Türkiye en çevreci
OECD üyesi ve benzer 41 üye içinde benzine en yüksek vergi Türkiye'de, ancak karbondioksit üretimini en yüksek vergileyen yükselen piyasa ekonomisi de yine Türkiye çıktı.
Türkiye, Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (OECD)'nda benzinden en fazla vergi alınan ülke unvanını korudu. Bununla birlikte Türkiye, çevreyi koruma adına rekabette dezavantaj oluşturacak şekilde ton başına karbondioksit üretimini rakibi birçok yükselen piyasa ekonomisinden daha fazla vergilendiriyor. OECD'nin "Enerji Kullanımında Vergi 2015" raporu yayınlandı. Rapora göre benzinden giga jul enerji başına 26 euro vergi alınan Türkiye 34 üyeye sahip OECD ve ilişkili olduğu 41 ülke arasında birinci oldu. İkinci Hollanda'da benzinden giga jul enerji başına yaklaşık 23 euro vergi alınıyor. Benzine en fazla vergi sıralaması, Norveç, İtalya, İngiltere, Yunanistan, Almanya, Finlandiya, İsveç, Belçika şeklinde sıralanıyor. OECD ve yakın ilişkide bulunduğu ülkelerde benzinden en az vergi alanlar arasında Brezilya, Endonezya, Rusya, Meksika, ABD, Kanada, Çin, Hindistan yer aldı.
Türkiye ulaştırmada kullanılan dizel yakıttan yüksek verginin alındığı ülkeler arasında da bulunuyor. Giga jul enerji başına Türkiye'de dizel yakıttan yaklaşık 14 euro vergi alınıyor. Vergi miktarı OECD ülkelerinde yüksek, ancak Yeni Zelanda, Şili, Hindistan, Çin, Kanada, ABD, Meksika, Rusya, Endonezya ve Brezilya'da sıfıra yakın.
Ulaştırmada kullanılan yakıtta genel vergi oranları
Benzine vergide birinci olsa da ulaştırmada kullanılan enerji kaynaklarının "ortalama" efektif vergi oranları açısından ise Türkiye en yüksek vergi veren ülke değil. Ulaştırmada genel akaryakıt vergilendirmesi en büyükten küçüğe; İngiltere, Çekoslovakya, İsrail, İtalya, Hollanda, Finlandiya, Almanya, İsveç, Yunanistan, İrlanda, Türkiye şeklinde sıralanıyor. Türkiye bu alanda 41 ülkeli listede 11'inci sırada bulunuyor.
Ekonomi genelinde enerji kullamınına yüklenen vergiler
Türkiye ekonomide genel enerji kullanımına yüklenen vergiler açısından ise OECD bünyesinde ve yakınında bulunan 41 ülke arasında 18'inci oldu. Türkiye bu sırayı giga jul başına 2.9 euro vergi uygulayarak aldı. Genel ekonomide enerjiden en fazla vergi alan ülkeler Lüksemburg (6.58 euro), Danimarka, Çek Cumhuriyeti, Hollanda, İrlanda, İsrail, Yunanistan, İtalya, İngiltere şeklinde sıralanıyor. Genel ekonomi itibarıyla enerjiden en fazla vergi alan ülkeler Endonezya, Rusya, Meksika, Hindistan, Çin, ABD şeklinde sıralanıyor ve alınan vergiler "0" euro civarında.
Türkiye yükselen ülkelerin en çevrecisi
OECD üyesi ya da benzeri 41 ülke arasında Türkiye, çevre kirliliğini koruma adına ton başına karbondioksit üretiminin en fazla vergilendirildiği 21'inci ülke oldu. Birinci sıradaki İsviçre'de bir ton karbondioksit üretimi başına 107.3 euro vergi alınıyor. İkinci Lüksemburg 97 euro dolayında vergi uyguluyor. Türkiye'de bir ton karbondioksit üretecek enerjiden yaklaşık 40 euro vergi alınıyor. Karbondioksit salınımından sıfıra yakın verginin alındığı ülkeler ise Türkiye'nin rakibi; Endonezya, Rusya, Brezilya, Meksika, Hindistan ile dünya devi Çin ve ABD ekonomileri. İskandinavya ve özellikle AB ülkeleri karbondioksit üretimini yüksek vergilendiriyor.
Raporun petrol ürünleri dışında doğalgazın, birçok ülkede ulaştırmada kullanılan enerji içinde önemli bir yer tuttuğu belirtildi.
Doğalgaz ulaştırmada en fazla Rusya'da kullanılıyor (yüzde 33), Rusya'yı yüzde 20 kullanımla Arjantin ve yüzde 18 kullanımla Slovak Cumhuriyeti izliyor. Brezilya ve Slovak Cumhuriyeti aynı zamanda ulaşımda küçük de olsa yüzde 7'ler düzeyinde "biyoyakıt"tan da faydalanıyor. Raporda, "Sadece Arjantin, Brezilya, Kore, Rusya ve Slovak Cumhuriyeti ve Türkiye ulaşımda kullandıkları enerjinin yüzde 20'sinden fazlasını petrol kökenli olmayan kaynaklardan elde ediyor" denildi.
Raporun ulaştırmada kullanılan enerji üzerindeki efektif vergi oranlarının incelendiği bölümünde şöyle denildi:
"Ulaştırmada kullanılan enerjide efektif vergi oranları petrol ürünlerinde tipik olarak diğer yakıtlardan daha fazladır. Ulaştırmada petrol dışı enerjinin daha yüksek pay aldığı ülkeler ise nispeten düşük genel oranlara sahip. Bu örneğin ulaştırma amaçlı benzin kullanımında gözlenen en yüksek vergi oranına sahip olan ama nispi olarak ulaştırmada yüksek LPG kullanıma sahip bulunan Türkiye'de böyle."
Genel durum
Rapora göre vergi akaryakıtın çevre üzerindeki olumsuz etkilerini bir ölçüde azaltabilir, ancak enerjiye uygulanan vergilerin birkaç küçük istisna dışında çevre dostu etkileri tam anlamıyla elde edilemiyor. Zengin ülkeler kişi başına daha çok enerji tüketimiyle birlikte enerjiye daha yüksek vergi koyuyor. Ulaştırmada akaryakıt vergisi diğer enerji kaynaklarına göre daha yüksek.
