Türkiye halka arzda dünyanın çok gerisinde

ANKARA - Türkiye'de halka arz konusunda bu yıl atılım beklenirken, global krizin yaşandığı geçtiğimiz yıl, İMKB'de 1, Kore borsasında 69, Polonya borsasında 36 halka arz gerçekleştirildi.

İMKB verilerine göre, geçtiğimiz yıl Türkiye'de 6 milyon dolar tutarında sadece 1 halka arz yapılırken, Kore'de 69 şirket, 2 milyar 692 milyon dolarlık hissesini halka arz etti. Polonya'da 36 şirket 2 milyar 212 milyon dolarlık hissesini geçen yıl halka arz ederken, Brezilya'da halka arz tutarı 11 milyar doların üzerinde gerçekleşti.

Global krize karşın, geçtiğimiz yıl Brezilya'da 8 şirket 11 milyar 65 milyon dolarlık hissesini halka arz etti.

Türkiye'de halen İMKB'de 315 şirket işlem görüyor. Türkiye, borsada hisse senedi işlem gören şirket sayısı açısından gelişmekte olan piyasalar arasında 16. sırada bulunuyor.

Gelişmekte olan ülkeler arasında borsadaki şirket sayısı açısından ilk sırada, 5 bine yakın şirket ile Hindistan-Bombay borsası yer alıyor. Onu, bin 500'e yakın şirket ile Hindistan Ulusal Borsası, bine yakın şirket ile Malezya borsası izliyor. Çin'in Şangay ve Şenzen borsalarında da 900 civarında şirketin hissesi işlem görüyor. İşlem gören şirket sayısı, Tayvan borsasında 800, Tel Aviv borsasında 700, Tayland ve Varşova borsalarında 500-600 civarında seyrediyor. Endonezya, Güney Afrika, Brezilya, Meksika, Tahran ve Mısır borsalarında İMKB'den daha fazla sayıda şirketin hissesi işlem görüyor.

Ürdün, Filipinler, Şili, Peru, Sri Lanka borsalarında işlem gören şirketlerin sayısı 100-300 arasında.

SPK mevzuatta düzenleme yapacak

Türkiye'de halka arzın artırılması amacıyla SPK da halka arz prosedürünün kolaylaştırılması için mevzuatta yeniden düzenleme yapmaya hazırlanıyor. Yakında tamamlanması beklenen halka arz mevzuatına ilişkin taslakta yapılan 'halka arzlarda aracılık yüklenimi zorunluluğunun ve asgari halka arz oranı zorunluluğunun kaldırılması, ilk ve ikincil halka arzlarda 3 ve 9 aylık ara dönem finansal tablolarının ve bağımsız denetim raporlarının izahnamede yer alması zorunluluğunun kaldırılması, içsel bilgiye ulaşabilecek durumda olan kişiler için mevcut olan pay alım yasağının kaldırılması' gibi değişiklikler, ilgili çevreler tarafından 'devrim' olarak nitelendiriliyor.

Halka arzın artmasında, vergisel teşviklerin büyük önem taşıdığına dikkat çekiliyor. Vergisel teşviklerin yoğun olduğu 1990-2008 arasında İMKB'de yılda ortalama 24 şirket halka açılırken, teşviklerin kaldırıldığı 2001-2008 döneminde halka açılan şirket sayısı ortalaması 7'ye düştü. Geçen yıl ise sadece bir şirket halka açıldı.

Türkiye'de 1990'da 35, 1991'de 25, 1992'de 14, 1993'de 16, 1994'te 25, 1995'te 29, 1996'da 27, 1997'de 29, 1998'de 20, 1999'da 10 şirket halka açılırken, 200'de bu sayı 35'e kadar çıktı. Krizin yaşandığı 2001'de 1, 2002'de 4, 2003'te 2, 2004'te 12, 2005'te 9, 2006'da 16, 2007'de 9 ve 2008'de 2 şirket halka açılmıştı. Halka açılan şirmetlere, 2005 yılına kadar kar payı dağıtım teşviği, gayrimenkul ve iştirak hisseleri satış karı teşviği gibi teşvikler uygulanmıştı.

İMKB, sermaye piyasasının sunduğu imkanlardan şirketlerin daha etkin şekilde yararlanması için başlatılan çalışmalar kapsamında, 6-7 Mayıs günlerinde,  İstanbul'da, 'Halka Arz Seferberliği İstanbul Zirvesi' organizasyonu gerçekleştirecek. Halka arz seferberliği kapsamında, halen 310 civarında olan İMKB'de hisseleri işlem gören şirket sayısının 2023'te binin üzerine çıkarılması, öncelikle de İSO'nun en büyük sanayi kuruluşları listesinde yer alan bin şirketin tamamının borsaya çekilmesi hedefleniyor.