Teşvikte başvuru bakanlık, oda ve ajansa

Hüseyin GÖKÇE

ANKARA - Türkiye'de bölgeler arasındaki gelişmişlik farkları ve cari açığın azaltılmasını hedefleyen, ağırlıklı olarak ithal edilen ürünlerin Türkiye'de üretilmesinin önünü açacak yeni teşvik sistemine ilişkin kararname önceki gün Resmi Gazete'de yayımlandı.

Hangi ilde hangi sektörün, hangi teşvik unsurlarından yararlanacağına ilişkin detayları dün duyuran gazeteniz DÜNYA, bugün de teşvik edilmeyecek sektörleri mercek altına aldı. Teşvik edilmeyecek alanların genel özellikleri, ağırlıklı olarak Türkiye'de talepten fazla üretimi bulunanların olması dikkat çekti.

Buna göre tarım ve tarımsal sanayide; Türkiye'nin dünya ihracat şampiyonu olduğu un sektörüne yapılacak yatırımlar ile hazır yemek, küp şeker, 5 dekarın altındaki seracılık yatırımları, 5 tonun altındaki süt işletme yatırımları destekleme kapsamında olmayacak.

İmalat, enerji ve madencilik sektörlerinde ise tuğra kiremit, katla pamuk işleme, iplik dokuma, doğalgaza dayalı elektrik üretimi, kömür istihracı, sentetik elyaf yatırımları desteklenmeyecek.
Hizmetler sektöründe ise kurs ve dershane yatırımları, hastane, laboratuar, manyetik görüntüleme, diyaliz merkezleri dışındaki sağlık yatırımları, turizm konaklama tesisleri, sinema salonları, müteahhitlik hizmetleri, hipermarketler dahil toptan ve perakende ticarete yönelik yatırımlar yeni teşvik unsurlarından yararlanamayacak.

Teşviki belli şartlara bağlı yatırımlar

Yeni teşvik sisteminde, teşvik edilmesi belli şartlara bağlı yatırımlar da önceki gün yayımlanan kararnamede yer aldı. Buna göre süt, et ve damızlık  büyükbaş yatırımları 150 baş ve üzeri, entegre kanatlı yatırımları 100 bin baş, entegre süt ve küçükbaş yatırımları ise bin baş ve üzerinde desteklerden yararlanabilecek.

60'ın üzerindeki makineye sahip olmak şartıyla düz örme yatırımları, asgari 100 m3/saat olmak şartıyla da hazır beton yatırımları teşvik kapsamında değerlendirilebilecek.
Gümrükleme, elleçleme, paketleme ve otomasyon hizmetlerini birlikte içeren asgari 10 bin m2 alanda kurulu lojistik yatırımları, boru hatlarıyla taşımacılık konusunda dağıtım araçları hariç sabit yatırım harcamaları, kültür merkezi inşaatları (yeme içme, spor, eğlence, satış üniteleri dışında), eğlence merkezi ve temalı tesis gibi konaklama içermeyen turizm yatırımları, 10 milyon lirayı aşan spor tesisi yatırımları da teşvik edilebilecek.

Kalkınma ajansları belge kapatabilecek

Öte yandan yeni teşvik sisteminden yararlanmak için gerekli şartları içeren tebliğ de dünkü Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Buna göre 10 milyon lira ve üzerindeki yatırımlara ilişkin başvurular Ekonomi Bakanlığı'na yapılacak. Bunun altındaki yatırımlarda ise TOBB'a bağlı odalar ve kalkınma ajanslarına yapılabilecek. Kalkınma ajansları teşvik tamamlama vizelerini de yapabilecek.

Bir yatırımın 'Stratejik yatırım' kapsamında değerlendirilmesi için gerekli 4 şartın da yer aldığı tebliğde entegre hayvancılık ve hazır giyim yatırımları için istenen özel şartlara yer verildi. Tebliğde ayrıca, kullanılmış makine ithalatı, faiz, sosyal güvenlik prim desteği, finansal kiralama, yatırım tamamlama vizesinde uygulanacak esaslar da yer alıyor.

