Türk şirketlerin yurtdışı faaliyetleri genişliyor

İSTANBUL - Çok uluslu Türk şirketlerinin doğrudan yurt dışı mal varlıkları 31 milyar 402 milyon dolara, yurt dışı satış hacmi ise 14 milyar 726 milyon dolara ulaştı.

Kadir Has Üniversitesi Ekonomi Bölümü, Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK), New York Columbia Üniversitesi Vale Center Columbia (VCC) ve KPMG işbirliğiyle yaptıkları çalışmanın ikincisi olan "Çok uluslu Türk Şirketleri" araştırmasının sonuçları Kadir Has Üniversitesinde açıklandı.

Buna göre yapılan kriterlere uyan Sabancı Holding, Doğus Grup, Enka, Türkcell, Çalık Halding, Turkish Petrol Corporation, Koç Holding, Şişecam, Tekfen Holding, Doğan Holding, Alarko Grup, TAV Holding, Zorlu Enerji Grup, Orhan Holding, Eczacıbaşı Holding, Borusan Holding, Yıldız Holding, Eroğlu Holding, Çelebi Holding gibi 19 uluslararası şirket yer aldı.

Araştırmaya göre, Sabancı Holding'in 74 milyar 300 milyon dolar olan toplam varlığının 8 milyar 51 milyon doları yurt dışında bulunuyor. Holdingin yaptığı 12 milyon 175 bin dolar olan toplam satışın 1 milyar 319 milyon doları yurt dışından elde ediliyor. Holding 55 bin 201 toplam istihdam sağlarken bunun 5 bin 982'si yurt dışında bulunuyor. Holdingin 18 ülkede 34 iştiraki var.

Toplam 12 ülkede 21 iştiraki bulunan Doğuş Grup'un ise 28 milyar 507 milyon dolar olan toplam varlığının 6 milyar 357 milyon doları yurt dışında. Grubun 5 milyar 193 milyon dolar olan toplam satışının 1 milyar 158 milyon doları yurt dışından gerçekleşiyor. Holdingin 28 bin olan toplam istihdamının 6 bin 244'ü de yurt dışında  bulunuyor. 

Üçüncü sırada yer alan Enka'nın ise 9 ülkede 42 iştiraki bulunuyor. Enka'nın 7 milyar 45 milyon dolar olan toplam varlığının 3 milyar 195 milyon doları yurt dışında bulunuyor. Toplam 5 milyar 261 milyon olan satışının 2 milyar 30 milyonu da yurt dışından gerçekleşiyor. Şirketin 18 bin 550 olan toplam istihdamının 14 bin 116'sı yurt dışında sunuluyor.

Araştırmaya göre, 19 şirketin yabancı doğrudan yatırımları baz alınarak yapılan sıralamada, çok uluslu Türk şirketlerinin yurt dışı mal varlıkları 31 milyar 402 milyon dolar, yurt dışı satış hacmi 14 milyar 726 milyon dolar olarak tespit edildi. Bu şirketler 6 kıtada 396 iştirake ve 89 bin 946 çalışana sahipler.

Türkiye gerilerde kalmış

Raporu açıklayan Kadir Has Üniversitesi Ekonomi Bölümü Başkanı Doç. Dr. Sedat Aybar, araştırmanın gelişmekte olan ülkeleri kapsadığını ve bunun içinde Çin, Brezilya, Hindistan, İsrail, Meksika, Arjantin, Türkiye ve Slovenya'nın bulunduğunu belirtti.

Rusya'da 2009'daki doğrudan dış yatırım stokunun 248 milyar dolar, akımın ise 46 milyar dolar civarında olduğunu, Çin'in 2009'da yurt dışına 48 milyar dolarlık bir doğrudan yatırım yaptığını anlatan Aybar, Brezilya'nın toplam 158 milyar dolar civarında dış yatırım stoku bulunurken, 2009'da yaptığı doğrudan dış yatırımın 10 milyar dolar civarında azaldığını anlatan Aybar, "Bu ülkelerle karşılaştırıldığında Türkiye'nin doğrudan dış yatırım stoku 14 milyar 790 milyon, akım ise 1 milyar 551 milyon dolar civarında. Türkiye kendisiyle iktisadi olarak büyüklüğü benzer ülkeler içinde doğrudan dış yatırım konusunda gerilerde kalmış" dedi.

Satışlar yurtiçinde daha çok azalıyor

Araştırmaya göre, 19 uluslararası şirketin 2007'den 2009'a doğru yabancı varlıklarının yüzde 22 arttığını gördüklerini belirterek, şu bilgileri verdi:

"Bu 19 şirketin yurt içinde ve yurt dışındaki öz varlıklarının büyüme oranı ise yüzde 1. 19 şirketin 2007 senesinde yabancı özvarlıkları, tüm öz varlıklarının yüzde 11'ini yansıtıyorken, bu 2009 senesinde yüzde 14'ünü yansıtıyor. Bu, Türk çok uluslu şirketlerin yurt dışındaki yatırımlara kriz döneminde de verdikleri önemin azalmadığını gösteriyor. Türk şirketlerinin yurt dışı yatırımlara verdikleri önemin, yüzde 22 büyüme ile çok fazla olduğu ortaya çıkıyor. Bunun karşısında satışlarda Türk çok uluslu şirketlerinin satışlarında yüzde 4 gerileme var. Bunların toplam satışlarındaki gerileme yüzde 23. Yurt içinde yaptıkları satışlar, yurt dışındaki satışlardan daha büyük oranda geriliyor."