TMO'dan fındık piyasasına müdahale
Toprak Mahsulleri Ofisi'nin piyasaya müdahalesi fındık fiyatının yükseleceği beklentisi ile elindeki fındığı satmayan üreticiyi üzdü. Fındık fiyatının yükselmesinden rahatsızlık duyan ve bir süreden beri kulis çalışmalarını yoğunlaştıran ihracatçıları ise
YAYINLAMA
GÜNCELLEME
Ali Ekber YILDIRIM
İZMİR - Toprak mahsulleri Ofisi (TMO) fındık piyasasına müdahale etti. Serbest piyasada levant kalite fındığın kilosu 7.5 lira civarında işlem görürken, TMO deposundaki 111 bin ton kabuklu fındığı kilosu 6.5 liradan satışa çıkardı. TMO'nun internet sitesinde yapılan duyuruda fındık satışının 16 Ocak itibariyle başlayacağı duyuruldu. Üreticilerin tepkisine neden olan, ihracatçıların ise yüzünü güldüren TMO'nun piyasaya müdahale kararını içeren duyuruda şöyle denildi: "Bilindiği üzere kurumumuz, piyasaları düzenlemek amacıyla stoklarında bulunan kabuklu fındıkları, arz fazlası oluştuğu dönemlerde yağ imalatına vererek yağ ve küspe olarak değerlendirmiş, arz açığı oluştuğu dönemlerde ise satış suretiyle piyasa ihtiyacını karşılamıştır. İçinde bulunduğumuz bu dönemde de ürün arzında sürekliliğin sağlanması ve piyasa istikrarının korunması amacıyla TMO stoklarının satışa açılmasına karar verilmiştir. Bu kapsamda, stoklarımızdaki Levant kalite kabuklu fındıklar 16.01.2012 tarihinden geçerli olmak üzere, yüzde 50 sağlam iç esasına göre, KDV hariç 6.50 TL/Kg fiyatla, peşin bedel mukabilinde serbest ve protokollü satışa açılmıştır. Satışlar, kurumumuzca uygun görüldüğü tarihte sonlandırılacaktır."
Fiyat artışı olabilir
Akçakoca, Samsun, Ordu ve Trabzon şube müdürlükleri stoklarından fındık satışı yapılacağı ilan edilen duyuruda, açıklanan Levant kalite kabuklu fındık satış fiyatının, başlangıç fiyatı olduğu belirtilerek, TMO gerekli gördüğü takdirde fiyatları artırabileceği ifade edildi. Fiyat artışı olması durumunda peşin bedel mukabilindeki serbest satışlarda, mal bedeli yatırılmış olsa dahi teslim edilmemiş fındığa fiyat aynen yansıtılacağı görüşüne yer verildi.
Üretim azaldı fiyat yükseldi
Dünya fındık üretiminde ve ihracatında yüzde 70'in üzerinde paya sahip olan Türkiye'de 2010 yılında 600 bin ton olan kabuklu fındık üretimin 2011'de 440 bin tona gerilemesi fındık fiyatını artırdı. DÜNYA Gazetesi Emtia Endeksi'ne göre son bir yılda kabuklu fındık fiyatı yüzde 69.3 oranında arttı. Üretimdeki düşüşe bağlı olarak fiyatın önümüzdeki günlerde daha da artması ve kabuklu fındığın fiyatının 9-10 liraya kadar çıkması bekleniyordu. Ancak, TMO'nun deposundaki fındığı 6.5 liradan satışa sunacağını duyurması fiyatın daha fazla yükselmeyeceği görüşünü güçlendirdi. Bu nedenle elinde fındığı olan ve fiyatın yükseleceğini bekleyenler TMO'nun müdahalesinden hoşnut değil. Sezon başında fındık üretiminin yüksek olacağını tahmin ederek düşük fiyatla ihracat bağlantısı yapan ancak artan fiyatlarla taahhütlerini yerine getirmekte zorlanan ihracatçılar ise TMO'nun müdahalesinden çok memnun.
TMO'da 111 bin ton fındık var
Türkiye İstatistik Kurumu'nun tahminine göre 2011 kabuklu fındık üretimi 440 bin ton olarak gerçekleşecek. Yıllık ortalama 230 bin ton iç fındık (460 bin ton kabuklu fındığa eşdeğer) ihraç eden Türkiye'nin iç tüketimi ise kabuklu fındık olarak 110 bin ton seviyelerinde. Bu veriler ışığında 2011 üretiminin yeterli olmayacağı ve Toprak Mahsulleri Ofisi'nin deposundaki fındığa ihtiyaç duyulacağı biliniyor. TMO'nun deposunda 7 bin 917 tonu 2007 ve 103 bin 288 tonu 2008 ürünü olmak üzere 111 bin 205 ton kabuklu fındık var. TMO'nun bu fındığın ne kadarını satacağı henüz bilinmiyor. Ancak, açıklanan fiyatın fiyat artışını frenleyeceği ve özellikle fındık üreticisini zarara uğratacağı tahmin ediliyor. Ayrıca, uzmanlara göre, TMO'nun stokundaki 2007 ve 2008 yılı fındığın tek başına kullanılması mümkün olmadığı için 2011 ürünü ile karıştırılarak ihraç edilecek.
