Türk halkı kartlı yaşamı sevdi

Naki BAKIR

ANKARA - Türk halkının kredi kartı kullanımı ve buna bağlı olarak kartlı ödeme sistemlerinin ekonomideki ağırlığının son on yılda rekor bir hızla büyüdüğü belirlendi. 2001 ekonomik krizinin ardından uygulamaya konulan Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı, bankacılık sisteminde gerçekleştirilen yapısal güçlendirme ve reform ile ekonomide taşların yerine oturduğu ve küresel finansal sistemi ile entegrasyonun arttığı bu dönemde, "kartlı yaşam" hızla yaygınlaştı.

DÜNYA'nın; Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Türkiye Bankalar Birliği (TBB) ve Bankalar arası Kart Merkezi (BKM) verilerinden yaptığı belirlemeye göre, ekonomide kayıtlılığı teşvik edici bir araç olarak değerlendirilen kartlı ödeme sistemlerinin iki önemli bileşeni olan kredi kartı ve banka kartlarının ekonomideki ağırlığı son on yılda çok hızlı bir artış gösterdi.

Cari fiyatlarla gayri safi yurt içi hasılanın (GSYH) yüzde 360 artışla 240 milyar 224 milyon liradan 1 trilyon 105 milyar 101 milyon liraya çıktığı 2001-2010 döneminde, kredi kartı ile alışveriş cirosu ise yüzde 1.599'luk (16 katlık) artışla 12 milyar 679 milyon liradan 215 milyar 375 milyon liraya yükseldi.

Kredi kartıyla yapılan harcamaların GSYH'deki payı bu dönemde yüzde 5.3'ten yüzde 19.5'e çıktı. GSYH içinde özel nihai tüketim harcamalarının yüzde 378.4 artışla 164 milyar 299 milyon liradan 786 milyar 79 milyon liraya çıktığı bu dönemde, söz konusu harcamalarda kredi kartının payı yüzde 7.7'den yüzde 27.4'e yükseldi.

Bu arada banka kartları ile yapılan alışverişlerin 2001 yılında sadece 56 milyon TL olan tutarı yüzde 15 bin 507'lik (156 katlık) artışla 2010 yılında 8 milyar 740 milyon liraya yükseldi. Banka kartı ile nakit çekimleri de yüzde 910 artışla 20 milyar 932 milyon liradan 211 milyar 482 milyon TL'ye ulaştı. 2001-2010 döneminde banka kartı ile alışverişin GSYH'deki payı yüzde 0.02'den yüzde 1'e yaklaşırken, bu kartlarla yapılan nakit çekimlerinin milli gelirdeki payı da yüzde 8.7'den yüzde 19.1'e yükseldi.

Kredi kartı sayısı 50, banka kartı 70 milyona yaklaştı

Türk halkının 1970'li yıllardan itibaren kullanmaya başladığı kredi kartlarının sayısı 2010 sonunda 50 milyona yaklaştı. Kredi kartları, gördüğü ilgi nedeniyle özellikle 1980'li yıllardan itibaren bankacılık kesiminin de gündemine girdi ve çok hızlı bir artış gösterdi.

1997 yılında 4.847.166 adet olan, 2001 sonunda 13 milyon 996 bin 806'ya yükselen kredi kartı sayısı, izleyen yıllarda da hızlı artışını sürdürerek 2010 sonunda 46.956.124 adede ulaştı. Kredi kartı sayısı 2001-2010 döneminde neredeyse üçe katlandı. Banka kartı sayısı da aynı dönemde bir kattan fazla büyüyerek 69 milyon 916 bin 462'ye ulaştı.