TANAP’tan olumlu sinyal var, Irak istemiyor

Boru üreticileri endişeli. Toplantı üstüne toplantı gerçekleştiriliyor. Önceki gün de Ankara’da Enerji Bakan Vekili Murat Mercan’ın katılımıyla önemli bir toplantı gerçekleştirildi.Gündemi şu: 4.5 - 5 milyar dolarlık işin kaçırılması tehlikesi var! Bu kadar büyük işin kaynağı, Türkiye’den geçmesi gündemde olan TANAP ve Irak boru hatları... Sektörün 140’tan fazla ülkeye ihracatı var. Uluslararası pazarın en önemli oyuncuları arasında yer alıyor. Avrupa’nın 1., dünyanın 5. büyük üreticisi ancak Türkiye topraklarından geçecek önemli boru hattı projelerinin dışında kalması söz konusu. Çünkü Türkiye’de üretilmeyen “boyuna kaynaklı boru” kullanılması şartnamelere girebilir. Türkiye’de ise sadece spiral boru üretiliyor.Gözler yakında çıkması beklenen şartnamelerde.

Türkiye bu projelerin tarafı ancak şartnameler sonuçta çok taraflı konsorsiyumlarca hazırlanıyor. Bazı olumlu gelişmeler var. Çelik Boru İmalatçıları Derneği (ÇEBİD) Başkanı Ahmet Erciyas, “TANAP yönetimi ile temasımız oldu. Şartnamelere spiral boruyu da koyacağız dediler. Ancak bu kesinlik arz etmiyor” dedi. Bu, kuşkusuz önemli bir ilerleme. Bir başka risk daha var; Çinli boru üreticileri! Konuyu yakından takip ediyorlar. Boyuna kaynaklı boru üreten bu şirketler uzaklığı, nakliye dezavantajını devlet desteğiyle karşılayabiliyorlar.

Irak “boyuna kaynaklı boru” istiyor

Bir de Irak tarafındaki boru hatları var. “Asıl sıkıntı Irak tarafında” dedi Ahmet Erciyas. “Çünkü, Irak tarafı iki boru hattında da ‘boyuna kaynaklı boru’ istiyor.” Peki bu konuda ne yapılacak? Irak Enerji Bakan Yardımcısıyla bir temas olmuş. Bu görüşmede Türkiyeli üreticiler spiral borunun da bir seçenek olmasını istemişler. Ahmet Erciyas, “Ocak gibi sayın bakanın da katılımını istediğimiz bir ziyaret gerçekleştireceğiz. Irak’a giderek bu konuyu en üst düzeyde görüşmek istiyoruz. Şu anda görünürde TANAP’la ilgili sorun yok diyebiliyorum. Spiral boru da şartanemede olacak diyorlar Ama hala şöyle bir tehlike var; spektleri çok yukarıda tutulabilir, dolayısıyla rulo çelikten üretilmesi engellenebilir. Boyuna kaynaklı boru plakadan üretiliyor. Bizim ürettiğimiz spiral boru yüzde 25 - 30 daha ucuz. Spektleri yükseltmeleri bazılarının işine yarar. Taraftar bulduğuna da inanıyorum, bekliyoruz.”

Şartnamelerin çıkması yakın

Çevrede, 40 milyar doların üzerinde iş var. Bu işlerde söz sahibi olmak için boru üreticilerinin “boyuna kaynaklı” tipte üretime geçmeleri mümkün değil mi? “Hayır” dedi Erciyas, “O ayrı bir proses ve eski bir teknoloji. Dünyada birkaç ülkede üretimi var. Yerine göre 5 metre genişliğinde plakayı fabrikaya taşımanız lazım.”

Erciyas’ın beklentisi, şartnamelerin kısa zamanda çıkacağı yönünde... TANAP yönetimi ile yeni bir görüşme de olası. Erciyas, “Hükümet konuyu biliyor. Bakan (Enerji Bakanı Taner Yıldız) Bağdat’taydı, Bakan Yardımcısı Murat Bey (Murat Mercan) toplantıda açıkça beyan etti; ‘DTÖ kurallarının el verdiği oranda yerli boru kullanımı için elimizden geleni yapacağız’ dedi. Pahalıysak ille de bizi alın demiyoruz” diye konuştu.

