, şu anda yurt dışına ithal edilen ayakkabı miktarı 56 milyon çift. “Sektördeki ithalata karşı ek vergi önlemi alınmasaydı, üreticilerin birçoğu piyasadan çekilmek zorunda kalacaktı” diyen Çetin, şöyle devam etti: “Kapanmak üzere olan birçok işletme, özellikle yan sanayi, yeni makinelerle ve yeni yatırımlarla yoluna devam ediyor. Hatta Türkiye tarihinde ilk defa, üretilemez denen faylan taban için üretimine başlandı. Bunun için art arda yatırımlar yapılıyor. Çin’de taban üretimi yapan firmalar bile artık Türkiye’de yatırım yapmak istiyor.” Sektörde yaşanan bu olumlu gelişmelerin sonucu olarak 5 yıl içinde 90 bin yeni istihdam yaratılmasının hedeflendiğini söyleyen Çetin, kapasite kullanım oranının da yüzde 30 artırılmasının planlandığını belirtti.

Ayakkabı tasarımcıları birlik oluyor

TASD Başkanı Hüseyin Çetin, Türkiye’deki ayakkabı sektörünün üretim kapasitesiyle dünyada 11’inci sıradan 7’nci sıraya yükseldiğini söyledi. Ayakkabı sektörünün üretim gücünün de hızlı bir şekilde yükseldiğini kaydeden Çetin, şu bilgileri verdi: “1 Nisan itibariyle Ayakkabı ve Aksesuar Tasarımcılar Birliği’ni kurduk. 17 tasarımcıyla başladığımız bu çatı altında Türkiye’deki ayakkabı tasarımcılarını biraraya getirmek istiyoruz. İlk etapta hedefimiz 50 tasarımcı. Sektör olarak oldukça nitelikliyiz, ancak kendimizi iyi pazarlayamıyoruz. Amacımız bu tasarımcılarla dünyaya sektörümüzü iyi tanıtmak ve pazarlamak olacak.”