BU SEKTÖRLERE TEŞVİK YOK

Tarım ve Tarımsal Sanayi

1- Un, irmik (makarna imalatı ile entegre irmik yatırımları ve mısır irmiği yatırımları hariç), yem (balık unu, balık yağı, balık yemi ve entegre hayvancılık üretimi içindeki yem üretimi hariç), nişasta ve nişasta bazlı şeker.
2-  Dışarıya yemek hizmeti sunan işletmeler (hazır yemek).
3-  Küp şeker.
4-  5 dekarın altındaki seracılık yatırımları.
5- Bitkisel üretim (5 dekar ve üstü seracılık yatırımları, kültür mantarı yetiştiriciliği ve entegre hayvancılık yatırımları içerisindeki yem bitkileri yetiştiriciliği  hariç).
6- Bölgesel uygulamalar kapsamında teşvik edilecek entegre hayvancılık yatırımları ve şartlı desteklenecek hayvancılık yatırımları dışındaki hayvancılık yatırımları.
7-  5 ton/gün ve altında üretim kapasitesine sahip süt işleme yatırımları.

İmalat, enerji ve madencilik
 

1- Tuğla ve kiremit üretimine yönelik modernizasyon cinsi dışındaki yatırımlar.
2- Kütlü pamuk işleme yatırımları.
3- İplik ve dokuma (yün ipliği, 15 Milyon Türk Lirasının üzerindeki iplik yatırımları, 5 Milyon Türk Lirasının üzerindeki dokuma yatırımları, akıllı ve çok fonksiyonlu teknik tekstil, halı, tafting, dokunmamış/örülmemiş kumaş ve çuval üretimine yönelik yatırımlar hariç) konularında modernizasyon yatırımları dışındaki yatırımlar.
4- Doğalgaza dayalı elektrik üretimi yatırımları.
5- Rödovans sözleşmesine istinaden gerçekleştirilecek madencilik yatırımları (Kamu kurum ve kuruluşları veya bunların doğrudan iştirakleri ile yapılan anlaşmalara istinaden kamuya ait maden sahalarında yapılan madencilik yatırımları bu kapsamda değerlendirilmez).
6- Kömür istihracına yönelik yatırımlar (Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonunun uluslararası kodifikasyon sistemine göre “düşük C” kategorisinde yer alan kömürler hariç).
7- Ek-5’de yer alan demir çelik ürünlerinin üretimine yönelik yatırımlar (Ancak, bu üretim konularında aşağıdaki kriterleri birlikte sağlayan işletmeler sadece genel teşvik sisteminden desteklenebilir.
a) Ortaklık yapısındaki bir veya birden fazla tüzel kişinin veya kamu kurum ve kuruluşunun hisseleri  toplamının %25 veya daha fazla olmaması.
b) Başka bir işletmenin sermayesinin %25 veya daha fazlasına sahip olmaması.
c) Çalışan sayısı yıllık 250 kişiden az olması.
ç) Yıllık net satış hasılatı 50 milyon Avro veya mali bilançosu değeri 43 milyon Avro karşılığı Türk Lirasını aşmaması.
Bu kriterler, 2009/15199 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına istinaden düzenlenen belgelere de uygulanabilir).
8- Sentetik elyaf veya sentetik ipliğin ekstrüzyon yöntemiyle üretimine yönelik modernizasyon cinsi dışındaki yatırımlar (Ancak, söz konusu modernizasyon yatırımları ile 7 nci maddede belirtilen kriterleri birlikte sağlayan işletmelerin sentetik elyaf veya sentetik ipliğin ekstrüzyon yöntemiyle üretimine yönelik yatırımları sadece genel teşvik sisteminden desteklenebilir).