Irak hatları kritik

Ahmet Erciyas’a göre asıl risk Irak hatlarında: “Irak’tan, Basra’dan çıkan bir hat olacak. İki alternatifli. Biri Suriye üzerinden Akdeniz’e, diğeri Türkiye üzerinden Akdeniz’e... Suriye seçeneğinin güvenlik sorunu var. Türkiye üzerinden olanı mantıklı. Irak hükümeti hazırlık yapıyor, şartname, ihale dosyaları hazır. Ancak ısrarla boyuna kaynaklı istiyorlar. Spiral kaynaklı boruyu sokturmuyorlar. Bakanlığa ulaştık, ‘olmaz’ diyorlar. Ocak ayının ilk yarısında Irak’a gideceğiz. Dokümanları, açıklayıcı bilgileri götüreceğiz. Sadece boru da değil. Bu hattın yapımını Türkiye’nin üstlenmesi, ‘Botaş yapar’ denilmesini istiyoruz. 20 milyar doların üzerinde bir iş. 2 milyon tona yakın boru üretimi gerekecek. Çok iyi imkandır. Türkiye krediyi de bulur. Bunun üzerine gitmek lazım. Irak Başbakanı Maliki ile yakınlaşma ziyaretleri başladı. Kuzey Irak’tan Türkiye’ye uzanması söz konusu olan Tak Tak hattı için de aynı sıkıntı var. Maalesef merkezi hükümet direniyor. Bölgesel yönetim karışmıyor. Belli yerlerden boru almak istiyorlar.”

Peki Çin riski ne boyuttadır?

Şöyle dedi Erciyas: “Çinlilerin devlet tarafından destek görmesi halinde fiyat tutturmak zor. Buna itiraz etmeliyiz. Çinliler gelip pazar araştırması yapıyor. Hiç olmazsa hatların bizim topraklarımızdan geçen kısmında hükümetimizin belirleyici söz hakkı olması lazım. DTÖ bile yerli üreticiye yüzde 15 avantajını tanıyor. TANAP hattı için 2.5 - 3 milyar dolarlık boru üretimi gerekiyor. Irak’tan da 2 milyar dolar olsa toplamda 5 milyar dolara yakındır.”

Erciyas, “Eximbank kredisi ile de teklif vermeyi deneyin” denildiğini, ancak Türk Eximbank’ın iç projeleri kredilendirmediğini, başka ülkelerde böyle desteklerin olduğunu belirtti.

Bölgede 40 milyar dolarlık proje var

16 milyar metreküp HAZAR bölgesi doğalgazını Azerbaycan’dan Türkiye’ye, Türkiye’den de Avrupa’ya taşıması planlanan Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı (TANAP), Türkiye’yi boydan boya katediyor. Bin 860 km’lik uzunluğunda. Yüzde 51’inin Azerbaycan devlet petrol şirketi SOCAR’da olacak. Türkiye’de çelik boru ve müteahhitlik sektörlerinin çok umutlandığı bir proje.  8 milyar dolara yakın iş hacmi yaratması bekleniyor. 2015’te inşaatın başlaması öngörülüyor. TANAP’a boru temini için 29 firma ön yeterlilik şartnamesi almış, 23 başvuru yapılmıştı. Bunların içinde spiral boru üreten 9 Türk şirketi var.

Bakanlık konuyu takip ediyor

Önceki gün Rixos Grand Ankara Oteli’nde bir toplantı gerçekleşti. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan Yardımcısı Murat Mercan’ın da katıldığı toplantıda TANAP projesinde Türk çelik borularının kullanılmasının sektöre ve ülke ekonomisine katkıları da ele alındı. Mercan, hükümetin, yerli imalatçıları desteklemek için doğrudan ya da dolaylı gerekli tüm adımları atmaya hazır olduğunu söyledi. Mercan “Biz, Türk çelik boru imalatçılarının gerek TANAP, gerekse Irak ve İran doğalgaz boru hattı projelerinde yer almaları için ne gerekiyorsa yapmaya hazırız. Maalesef tüm bu projeleri siyasetten bağımsız değerlendirmek mümkün değil. Bu tarz projelerde yer alabilmenin yolu ise siyasi atmosferin oluşmasından geçiyor. Ortam yumuşamış, ilişkilerde sıcak bir atmosfer oluşmuşken Türk çelik boru sektörünün bu projelere talip olması için en doğru zaman bugündür. Bu dönemde yapılması gereken en doğru şey, siyasi iyileşme ortamını işe dönüştürmektir” dedi. Irak’a ocak ayında bir ziyaret gerçekleştirilmesi de bu toplantıda kararlaştırıldı.