Yanlış bilgi yanlış AVM yaptırdı

Leyla İLHAN

İSTANBUL - Alıveriş Merkezi Yatırımcıları Derneği (AYD) Başkanı Hakan Kodal, 35 milyar dolarlık yatırımın yapıldığı alışveriş merkezi sektöründe objektif olmayan bilgiler nedeniyle birçok Alışveriş Merkezi (AVM) yatırımının yanlış yapıldığını söyledi.

Bir alışveriş merkezinin yatırım tutarının 150-200 milyon dolar olduğunu belirten Kodal, "Bu sadece AVM için yapılan bölüm, aynı zamanda organize perakende bunların içinde binlerce mağaza açtı. Bir mağaza dekorasyonu için 100 bin lira ile 1 milyon dolar arasında yatırım yapılıyor. Yatırımın boyutu 70-80 milyon dolara çıkıyor.

Ancak bu mağazalardan bir bölümü açıldıktan sonra kapandı. Geri dönüp baktığımızda bazı AVM'ler iyi performans göstermediği için kapanmış. Buradaki en temel sorun, 'ne kadar ciro yapılır, kim buraya girmeli' konusunda, hem AVM yatırımcısının hem organize perakendenin hem de kiralayan firmaların hem de danışmanların bu konuda gerçekten objektif bilgiye göre çalışmamasından kaynaklanıyor" dedi.

"O yüzden pardon diyemezsiniz" diyen Kodal, "Bundan AVM yatırımcısı çok ciddi zarar gördü. Perakendeci 200 tane mağaza açıyor. 30 tanesinde yanılabilir. Ama bu durumdan sadece bu işin kiralamasını yapan firmalar ve danışmanlar para kazandı. Çünkü onların eli taşın altında değil" diye konuştu.

Kodal, sektörün büyük sorun yaratan bu sıkıntısını gidermek için ciddi araştırmalar yaparak AVM endeksleri hazırladıklarını kaydederek, "Bu bilgiler sayesinde yanlış yatırımların önüne geçeceğimiz gibi var olan yatırımların da daha iyi performans göstermesini sağlayarak, sağlıklı büyümeyi sağlayacağız" açıklamasını yaptı.

Alışveriş caddesi eksiliği AVM yatırımlarını tetikliyor

Türkiye'de şu anda 46 ilde 260 AVM'nin faaliyet gösterdiğini aktaran Kodal, bu kadar fazla AVM yapılmasında alışveriş caddelerinin eksikliğinin de rol oynadığını söyledi. Hakan Kodal, "15 milyonlu İstanbul'da sadece Bağdat Caddesi, İstiklal ve Nişantaşı var. Normalde böyle bir yerde bunun çok daha fazla olması lazım.

AVM'lerin fazla olması bu açıklardan kaynaklanıyor" dedi. Var olan alışveriş caddelerinin de yeterli olmadığını kaydeden Kodal, "Olanlarda otopark yok, sirkülasyon, toplu ulaşım, yeşil alanlar, otopark, güvenlik, kaldırımların düzenliliği, temizlik, meydanlar ve eğlence alanları yetersiz" dedi.

Orta ölçekli kentlerde 2 AVM

Son zamanlarda Anadolu'ya kayan AVM yatırımlarını da değerlendiren Hakan Kodal, AVM yatırımları açısından artık Anadolu'da bir doygunluk noktasına gidildiğini kaydetti. 2010 yılında toplam 22 AVM açıldığını bunların yarısı Anadolu da bulunduğunu ifade eden Kodal, son 3 yıl içinde Anadolu'da toplam 62 AVM açıldığını belirterek, "Erzurum da bir tane AVM var. 2'incisi açılıyor. Üçüncüsü yolda.

Aslında Konya, Ankara, Antalya, Kayseri gibi iller dışında nüfusu 300 bin ile 700 bin olan orta ölçekli ilerde alım gücü ve sayısına göre 1 veya en fazla iki tane AVM olabilir. Genel ise 500 bin nüfusa 1 alışveriş merkezidir. Böyle bakıldığında Anadolu kentleri içinde AVM olan iller çoğunlukta. Olmayanlarda yapılmaya devam ediliyor" dedi.

Anadolu halkı ilk bir iki yıl meraktan gidiyor

Anadolu AVM'lerinin ciddi bir değişimi tetiklediğini kaydeden Kodal, Anadolu'da genellikle apartman da döndürme mağazalar olduğunu belirterek, "Böyle baktığımızda AVM'ler esasında hiç olmayan özellikleri o kente götürüyor. Anadolu'daki kadınların genç kızların, tek yada arkadaşlarıyla gezmesine olanak sağlıyor.

Sinemasından eğlence mekanına henüz orada olmayan belli markaları da getiriyor. Buda harcama alışkanlıkları ile birlikte giyimlerini de tetikliyor. Yapılan sosyal etkinlikleri etkiliyor" dedi.

Anadolu halkının ilk bir iki yıl meraktan alışveriş merkezine gittiğini ifade eden Hakan Kodal, "Ondan sonra ayakları alışıyor, sonra vazgeçemiyorlar. Geleneksel perakendeden uzaklaşıp daha fazlasını istemeye başlıyorlar" dedi. AVM'lerin yavaş yavaş o kentin sosyal dokusuna etki ederek insanların daha fazla dışarı çıkmaya ittiğini anlatan Kodal "Bu bir tüketim toplumu yaratsa da bu daha fazla çalışmaya itiyor.

Gençliğin bir araya geldiği, halkla buluştuğu mekanlar haline geliyor. Eskiden cadde aralarında gençlerin gittiği kafeler, öbür tarafta yaşlıların gittiği mekanlar var iken, şimdi AVM içinde hepsini birlikte görüyoruz" şeklinde konuştu.

AVM için çerçeve yasasına ihtiyaç var

Yapılacak AVM yatırımlarında bundan sonraki süreçte Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) raporu istenmesi konusuna değinen Kodal, "Korunması gerekmeyen bir yerde ÇED raporu doğru değil. Zaten mevcut yatırımlar yapıldı. Yoksa ÇED raporu getirin yoksa kapatırız mı diyecekler. Böyle bir şey olabilir mi? Geriye dönük işler yaparsanız bu ülkeye kimse bir daha yatırım yapmaz.

Zaten 60 bin metrekarenin üzerinde o kadar çok onaya tabi oluyorsunuz" dedi. AVM'ler konusunda bir şey yapılması gerektiğini belirten Kodal, "Ancak bu mevcut bir şeyi getirerek olmamalı. AVM'lerle ilgili belki bir genel çerçeve yasasına ihtiyaç var" dedi.

Yerli markalar organize perakendeye katılıyor

Kodal, AVM'lerin Anadolu'ya gidişiyle birlikte başarılı yerli markaların yavaş yavaş organize perakendeye katılmaya başladığını da dikkat çekti. "Eskiden esnaf AVM'ler bizi mahvediyor diyordu. Halbuki biz dönüştürüyoruz" diyen Kodal, "Adapte olanlar açısından çok ciddi bir büyüme potansiyeli getiriyor. Üstelik kayıtlı ekonomi ve müşteri açısından inanılmaz bir avantaj sağlıyoruz" yorumunu yaptı.