Hizmetler

1- İlkokul, ortaokul, lise, yüksekokul, üniversite, yükseköğretim ve teknik ve mesleki öğretim dışında kalan eğitim yatırımları ile yetişkinlerin eğitilmesine yönelik (kurslar, dershaneler vb) yatırımlar.
2- Hastane yatırımları, tıp merkezleri, diyaliz merkezleri, tahlil laboratuvarları ve  manyetik görüntüleme merkezleri dışında kalan sağlık yatırımları.
3- Turizm yatırım/işletme belgeli oteller, butik oteller, tatil köyleri, özel konaklama tesisleri ve dağ/yayla evleri dışında kalan turizm konaklama tesisleri.
4- Ülke genelinde yayım yapan günlük gazete basım hizmetleri, televizyon/radyo yayıncılığı ve baskı, basım, matbaa ve ambalaj yatırımları  dışındaki basın ve yayın yatırımları.
5-  Sinema salonu yatırımları.
6-  Müteahhitlik hizmetleri ve konut üretimine yönelik yatırımlar.
7- Yolcu ve yük taşımacılığına yönelik otobüs ile çekici ve treyler yatırımları (Belediyelerin yapacakları yatırımlar hariç).
8- Hipermarket, ticaret merkezi, alışveriş merkezi ve otopark yatırımları dâhil toptan ve perakende ticarete yönelik yatırımlar.
9-   Kara taşıtları bakım, onarım ve servis istasyonu yatırımları.
10- Petrol ürünleri (LPG dâhil) dağıtım yatırımları, akaryakıt istasyonu yatırımları.
11- Karayolları dinlenme tesisi yatırımları, mola noktaları.
12- Lokantalar, kafeteryalar, eğlence yerleri, günübirlik tesisler, termal kür tesisleri, sağlıklı yaşam tesisleri, yüzme havuzları.
13- Yat ithali yatırımları.
14- Taşıt kiralama yatırımları.
15- Halı yıkama yatırımları.
16- Gayrimenkul kiralama ve iş faaliyetleri (Yazılım, AR-GE faaliyetleri, veri tabanı faaliyetleri, veri işleme, teknik test ve analiz faaliyetleri, ambalajlama faaliyetleri ile gösteri, sergi ve kongre faaliyetleri hariç).
17- Finansal kiralama faaliyetleri hariç olmak üzere mali aracı kuruluşların yatırımları.
18- Kapalı alanı 500 m2’nin altında olan soğuk hava deposu yatırımları.
19- Komple yeni ve tevsi niteliğindeki tersane yatırımları.

TEŞVİKİ BELLİ ŞARTLARA BAĞLANAN YATIRIMLAR

Tarım ve tarımsal sanayi

1- Süt yönlü büyükbaş entegre yatırımlarında  asgari 150 büyükbaş.
2- Et yönlü büyükbaş entegre yatırımlarında asgari 150 büyükbaş.
3- Damızlık büyükbaş entegre  hayvan yetiştiriciliğinde (et/süt yönlü) asgari 150 büyükbaş/dönem.
4- Kanatlı entegre yatırımlarında  100.000 adet/dönem.
5- Süt ve et yönlü küçükbaş entegre yatırımlarında (damızlık dâhil) 1.000 küçükbaş/dönem
şartı aranır.

İmalat sanayii

1- Düz örme konusunda yapılacak yatırımlarda toplam makine sistem sayısının asgari 60 olması şartı aranır.
2- Hazır beton yatırımlarında asgari 100 m3/saat ve üzerindeki komple yeni yatırımlar için teşvik belgesi düzenlenebilir. 

