Türkiye'nin en büyük şirketi Tüpraş

İSTANBUL - Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş (TÜPRAŞ), Ekonomi dergisi Fortune'nin, Türkiye'nin en büyük 500 şirketini belirlendiği "Fortune 500"de 20 milyar 389 milyon 883 bin lira net satış ile ilk sırada yer aldı.

Fortune'nin Finar D&B'nin katkılarıyla hazırladığı Fortune 500, düzenlenen basın toplantısı ile açıklandı.

Toplantıda verilen bilgiye göre TÜPRAŞ'ın 20 milyar 389 milyon 883 bin lira net satış ile ilk sırada yer aldığı listede, bu şirketi 19 milyar 542 milyon 588 bin 830 lira ile Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş., 18 milyar 326 milyon 416 bin 65 lira ile Botaş Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş izledi.

Geçen yıl Fortune 500 şirketlerinin net satışları bir önceki yıla göre yüzde 10 civarında azalarak 353,5 milyar liraya geriledi.

Fortune 500'ün net satışlarının yüzde 35'ine yakınını gerçekleştiren ilk 10 şirket içerisinde geçen yıl satışlarını en fazla artıran ise Türk Hava Yolları oldu.

Sektör bazında bakıldığında en yüksek düşüş yüzde 28 ile metal döküm ve işleme sektöründe yaşanırken, yüzde 24,3 ile kuyumculuk, yüzde 23,3 ile petrol ve türevleri üretim ve dağıtım sektörleri ikinci ve üçüncü sırada yer aldı.

Geçen yıl tahıl, süt, et ve su ürünleri sektörlerindeki şirketlerin satışları ise ortalama 35,8 oranında arttı.

Benzer bir durum perakende ticaret mağazaları için de söz konusu oldu. Bu sektör şirketleri, geçen yıl satışlarını yüzde 30 civarında artırırken, medikal ve ilaç sektörü şirketlerindeki artış yüzde 20,6, toptan gıda içecek ve temizlik ürünleri sektörü şirketlerindeki artış ortalama yüzde 17,6 olarak gerçekleşti.

Tüpraş, bu yıl ihracat listesine 7. sıradan girebildi

Toplantıda verilen bilgiye göre, net satış gelirleri 2009 yılında bir önceki yıla göre yüzde 33,1 düşerek 20 milyar 389 milyon liraya gerileyen Tüpraş, bu düşüşe rağmen Fortune 500'deki ilk sıradaki yerini korudu.

2008 yılında ihracat gelirinde de birinci sırada olan Tüpraş, bu yıl ihracat listesine 7. sıradan girebildi.

Net satışlardan elde ettiği 19 milyar 542 milyon lira gelirle Tüpraş'ın ardından ikinciliğe oturan Türkiye Elektrik Dağıtım ise yine Fortune 500'ün en fazla zarar eden şirketi oldu.

BOTAŞ ise 18 milyar 326 milyon lira satış geliriyle listeye üçüncü sıradan girdi.

Petrol Ofisi 2008'deki yerini koruyarak 2009 yılı net satışlarında da listenin 4. sırasında yer aldı. Şirketin net satışları geçen yıl yüzde 18 oranında azalarak 14 milyar 94 milyon 912 bin 129 liraya geriledi.

Petrol Ofisi'ni 10 milyar 568 milyon 461 bin lira net satış ile Türk Telekom, 8 milyar 936 milyon 390 bin lira ile Turkcell, 8 milyar 891 milyon 493 bin 328 lira ile EÜAŞ Elektrik Üretim A.Ş izledi.

Fortune 500'ün 8. sırasında Shell& Turcas, 9. sırasında Enka İnşaat, 10. sırasında ise Türk Hava Yolları yer aldı.

123 milyar 470 milyon lira satış gelirine sahip olan ilk 10 şirketin altısı petrol ve enerji sektöründe, ikisi telekom, biri inşaat, biri de seyahat ve taşımacılık sektöründe faaliyet gösteriyor.

89 milyar 922 milyon lira satış gelirine sahip olan Fortune 500'ün ilk beş şirketinden dördü petrol ve enerji, biri ise telekom sektöründe faaliyet gösteriyor.

İhracatın payı geriledi

Fortune 500'de yer alan şirketlerin net satışlarının yüzde 78,19'unu iç satışlar oluştururken, ihracatın payı 2008'e göre 2 puana yakın gerileyerek yüzde 21,81'lerde kaldı.

Kriz döneminde Avrupa'ya olan coğrafi yakınlığın yarattığı fırsata rağmen Fortune 500'ün ihracatındaki daralma ise net satışlara göre daha yüksek oranda gerçekleşti.

2008'de 94,7 milyar lira olan Fortune 500 şirketlerinin ihracatı 2009 yılında yüzde 18,5 oranında düşerek 77,1 milyar liraya geriledi.

Fortune 500 listesinde yer alan ilk 10 şirketin ihracatındaki daralma ise daha yüksek oranda oldu. Toplam ihracatın yüzde 19'unu yapan bu şirketlerin 2008 yılında 18,6 milyar lira olan ihracatı geçen yıl yüzde 21,1 düşerek 14,7 milyar liraya geriledi.

