Verimlilikte düşündüren tablo

İbrahim EKİNCİ

İSTANBUL - Türkiye'de üretimi olmayan bir şey neredeyse yok. Ancak Türkiye'nin gelişmiş ülkeler dikkate alındığında neredeyse daha verimli olduğu ürün de yok. Türkiye aynı ürün veya hizmeti, ortalama bir Avrupa ülkesine göre 2 kat civarında fazla enerji harcayarak üretiyor.

Türkiye'de bir saatte kişi başına üretilen milli hasılanın değeri 25.3 dolar Lüksemburg'da 74 dolar. OECD ortalaması Türkiye'nin iki katına yakın. ABD üretimi 100 kabul edildiğinde, yüksek teknolojide ürün verimliliği Türkiye'de 27. Türkiye'nin en iyi olduğu sektörlerden biri tekstil ve hazır giyim. Ama yine verimlilik görece düşük. Milli Prodüktivite Merkezi'nin verilerine göre hazır giyimde işgücü verimliliği, İtalya 100 kabul edildiğinde Türkiye'de 60'da kalıyor.

Tarımda daha çarpıcı sonuçlar var. ABD'li koyun besliyor. Bir koyunun karkas ağırlığı 33 kilo. Türkiye'de bunun yarısından az. Büyükbaş hayvanda da durum farklı değil. Türkiye'de büyükbaş hayvan karkas ağırlığı ortalaması 215 kilo, ABD'de bu rakam 357 kilo. Türkiye'de bir inekten yılda 2.666 kilo süt alınıyor, (Tarım Bakanlığı verilerine göre 2.758 Lt/baş) AB'de 6 bin 90 Lt/baş. Danimarka'da 8.337 kg.

"Almanya gibi olsak gelirimiz üç kat artar"

Mercimekte Çin'deki verim Türkiye'yi ikiye katlıyor. Kovan başına alınan balda Kanada, Türkiye'yi 4'e katlıyor. Patateste ABD, Türkiye'yi ikiye katlıyor. Çavdarda İngiltere, Türkiye'yi üçe katlıyor. Yoncada Türkiye bin alıyorsa, aynı alandan Almanya 3 alıyor. Türkiye eğer verimlilikte gelişmiş ülkelerin düzeyini yakalarsa ne olur? İstanbul Sanayi Odası'nın (İSO) 'Sürdürülebilir Rekabet Gücü-Sanayi ve Ekonomide Yapısal Dönüşüm' temasıyla düzenlediği '9. Sanayi Kongresi'nde konuşan TOBB Başkanı M. Rifat Hisarcıklıoğlu, bu soruya şöyle bir yanıt vermişti:

"İddialı bir reform gündemiyle ve etkin bir sanayi stratejisiyle, ülkemizdeki iş yapma ortamının kalitesini, örneğin Almanya'daki iş ortamının kalitesini getirirsek, işgücü verimliliğini Almanya'dakine benzer bir düzeye çıkartabilirsek Türkiye'nin milli geliri tam 3 kat artar. Yani bugünkünden 3 kat daha fazla kazancımız olur, 3 kat zenginleşiriz. Bu da Türkiye'yi, dünyanın 8. büyük ekonomisi haline getirir."

MÜSİAD Tarım Raporu'na göre sadece doğru ve yeterli sulama ile birçok üründe verimin 2.5 kat artırılması mümkün. Türkiye'deki alan verimliliği Batı Avrupa'dan buğdayda 2.5 kat, arpada 2 kat, mısırda 2 kat, şeker pancarında 1.5 kat daha düşük.

Buğdayda, Türkiye'de dekar başına 226 kilo buğday alınıyor, AB'de 540 kilo alınıyor. MÜSİAD Tarım Raporu'na göre hektar başına buğday veriminde dünya ortalaması 2.829 kilo, Türkiye'de 2.124 kilo. Yine hektar başına verim İrlanda'da 9.924, Belçika'da 8.981, Namibya'da 8.889, Hollanda'da 8.862 kilo. Fransa, İngiltere gibi ülkelerde iki katından fazla.

Şeker pancarında Türkiye'de dekar başına 4 bin 260 kilo verim alınıyor, AB'de 5 bin 740 kilo. Mısırda hektar başına verim dünya ortalaması 5.010 kilo, Türkiye ortalaması 6.838. Türkiye dünya ortalamasının üzerinde olmakta birlikte, birçok ülkenin gerisinde. Mısır üretiminde hektar başına verimlilik Kuveyt'e 21.000, Ürdün'de 18.750, İsrail'de 15.496, Katar'da 12.153 kilo. Yeni Zelanda, Şili ve Belçika'da da Türkiye'nin iki katına yakın.

Türkiye'nin görece iyi olduğu birkaç ürün var

Türkiye'de hektar başına zeytin verimliliği bin 35 kilo, İspanya, İtalya ve Yunanistan'da en az bunun iki katı. Dekar başına çeltik verimi Türkiye'de 470.5 kilo, ABD'de 741, Japonya'da 662.5, Çin'de 626.2 kilo.