Hizmetler sektörü

1- Bir veya birkaç yerde gümrükleme ve sigortacılık hizmetlerinin de sunulduğu antrepo, elleçleme-paketleme ve otomasyon hizmetlerini birlikte içeren, asgari toplam kapalı alanı 10.000 m2 olan entegre lojistik yatırımları için, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığından alınmış L2 belgesinin yatırım süresi sonuna kadar ibraz edilmesi kaydıyla,  teşvik belgesi düzenlenebilir. Söz konusu teşvik belgeleri kapsamına yük taşımacılığına yönelik araçlar dâhil edilmez.
2- Boru hattıyla taşımacılık, petrol ve doğalgaz ürünleri, dolum ve depolama tesisi yatırımlarında dağıtım araçları ve tüpler hariç olmak üzere, sadece sabit tesise yönelik harcamalar için teşvik belgesi düzenlenebilir.
3- Kültür yatırımları için, Kültür ve Turizm Bakanlığından alınacak kültür belgesine istinaden teşvik belgesi düzenlenebilir. Ancak, münhasıran bu amaçla inşa edilenler dışında, yeme-içme, spor, eğlence ve satış üniteleri gibi birimler kapsama dâhil edilmez.
4- Kültür ve Turizm Bakanlığından alınacak turizm belgesini haiz eğlence merkezi ve temalı tesis gibi konaklama içermeyen turizm yatırımları teşvik belgesine bağlanabilir. Ancak, münhasıran bu amaçla inşa edilenler dışında, yeme-içme, spor, eğlence ve satış üniteleri gibi birimler kapsama dâhil edilmez.
5- Kültür ve Turizm Bakanlığından alınacak Kültür veya Turizm Belgesini haiz fuar, kongre, sergi ve gösteri merkezi  yatırımları için teşvik belgesi düzenlenebilir.  Fuar ve sergi merkezlerinde, otopark hariç asgari kapalı alanın 5000 m2, kongre merkezlerinde asgari koltuk sayısının 1000, gösteri merkezlerinde ise  asgari koltuk sayısının 2500 olması şartı aranır.
6- Spor tesisi yatırımlarında asgari 10 Milyon TL  sabit yatırım şartı aranır.
7- Havaalanı yer hizmeti yatırımlarında teşvik belgesi kapsamına trafiğe çıkmayan ve sadece apronda kullanılan motorlu taşıtlar dâhil edilebilir. Binek otomobilleri proje kapsamına dâhil edilmez.
8- Havayolu işletmeciliği ve kargo taşımacılığı yatırımlarında temin edilecek uçaklarda birim başına asgari kapasitenin 50 koltuk, kargo uçaklarında ise asgari kargo kapasitesinin 30.000 kg olması şartı aranır.  Faaliyet konusu bizatihi havayolu işletmeciliği ve/veya kargo taşımacılığı olan yatırımlar dışında genel amaçlı ve hava taksi işletmeciliği amaçlı yatırımlar için teşvik belgesi düzenlenmez.
9- Uydu, telsiz, kablo vb. iletişim ortamlarından gelen haberleşme, radyo, televizyon ve veri sinyallerini birleştirip tek bir paket halinde nihai tüketiciye iletimini sağlayan hizmet yatırımlarında nihai hizmeti alanlar tarafından kullanılan yatırım malları destek unsurlarından faydalandırılmaz.
10- Kamu kurum ve kuruluşları, belediyeler, il özel idareleri, birlik, kooperatif vb. kuruluşların görev alanlarına yönelik olarak yapacakları yatırımlar proje bazında değerlendirilerek teşvik belgesi düzenlenebilir.
11- Sadece vinç hizmetlerine yönelik yatırımlarda her bir vinç için asgari 100 ton kaldırma kapasitesi aranır. 500 ton kaldırma kapasitesinin altında kullanılmış vinç ithaline izin verilmez.
12- Çamaşır yıkama ve kurutma yatırımlarında asgari 2 Milyon TL sabit yatırım şartı aranır.
13- Yat inşa yatırımlarında teşvik belgesi düzenlenebilmesi için yat boyunun asgari 24 metre olması şartı aranır.