Tüpraş yine ipi göğüsledi

İSTANBUL - İş dergisi Fortune'nin Türkiye 500 çalışmasına göre, 500 şirketin toplam net satışı yüzde 28 artışla 452,8 milyar liraya yükselirken, listede birinciliği yine Tüpraş aldı. Fortune 500 şirketleri, geçen yıl ihracatlarını yüzde 24,2, net karlarını yüzde 22,2 artırırken, 117 bin 232 kişiyi işe aldı.

Türkiye'nin en büyük 500 şirketinin belirlendiği Fortune 500 Türkiye listesi, Fortune Türkiye Genel Yayın Yönetmeni Ali Ağaoğlu ve Finar/D&B Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı Selim Seval tarafından açıklandı.

Çalışmaya göre, 2009'da yüzde 10 civarında düşerek 353,5 milyar liraya gerileyen Fortune 500 şirketlerinin net satışları, geçen yıl yüzde 28 artışla 452,8 milyar liraya yükseldi. Fortune 500 net satışlarının yükselmesinde geçen yıl listeye girmeyen, ancak bu yıl şeffaflık politikalarını önde tutarak listeye giren birtakım büyük şirketlerin etkisinin olduğu belirtildi.

Net satışları 127 milyon TL

Fortune 500 2009 listesinde 500. sırada yer alan şirketin net satış geliri 88,7 milyon lira iken, yeni giren şirketlerin de etkisiyle 2010 listesinde 500. şirketin net satış geliri 127,3 milyon lira oldu.

Söz konusu listede yer alan şirketlerin net satışlarının yüzde 73,5'ini iç satışlar oluştururken, ihracatın payı 2009'a göre 4,5 puana yakın yükselerek yüzde 26,5'e çıktı. Kriz döneminde Avrupa'ya olan coğrafi yakınlığın yarattığı fırsatın da etkisiyle Fortune 500 şirketlerinin yaptığı toplam ihracat bir önceki yıla göre yüzde 24,2 oranında artarak 95 milyar 774 milyon liraya ulaştı.

500 şirketin 67'si zarar açıkladı

Fortune 500 listesinde yer alan şirketlerden 433'ü kar, 67'si ise zarar açıkladı. 2009 yılında 20 milyar 999 milyon lira olan Fortune 500 şirketlerinin net karları 2010 yılında ise yüzde 22,2 oranında artarak 25 milyar 666 milyon liraya yükseldi. Büyük çoğunluğu petrol, enerji ve elektrik sektöründe faaliyette bulunan ilk 10 şirketin net karında (Fortune 500 toplam karından aldığı pay yüzde 32,3) 2010'da bir önceki yıla göre yüzde 4,6 oranında düşüş oldu. İlk 50 şirketin net karı bir önceki yıla göre yüzde 11 civarında artarken, ilk 100 şirketin net karı ise 2010'da bir önceki yıla göre yüzde 16,6 oranında yükseldi.

Net satışlara göre ilk 10

Fortune 500'de ilk 10 şirket sıralaması şöyle: Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş., Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş.,  Botaş Boru Hatları İle Petrol Taşıma A.Ş.,  Petrol Ofisi A.Ş., Eüaş Elektrik Üretim A.Ş., Türk Telekomünikasyon A.Ş., Opet Petrolcülük A.Ş.,  Shell & Turcas Petrol A.Ş., Turkcell İletişim Hizmetleri A.Ş., ve Türkiye Elektrik İletim A.Ş. olarak sıralandı.

138 milyar 143 milyon lira satış gelirine (toplam satışlardan aldığı pay yüzde 30,79) sahip olan ilk 10 şirketin 8'i petrol, enerji ve elektrik sektöründe faaliyet gösteriyor. Diğer 2 şirket; 10 milyar 852 milyon lira satış geliriyle listeye 6. sıradan giren Türk Telekom ve 9 milyar lira satış geliri ile listeye giren Turkcell, iletişim ve telekom sektöründe faaliyet gösteriyor. Fortune 500'de ilk 50 şirketin toplam satışların yüzde 61,4'ünü, ilk 100 şirket ise toplam satışların yüzde 72,4'ünü gerçekleştirdi.

Sektörler bazında bakıldığında Fortune 500 net satış gelirlerinden en yüksek payı yüzde 15,85 ile petrol ve türevleri üretim ve dağıtım sektörü (13 şirket bu sektörde sıralamaya girdi) alıyor. 2009 Fortune 500 sıralamasında bu sektörün aldığı pay yüzde 13,73 olmuştu. Enerji sektörü yüzde 10,38 ile Fortune 500 sıralamasında en yüksek pay alan ikinci sektör olurken, bunu yüzde 5,88 ile metal döküm ve işleme sektörü, yüzde 5,24 ile taşıt araçları ve ekipmanları izledi.

1 milyar lira satış geliri olan şirket sayısı 80'e yükseldi.

Fortune 500 Türkiye listesinde 1 milyar liranın üzerinde satış gelirine sahip şirket sayısı 2010'da önceki yıla göre önemli oranda arttı. 2009'da bu sayı 50 iken, geçen yıl listede yer alan 80 şirket 1 milyar liranın üzerinde satış gelirine sahip oldu. 2009 listesinde 5 şirket 10 milyar liranın üzerinde satış gelirine sahip olurken, geçen yıl bu sayı 7'ye çıktı. Fortune ABD 500'ün zirvesinde yer alan Wal-Mart Stores'un net satışları 421,8 milyar dolar, ikinci sıradaki Exxon Mobil'in net satışları ise 354,7 milyar dolar olarak gerçekleşti.

Merkez Bankası'nın 2010 yılı sonu dolar satış kuru baz alınarak yapılan hesaplamaya göre, Fortune 500 Türkiye'nin toplam satışları 294 milyar 464 milyon dolar. Söz konusu tablo, Türkiye'nin 500 büyük şirketinin net satışlarının toplamının Wal-Mart Stores ve Exxon Mobil'in satışlarını yakalayamadığını gösteriyor.