Fortune 500 net satış gelirlerinde sektörlerin aldığı paya bakıldığında yüzde 13,73 ile en yüksek payı petrol ve türevleri üretim ve dağıtım sektörü alıyor. Ancak geçen yılki Fortune 500 sıralamasında bu sektörün aldığı payın yüzde 17,59 olduğu göz önüne alındığında önemli oranda gerileme olduğu dikkati çekiyor.

Benzer bir durum metal döküm ve işleme sektöründe de görüldü. Geçen yılki listede yüzde 7,36 oranında paya sahip olan metal döküm ve işleme sektörünün bu yılki net satışlardan aldığı pay yüzde 5,11'e geriledi.

Fortune 500 listesinde yüzde 10,09 oranındaki payla enerji sektörü 13 şirket ile ikinci sırada yer aldı.

Listede 13 şirketle yer alan depolama, taşımacılık ve lojistik, toplam satışlardan yüzde 5,91, 14 şirketle yer alan perakende ticaret mağazaları yüzde 5,35, 29 şirketin yer aldığı taşıt araçları ve ekipmanları imalat ve bakım yüzde 5,08, 13 şirketin yer aldığı elektronik ve telekomünikasyon sektörü ise yüzde 5,02 pay aldı.

Karlar arttı, 43 bin kişi işsiz kaldı

Fortune 500'e göre, Fortune 500 şirketlerinin net karları 2009'da yüzde 62 oranında artışla 21 milyar liraya ulaştı. Listede yer alan şirketlerden 429'u kar açıklarken, 71'i ise zarar açıkladı. 2008'de 142 şirket zarar açıklamıştı.

Fortune 500 şirketleri 2009 yılında 43 bin 333 çalışanının işine son verdi. Fortune 500 listesinin yapılmaya başlandığı 2007 yılından itibaren bakıldığında ise 50 bin 278 çalışanın işine son verildiği görüldü.

Türkiye'nin 500 büyük şirketinin net satışlarının toplamının Wal-Mart'ın yarısının bir miktar üzerinde bir büyüklüğe ancak ulaşabildiğine dikkat çekilirken, ABD 500'ün ikinci şirketi olan Exxon Mobil'in net satışlarını yakalayamadığı ifade edildi.

500 şirketin 253'ü İstanbul'dan

Açıklanan Fortune 500'e göre, Kartaltepe Mensucat geçen yıl FVÖK'ünü en çok artıran şirket oldu. Şirketin FVÖK'ü yüzde 2 bin 875,7 oranında yükseldi.

Bu şirketi karını yüzde 2 bin 107,9 artıran Matesa Tekstil, yüzde 2 bin 43,4 oranında artıran Mondi Yatak izledi.

Satışlara bakıldığında ise Metro Ticari ve Mali Yatırımlar A.Ş. satışlarını yüzde 930,9 oranında artırarak listenin ilk sırasında yer alırken, Aynes Gıda satışlarını yüzde 405, Nadir Metal de yüzde 177,9 oranında yükseltti.

Polat Yol Yapı geçen yıl ihracatını yüzde 6 bin 926,1 oranında artırarak ihracatını en çok yükselten şirket olurken, bu şirketi ihracatını yüzde bin 951,3 artıran KVK, yüzde bin 549 artıran İnci İnşaat takip etti.

Fortune 500'e göre EÜAŞ 15 milyar 687 milyon lira ile özkaynakları en yüksek şirket oldu. EÜAŞ'yi 8 milyar 832 milyon lira ile Turkcell, 7 milyar 882 milyon lira ile de BOTAŞ izledi.

Türk Telekom, 34 bin 86 kişi ile çalışan sayısı en yüksek şirket olurken, Enka İnşaat 26 bin 232 kişi ile listenin ikinci, Arçelik de 16 bin 775 çalışan ile üçüncü sırasında yer aldı.

Fortune 500'de 4 milyar 427 milyon lirayla FVÖK'ü en yüksek olan şirket BOTAŞ oldu. Türk Telekom'un geçen yıl FVÖK'ü 2 milyar 987 milyon lira, Turkcell'inki ise 2 milyar 554 milyon lira düzeyinde gerçekleşti.

Listedeki 500 şirketin 253'ü İstanbul'dan, 44'ü Ankara'dan, 32'si İzmir'den oldu. Böylece 500 şirketin 329'u Türkiye'nin en büyük 3 kentinde yer aldı.

Bursa 29 şirket ile 4. sırada bulunurken, bu ili 18 şirket ile Kocaeli, 15 şirket ile Kayseri, 12 şirket ile Gaziantep izledi.

Daha önce listede bulunmayan Muğla 2, Burdur, Diyarbakır, Düzce ve Siirt ise birer şirketle listeye girdi.

Türkiye'deki 81 ilin 39'unun giremediği sıralamada, en önemli sıçramayı şirket sayısı 243'ten 253'e çıkan İstanbul yaptı.