Teşvikte gecikme yatırımları geriletti

İSTANBUL - Yeni teşvik sisteminin açıklanmasındaki gecikme nedeniyle yatırımcıların başvurularını bekletme eğilimi, yılın ilk çeyreğinde teşvik belgesine bağlanan yatırım tutarında yüzde 31 dolayında sert bir düşüşe yol açtı. Bölgesel gelişmişlik farklarını en aza indirmek için yatırımları az gelişmiş bölgelere kaydırma amacıyla hazırlanan yeni teşvik sisteminin içeriği nisan ayında açıklandı. Yeni teşvikler, 1 Ocak 2012’den geçerli olacak. Ancak, yeni sistemin açıklanmasındaki gecikme ve bu süreçte yürürlüğe gireceği tarihin net olmamasının, ilk çeyrekte bir kısım yatırımcının başvurularını bekletmelerine yol açarak, yatırım tutarını ciddi oranda gerilettiği belirlendi. Yeni sistemin geriye dönük olarak yılbaşından geçerli olması nedeniyle ilk çeyrekte belgeye bağlanan yatırımlar da yeni teşvik unsurlarından yararlanırken, izleyen dönemde ekonomide önemli olumsuzluklar ortaya çıkmazsa, ertelenmiş teşvik başvurularının harekete geçmesiyle yatırım tutarında artış yaşanması bekleniyor.

İlk çeyrekte yüzde 31 düşüş

Arkadaşımız Naki BAKIR'ın Ekonomi Bakanlığı verilerinden yaptığı belirlemelere göre, ülke genelinde gerçekleştirilecek yatırımlar için ocak-mart döneminde alınan teşvik belgesi sayısı, geçen yılın aynı dönemine oranla yüzde 23.7 azalarak 938 adede, belgeler kapsamındaki yatırım tutarı yüzde 30.9 düşüşle 11 milyar 759,8 milyon liraya geriledi. Belgeye bağlanan yatırım projelerinde öngörülen istihdam da 26 bin 906 ile geçen yıla göre yüzde 22 düşük kaldı. Geçen yılın ilk çeyreğinde alınan 1.229 teşvik belgesi kapsamında toplam yatırım tutarı 17 milyar 8.3 milyon lira, öngörülen istihdam da 34 bin 489 olmuştu.

Yatırım tutarında birinci Adana

İlk çeyrekte belgeye bağlanan yatırımlarda illere göre en büyük payı 1 milyar 948.2 milyon lira ile Adana aldı. Üç ayda 12 yatırım teşvik belgesinin alındığı Adana’ya yönelik toplam tutarın 1.8 milyar lirasını tek başına Enerjisa Üretim A.Ş.’nin 453 MW güçte kuracağı termik santral yatırımı oluşturdu.
Yatırım tutarında Adana’yı 998.9 milyon lirayla Hatay, 804.1 milyon lirayla Ankara, 755 milyonla İstanbul, 740.3 milyonla Kocaeli ve 569 milyonu tek başına BOTAŞ’ın doğal gaz depolama projesi olmak üzere toplam 579.4 milyon lirayla Aksaray izledi. Toplam yatırımın yaklaşık yüzde 50’sinin bu 6 ile yönelik olduğu belirlendi. İzmir, Antalya, Gaziantep ve Manisa ile birlikte ilk 10 ilin payı ise yüzde 63.9’a ulaştı.

Sadece hizmetler yatırımları arttı

İlk çeyrekte düzenlenen teşvik belgeleri kapsamında sadece hizmetler yatırımları artış gösterirken, diğer sektörlerde sert düşüşler yaşandı.
Ocak-mart döneminde, hizmetler yatırımları geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 22.9 artarak 3 milyar 30.6 milyon lira oldu. Buna karşılık yatırım tutarı tarımda yüzde 72.9 düşüşle 187.3 milyon liraya, madencilikte yüzde 62.3 düşüşle 241.5 milyon liraya, imalat sanayiinde yüzde 54.4 düşüşle 3 milyar 806.7 milyon liraya, enerjide yüzde 7.5 düşüşle 4 milyar 493.7 milyon liraya geriledi. Enerji sektörü, geçen yıla göre 16.7 puan gerilemekle birlikte toplam yatırımlarda yüzde 38.2 ile en büyük payı almaya devam etti. Toplam yatırım tutarında hizmetlerin payı yüzde 14.5’ten yüzde 25.8’e çıkarken, imalat sanayinin payı yüzde 49.1’den yüzde 32.4’e, madenciliğin payı yüzde 3.8’den yüzde 2.1’e, tarımın payı da yüzde 4.1’den yüzde 1.6’ya kadar düştü.