TMO'dan fındık satış şartları:
- Talep sahiplerince yatırılan emtia bedelleri TMO " Alınan Sipariş Avansları" hesaplarına alınır.
- Teslimat süresince TMO fiyat ve ücretlerinde değişme olursa değişiklik teslimatı yapılmamış mala aynen yansıtılır.
- Alıcı mal almaktan vazgeçerse, bakiye mal bedeli alıcıya iade edilir.
- Ayrıca teslim anında satışların her hangi bir sebeple TMO tarafından durdurulması halinde teslimatı yapılmamış malın bedeli talepleri halinde alıcıya iade edilir veya satışların yeniden açılmasını müteakip cari fiyat, ücret ve esaslarla teslimata devam edilir.
- Bu durumda alıcı, TMO'dan faiz ya da herhangi bir talepte bulunamaz, yatırılan para aynen iade edilir.
- Paranın banka TMO hesabına alınmış olması satış için kabul anlamına gelmemektedir.
- Ayrıca, işyeri bilgisi dışında banka hesabına para yatırılmış olması durumunda akit ve zımni kabul anlamı doğmamaktadır.
TMO'nun fındık piyasasındaki rolü
1- İlk kez 2006/10865 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile TMO'ya fındık alım görevi verildi.
2- Bu görev kapsamında; 2006, 2007 ve 2008 üretim yıllarında TMO, toplamda 694 bin ton kabuklu fındık aldı. Karşılığında 2 milyar 83 milyon lira ödemede bulundu.
3- 2009/15202 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Yeni Fındık Stratejisi uygulamaya konularak TMO'ya verilmiş fındık alım görevi sonlandırıldı.
4- Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'nın uygulamaya koyduğu 3 yıllık "Fındık stratejisi ile ruhsatlı alanlarda üretim yapan fındık üreticilerine "Alan Bazlı Gelir Desteği" uygulaması başlatıldı. Bu kapsamda üreticilere dekar başına 150 lira destek verildi.
5- TMO üç yılda aldığı toplam 694 bin ton kabuklu fındık stokunun; 38 bin tonunu Fiskobirlik'e, 196 bin tonunu serbest piyasada sattı. Ayrıca, 29 bin tonunu kavrulmuş iç fındık, kıyılmış, iç fındık ve fındık ezmesi imalatında, 320 bin tonu ise fındık yağı imalatında olmak üzere toplamda 583 bin tonluk kısmını, toplam alımın yüzde 84'ünü değerlendirdi.
6- Deposundaki 111 bin 205 tonluk kabuklu fındığı 16 Ocak'tan itibaren satışa sunacak. Bu fındığı da elinden çıkarırsa TMO'nun fındıkla bir işi kalmayacak.
Fiskobirlik de etkilenecek
ORDU - DÜNYA
Geçtiğimiz hafta Fiskobirlik'in 14 Ocak'ta yapılacak genel kurulunda tekrar aday olacağını açıklayan, Fiskobirlik Yönetim Kurulu Başkanı Lütfi Bayraktar, TMO'nun satış kararının üreticiler kadar kendilerini de olumsuz etkileyeceğini söyledi. Bayraktar, daha önce TMO'dan aldıkları yağlık fındıkları işleyerek 3 milyon TL kar ettiklerini sözlerine ekledi.
Akbaşlı: Yangından mal kaçırıyorlar
TMO'nun satış kararının sanki yangından mal kaçırırcasına alındığını vurgulayan Giresun Ziraat Odası Başkanı Özer Akbaşlı da, karanfil sayımlarının yaklaştığı 2012 yılı tahmini rekoltesinin açıklanmasına sayılı günler kala TMO'nun satış kararı almasına bir anlam veremediklerini söyledi.
TMO'nun bu güne kadar söylemlerinde, "biz elimizdeki fındığı satacak olduğumuzda, serbest piyasa fiyatlarını baz alacağız demişti" hatırlatmasında bulunan Akbaşlı sözlerine şöyle devam etti: "Bu gün itibarı ile serbest piyasada 7.30.-TL ye fındıklar alınıp satılırken, çıkıyor 6.50.-TL den satış fiyatı açıklıyor. Yangından mal mı kaçırılıyor. Anlamakta zorlanıyoruz. Toprak Mahsulleri Ofisi maalesef çok kötü bir final yapmıştır. TMO'nun piyasaya satacağım dediği fındık 3 yıllık eski fındıktır. Bunlar da ancak yağlık olur."
Bu konularda ilginizi çekebilir