Dünya ortalamalarının üzerinde yer almakla birlikte, Türkiye fasulye verimi açısından dünyada 39., nohut veriminde 23'üncü sırada, bakla verimi açısından 17'nci sırada, mercimek verimi açısından 12'nci sırada yer alıyor. Pamukta, 1 hektar alandan Avustralya 1932, Brezilya 1446 kilo verim alıyor. Türkiye 1360 kilo.

Bir dekardan ABD'liler 4 bin 115.2 kilo, İngilizler 4 bin 81 kilo, Hollandalılar 4 bin 72.5 kilo, Fransızlar 3.997 kilo, Almanlar 3 bin 459.9 kilo, Japonlar 3 bin 333.3 kilo patates alıyor. Türkiye'nin verimi 2 bin 650 kilo. Türkiye bu üründe dünya ortalamasının (1613 kg/dekar) üzerinde verim alıyor.

Arpada verim, hektar başına

Yeni Zelenda'da 8.496 kilo, Türkiye'de 2.128 kilo. Türkiye'nin daha yüksek verimliliğe sahip olduğu tek ürün ayçiçeği. Dekar başına Türkiye'de 201, AB'de 193 kilo alınabiliyor. Türkiye, elma ve çayda üretiminde de görece iyi sayılıyor. Çay'da Kenya'nın gerisinde kalıyor.

MPM Başkanı Mustafa Deryal'ın değerlendirmesi

"Türkiye, verimlilikte dünyanın neresinde" sorusuna Milli Prodüktivite Merkezi Başkanı Mustafa Deryal'ın yanıtı şöyle:

"Genel olarak verimlilik, bir ülkenin gelişmişlik seviyesinin en anlamlı göstergelerinden biridir. Çünkü ülkenin toplam üretimi ile o üretimi yaratan çalışan insan sayısı arasındaki ilişkiyi gösterir. Bu ölçüte göre ülke, sektör, ürün ve firma bazında karşılaştırmalar yapılabilir. Türkiye'deki işgücü verimliliği gelişmiş ülkelerden 2-3 kat daha düşük seviyede. Türkiye'de verimlilik, hem toplamda hem de alt sektörlerin her birinde potansiyelin çok altındadır.

Yapılan çalışmalarda Türkiye'deki verimlilik düzeyinin arkasında; teknolojik seviye, işgücünün nitelik düzeyi, yapısal sorunlar, makro ekonomik politikalar ve kayıt dışı ekonomi gibi değişkenlerin olduğu ortaya çıkmaktadır. Türkiye küresel kriz sonrası ortamda daha güçlü bir sosyo -ekonomik yapıda rol alabilmesi için verimlilik odaklı büyüme yaklaşımı ile makro ekonomik sorunlara çözüm üretme uygulamasına yönelmelidir.

Hem işsizlik düzeyini önemli ölçüde düşürme, hem büyüme hızını yüksek ve istikrarlı kılma, hem de gelir dağılımında daha adil bir politika uygulayabilmek için dinamik verimlilik yaklaşımını her düzeyde uygulamak gerekiyor."

MPM kaynaklarına göre verimlilik göstergeleri:

-Türkiye'nin yüksek-teknoloji ürünlerindeki verimliliği ABD'nin yüzde 27'si, orta-teknoloji ürünlerinde yüzde 28'i, düşükteknoloji ürünlerinde yüzde 21'i düzeyinde.

- Telekomünikasyon sektöründe toplam faktör verimliliği ABD'nin yüzde 64'ü seviyesinde.

- Elektrik sektöründe toplam faktör verimliliği ABD'nin yüzde 75'i seviyesinde.

- Büyük özel bankalardaki toplam işgücü verimliliği ABD'nin yüzde 55'i, devlet bankalarında yüzde 38'i, orta ve küçük ölçekli bankalarda yüzde 31'i düzeyinde.

- Süt ürünleri sektöründe işgücü verimliliği ABD'nin yüzde 50'si seviyesinde. (Bu oran modern işletmelerde yüzde 93, mandıralarda yüzde 27 düzeyinde.)

- Türkiye'de hazır giyim sektöründe işgücü verimlilik seviyesi İtalya'nın yüzde 60'ı seviyesinde.

- Otomotiv yan sanayiide toplam faktör verimliliği ABD'nin yüzde 91'i, işgücü verimliliği yüzde 68 düzeyinde.

- Çimento sektöründe faktör verimliliği ABD'nin yüzde 84'ü, işgücü verimliliği yüzde 50'si seviyesinde.

- Hızlı tüketim malları perakendeciliğindeki toplam işgücü verimliliği ABD'nin yüzde 29'u kadar.

- Bisküvi ve şekerleme sektöründe işgücü verimliliği ABD'ye göre yüzde 35 seviyesinde. Bu oran modern işletmelerde yüzde 69, geleneksel üreticilerde yüzde 18 düzeyinde.

- Demir-çelik sektörünün işgücü verimliliği ABD'ye göre yüzde 76 seviyesindedir.