Terör, karşılıksız çeki patlattı!

HÜSEYİN GÖKÇE  

ANKARA - Terör olaylarının tırmanmaya başladığı ağustosta saldırıların yoğunlaştığı bölgelerde, karşılıksız çek sayısı ve tutarı da Türkiye ortalamasının çok üstünde arttı. Bu dönemde Türkiye genelinde karşılıksız çek tutarı yüzde 78.2 yükselirken, artış Kuzeydoğu Anadolu'da yüzde 115, Ortadoğu Anadolu'da yüzde 146.8, Güneydoğu Anadolu'da ise yüzde 82.6 oldu. Büyük umut bağlanan karekodlu çek de sorunun çözümü için faydalı olmadı. 

DÜNYA’nın Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi verilerinden yaptığı çalışma terör olaylarının bölgedeki ticari hayatı da çok olumsuz etkilediğini ortaya koydu. TBB Risk Merkezi istatistiklerinde, İstanbul bir bölge olarak kabul edilirken, diğer iller coğrafi yakınlıklarına göre 11 ayrı bölgeye ayrılıyor. Türkiye genelinde ocak-ağustos döneminde karşılıksız çek sayısı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 21 artarak 406 bin 164’ten 490 bin 467’ye yükseldi. Karşılıksız çek tutarı ise yüzde 48’lik tarmanışla 11 milyar 888 milyon liradan, 17 milyar 750 milyon liraya çıktı. Ağustosta ise karşılıksız çek sayısı yüzde 76 artarak 37 bin 556’dan 66 bin 87’ye, karşılıksız çek tutarı da yüzde 78.2’lik yükselişle 1 milyar 219 milyon liradan, 2 milyar 173 milyon liraya tırmandı. 

Terör olaylarının en çok etkilediği bölgelerdeki karşılıksız çek tutarı ve sayısındaki artış oranı Türkiye genelinin çok üzerinde gerçekleşti. Ağrı, Ardahan, Bayburt, Erzincan, Erzurum, Iğdır ve Kars’ın yer aldığı Kuzeydoğu Anadolu bölgesinde karşılıksız çek sayısı ağustosta geçen yılın aynı ayına göre yüzde 108.7 yükselişle 1.146’ya, tutarı da yüzde 115.4 artış göstererek 28 milyon 816 bin liraya çıktı. 

Bingöl, Bitlis, Elazığ, Hakkari, Malatya, Muş, Tunceli ve Van’ın yer aldığı Ortadoğu Anadolu bölgesinde karşılıksız çek sayısı yüzde 136.4 artarak 2 bin 704’e, bunların tutarı yüzde 146.8 yükselişle 83 milyon 305 bin liraya tırmandı. Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Mardin, Siirt, Şanlıurfa ve Şırnak’ın bulunduğu, Güneydoğu Anadolu'da ise karşılıksız çek sayısı yüzde 82.6 artarak 5 bin 84’e, karşılıksız çek tutarı da yüzde 82.9 tırmanışla 182 milyon 343 bin liraya yükseldi. 

Bu bölgelerin dışında, yine sosyoekonomik gelişmişlik endeksinde alt sıralarda yer alan illerin bulunduğu Doğu Karadeniz'de karşılıksız çek tutarı yüzde 131, Orta Anadolu'da ise yüzde 117 arttı. 

İstanbul’da artış yüzde 88'i aştı Birçok istatistikte Türkiye’nin lokomotifi olan İstanbul’daki karşılıksız çek tutarı ve sayısı da Türkiye genelindeki rakamın üçte birinin üzerinde gerçekleşti. Ağustosta İstanbul’daki karşılıksız çek sayısı yüzde 79.1 artarken, bunların tutarı yüzde 88.8 yükselişle 790 milyon 593 bin liraya çıktı. Karşılıksız çek tutarı, Batı Marmara'da yüzde 87.8 artarak 49.7 milyon liraya, Doğu Marmara’da yüzde 88.8 artarak 210 milyon liraya, Akdeniz’de yüzde 74.7 artarak 239 milyon liraya yükseldi. Karşılıksız çek tutarındaki artış, Batı Anadolu’da yüzde 54.6, Batı Karadeniz’de yüzde 44.8, Ege bölgesinde ise yüzde 33.6 ile Türkiye ortalamasının altında kaldı.

Karekod da çare olamadı
Çeke yeniden itibar kazandırılması amacıyla, evrağı düzenleyenlerin mali geçmişlerinin, elektronik ortamda kontrol edilebilmesini sağlayan karekodlu çek uygulamasının da sorunun çözülmesinde yarar sağlamadığı gözlendi. Geçtiğimiz haziran ayında büyük beklentilerle tanıtımı yapılan karekod konusunda, çek kullanıcılarının fazla istekli davranmadığı, dolayısıyla piyasada karekodlu çek düzenleyen çok kişiye de rastlanmadığı kaydediliyor.